با نگاهی به کارنامه مجموعه‌های تاریخی تلویزیونی در دوران بعد از انقلاب، شاهد دگرگونی‌های فنی و تکنیکی در ساختار مجموعه‌سازی بوده‌ایم که البته به طور طبیعی رخ‌داده و پس از عبور از دوران آنالوگ و ورود به عرصه دیجیتال، شاهد ارتقای فنی و بصری مجموعه‌سازی به ویژه در عرصه مجموعه‌های تاریخی بوده‌ایم.
اما این، تنها پوسته ظاهری آن چیزی است که در این سال‌ها رخ داده است. زمانی که مجموعه‌هایی نظیر سربداران و بوعلی سینا روی نگاتیو ۳۵ میلیمتری و با امکانات اندک آن روزگار ثبت شدند، آنچه این آثار را در گنجینه مجموعه‌های تلویزیونی ماندگار کرد، نقش چشمگیر عنصر تحقیق و پژوهش در نگارش فیلمنامه، بازی گروهی از برترین و باتجربه‌ترین بازیگران سینما، تلویزیون و تئاتر ایران در این آثار در کنار بهره‌گیری از بهترین‌های آن روزگار در عرصه طراحی صحنه، دکور، لباس و چهره‌پردازی است و در سال‌های بعد وقتی مجموعه‌های برگزیده دیگری همچون امام‌علی علیه‌السلام، مختارنامه، روزگار قریب، در چشم باد، کیف انگلیسی، هزاردستان و ... توسط گروهی از بهترین هنرمندان عرصه سینما و تلویزیون کارگردانی و تولید شدند، بیش از هر زمان دیگری می‌شد نقش پررنگ حضور استعداد‌های ناب هنری را در ورای این آثار مشاهده کرد؛ آثاری که ثابت کردند تاریخ مصرف ندارند و هر بار که دیده می‌شوند، حرف و نکته تازه‌ای در ساختار زیباشناختی آن‌ها پیدا می‌شود.
هر بار «روزگار قریب» را می‌بینیم، فقط بخشی و نه همه آن رنج شیرینی را که کیانوش عیاری برای ساختن آن برخود همراه کرده است، درک می‌کنیم و در چشم باد هم به واسطه ایمان و اعتقاد جعفری جوزانی به آنچه که روایت می‌کند، بار‌ها و بار‌ها دیده می‌شود و هر بار جلوه‌ای تازه از عشق و ایمان فیلمساز در آن جلوه‌گر می‌شود. این را در کیانوش عیاری هم می‌توان دید و در داوود میرباقری و در سید ضیا‌ءالدین دری با کیف انگلیسی‌اش و اگر هم هنرمندی همچون زنده‌یاد علی حاتمی برداشت خود را از تاریخ به تصویر می‌کشد، واگویه خود از تاریخ را آنچنان با جلوه‌های گوناگون هنر سینما در می‌آمیزند که خود به حکایتی دیدنی و شنیدنی از جان‌های شیفته و شخصیت‌هایی منحصر به فرد بدل می‌شود.
در این بین آنچه ملاک و معیار سنجش و ارزیابی آثار ارائه شده در چند دهه اخیر بوده، میزان پایبندی مجموعه‌سازان به واقعیت‌های مهم تاریخی و اعتقاد به روایت صادقانه آن‌ها در کنار تسلط بر ابزار روایت‌پردازی جذاب دراماتیک بوده است. هر گاه در این مسیر قرار داشته‌ایم، انرژی و هزینه‌های صرف شده به فرجامی نیکو و ماندگار رسیده است و هرگاه از الزامات بیان شده فاصله گرفته‌ایم، حاصل درخوری نداشته‌ایم و حسرت مانده و افسوس.
