چپگرایان در مقابل راست‌‌افراطی

از یک‌سو، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا به سابقه خود در بهبود معیشت برزیلی‌ها در دوران ریاست‌جمهوری از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ اشاره می‌کند و به مردم وعده داده که موفقیت‌های آن دوره را تکرار خواهد کرد. رئیس‌جمهور ژائیر بولسونارو مخالف داسیلوا است و با تکیه به شعار‌های محافظه‌کاران ادعا می‌کند که بازگشت داسیلوا به قدرت به مسائلی نظیر گسترش مواد مخدر منجر می‌شود.

تا چند ماه گذشته، نتایج نظرسنجی‌ها حکایت از این داشت که داسیلوا به سمت یک پیروزی آسان پیش می‌رود و در انتخابات با اختلاف نسبت به بولسونارو برنده خواهد شد، اما برخی کارشناسان معتقدند در کشوری بزرگ با پراکندگی جمعیت بالا نظیر برزیل، پیش‌بینی آینده براساس نتایج نظرسنجی‌ها چندان کار منطقی نیست. نتایج همین نظرسنجی‌ها در هفته‌های اخیر حکایت از تنگاتنگ شدن رقابت دارد و گرچه این نظرسنجی‌ها نیز خیلی قابل اعتنا نیست، اما تحلیلگران و سیاستمداران اعتقاد دارند براساس واقعیت‌های میدانی، این نتایج چندان دور از ذهن نیست.

بولسونارو در هفته‌ها و ماه‌های اخیر به‌شدت درباره قابل‌اعتمادبودن سیستم رای‌گیری الکترونیکی کشور برزیل، ایجاد تردید کرده و از قضات دیوان‌عالی این کشور انتقاد کرده است. تحلیلگران، این انتقاد‌ها را نشانه خوبی نمی‌دانند و این احتمال را می‌دهند که حتی در صورت شکست، بولسونارو همچون دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، نتایج انتخابات را رد کند.

بولسونارو با این‌که می‌گوید از سوسیالیسم متنفر است در هفته‌های اخیر و در آستانه دور دوم انتخابات، مبالغ هنگفتی را در راستای برنامه‌هایی هزینه کرده است که معمولا رنگ و بوی سوسیالیستی دارد؛ از جمله گسترش بزرگ‌ترین برنامه رفاهی برزیل و اعطای کوپن‌های گاز به برزیلی‌های کم‌درآمد، اعطای۵۰۰میلیون دلار به رانندگان تاکسی و کامیون و برنامه‌ای برای بخشودگی ۹۰درصد از بدهی‌های بانک دولتی برای حدود چهار میلیون نفر.

توماس ترومان، تحلیلگر سیاسی مستقل با اشاره به این برنامه‌ها می‌گوید: «هیچ‌وقت این مقدار پول به‌طور یکجا به سمت مردم سرازیر نشده است.»

به اعتقاد تحلیلگران، داسیلوا و حامیانش، نحوه استفاده بولسونارو از اهرم‌های قدرت را دست‌کم گرفتند و بر همین اساس با گمان این‌که پیروزی آن‌ها تضمین شده است زمان را از دست دادند، اما نتایج دور اول انتخابات که نشان داد بولسونارو به شکل قابل‌توجهی نسبت به نتایج نظرسنجی‌ها بهتر عمل کرده است زنگ خطری برای داسیلوا بود.
با این حال، رئیس‌جمهور سابق همچنان تمرکز خود را بر ایجاد حس نوستالژی در میان مردم برزیل نسبت به دوران گذشته که او مسئولیت را به‌عهده داشت حفظ کرده است. در دوره ریاست‌جمهوری داسیلوا برزیل در گروه کشور‌های نوظهور اقتصادی (BRICS) قرار گرفت و ده‌ها میلیون نفر از طبقه فقیر به طبقه متوسط رفتند. داسیلوا که در ادبیات بین‌الملل به نام لولا شناخته می‌شود، وعده بازگشت به آن روز‌های پرشکوه را داده است، بدون این‌که جزئیاتی در مورد این‌که چگونه آن‌ها را به‌وجود خواهد آورد، داده باشد.

تحلیلگران، نقطه ضعف کمپین لولا را در همین می‌دانند که درباره گذشته است. برایان وینتر، معاون سیاست‌گذاری در انجمن آمریکای شورای قاره آمریکا می‌گوید که این بزرگ‌ترین نقطه قوت و بزرگ‌ترین ضعف آن است. این خاطره سال‌های رونق دهه۲۰۰۰ است که باعث می‌شود مردم بخواهند به او رای دهند. اما عدم تمایل یا ناتوانی او در بیان ایده‌های جدید و ارائه چهره‌های تازه، او را تا حدودی درمانده کرده است.

براساس آخرین نتایج نظرسنجی‌ها، داسیلوا همچنان با اختلاف اندکی نسبت به بولسونارو پیشتاز است. در ۲۲ اکتبر داسیلوا با انتشار ویدئویی تاکید کرد پیروزی در گرو این است که همه واجدان شرایط رای دهند. تحلیلگران معتقدند این لحن داسیلوا نشان‌دهنده این است که او نیز نسبت به گذشته کمی محتاط شده و فهمیده که در ماه‌های گذشته بیش از حد خوشبینانه به نتایج می‌نگریسته است.

یکی از نقاط ضعف داسیلوا، افشای فساد بزرگ حزب کارگران است که چند سال قبل رخ داد و همین مسأله باعث شده بعضی رای‌دهندگان با وجود این‌که با بسیاری از سیاست‌های بولسونارو مخالفند از او حمایت کنند.
بر همین اساس بسیاری از تحلیلگران معتقدند بسیاری از افرادی که می‌خواهند به بولسونارو رای بدهند نه به دلیل علاقه به او بلکه برای تنفر از داسیلواست. در سمت مقابل نیز به اعتقاد کارشناسان، همین مسأله صدق می‌کند و بیشتر افرادی که قصد رای دادن به داسیلوا را دارند این کار را به دلیل مخالفت با بولسونارو انجام می‌دهند.

همین مسأله باعث شده که کمپین هر دو کاندیدا هم از نظر برنامه‌ریزی بسیار ضعیف باشند و به جای تبلیغ درباره کاندیدای مورد حمایت خود بیشتر به سیاه‌نمایی و طرح اتهامات شخصی علیه کاندیدای رقیب بپردازند. در اولین مناظره رودر‌رو که در ۱۶اکتبر برگزار شد این دو نامزد فحاشی کردند و هر‌کدام بیش از ده‌ها بار دیگری را دروغگو خواندند. مناظره دوم که روز جمعه گذشته برگزار شد نیز به همین شکل بود.

در نهایت، آنچه امروز مردم برزیل را به رأی دادن سوق می‌دهد «ترکیبی از ترس و اشتیاق» است و بسیاری از برزیلی‌ها دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری را که امروز برگزار می‌شود به‌عنوان مهم‌ترین انتخابات کشور از زمان خروج از دیکتاتوری نظامی در سال ۱۹۸۵ می‌دانند.

روزنامه جام جم