لبنیات در انتظار تصمیم مسئولان

دولت سیزدهم اردیبهشت امسال وعده داد کالابرگ الکترونیک از شهریور اجرایی شود. در کنار این وعده، قرار شده برخی کالا‌ها از پایان ماه جاری با افزایش قیمت مواجه شوند از جمله مرغ. با همه این احوال هنوز تکلیف افزایش قیمت مواد لبنی مشخص نیست. گرچه سیداحمد مقدسی، رئیس انجمن صنفی گاوداران اعلام کرده که این نهاد صنفی درخواست افزایش قیمت شیرخام و گوشت قرمز را به سران قوا داده است، البته مقدسی در پاسخ به این پرسش که «چه میزان افزایش قیمت را درخواست کرده‌اید؟» گفت که هنوز میزان آن مشخص نیست و منتظریم که ابتدا درخواست‌مان اجابت شود، بعد ادله لازم برای میزان افزایش را ارائه کنیم. با همه این احوال هنوز تکلیف توزیع کالابرگ الکترونیک روشن نیست و به نظر هم نمی‌رسد که دولت عجله‌ای برای افزایش قیمت شیر و گوشت قرمز داشته باشد.

دلیل نبود عجله هم می‌تواند به آماده نبودن زیرساخت‌های کالابرگ الکترونیک و آماده نبودن پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان مرتبط باشد. این پایگاه مرجع اطلاعاتی دهک‌بندی خانوار است و بدون انسجام در آن، امکان توزیع هدفمند یارانه‌های غیرنقدی وجود ندارد. به گفته محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی «بیش از ۴۰ درصد دستگاه‌هایی که باید به پایگاه رفاه جامع ایرانیان اطلاعات دهند، این کار را انجام نداده‌اند و هیچ خط ارتباطی با پایگاه رفاه ایرانیان ندارند. مطابق نشستی که در کمیسیون اقتصادی مجلس با وزیر قبلی تعاون، کار و رفاه اجتماعی داشتیم، اطلاعات پایگاه رفاه جامع ایرانیان ناقص است و برخط نیست.» بنابراین در حال حاضر نمی‌توان تکیه گاه قطعی را برای افزایش قیمت‌ها پیدا کرد و باید منتظر تکمیل دیدگاه‌ها بر اساس داده‌های قطعی و چارچوب‌بندی شده ماند. البته رئیس‌جمهور احتمال افزایش قیمت‌ها برای سال آینده را رد نکرده و تاکید داشته که راهکار‌های جبرانی پیش‌بینی می‌شوند. با وجود این دولت برخی اقلام را گران نکرد. برای نمونه با اجرای «هوشمندسازی توزیع آرد» از طریق خرید با کارت بانکی قیمت نان‌های سنتی ثابت ماند. این روش مدیریت توزیع آرد را براساس الگوی مصرف خانوار ممکن کرد. حالا باید در مورد شیر هم تدابیر لازم را به‌کار گرفت تا در صورت تصویب افزایش قیمت شیر خام گاوداری‌ها، هزینه‌های آن متوجه میزان مصرف خانوار‌ها نشود. گرچه افزایش قیمت شیر پیش از این همه صورت گرفته است و دلیلی ندارد که دوباره اتفاق بیفتد. در مورد شیر باید به این واقعیت اقتصادی توجه داشت که افزایش قیمت شیر خام (شیر گاوداری‌ها) تا ۹۰ درصد برروی قیمت سایر اقلام لبنیتاثیر می‌گذارد.

گرچه انجمن لبنیات ایران میزان افزایش قیمت شیر را تا ۸۰ درصد در سال‌های اخیر اعلام کرده است که به طور مثال منجر به افزایش ۲۶۹ درصدی قیمت ماست موسیر دو کیلوگرمی از شهریور ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۱ شده است. به هر ترتیب با توجه به این‌که دولت اعلام کرده اوضاع را مدیریت می‌کند و اجازه نمی‌دهد گرانی‌ها به دهک‌های پایین جامعه آسیب وارد کند، باید انتظار داشت تدابیر لازم به کار گرفته شود. محمدرضا بنی طبا، سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران هم شیر را کالایی می‌داند که کمبود آن مؤلفه‌ای تاثیرگذار بر فقرغذایی است. وی به جام‌جم گفت:در درجه اول شیر برای تغذیه کودکان بسیار کلیدی است؛ بنابراین باید برای آن راهکار داشت؛ راهکار‌هایی برای دانش آموزان و سایر اقشار جامعه. باید برای دانش‌آموزان متعلق به خانوار‌های دهک‌های پایین درآمدی، توزیع رایگان شیر و برای سایر گروه‌های جامعه کالابرگ الکترونیک را مدنظر قرار دارد. وی افزود: در کشور ترکیه سالانه ۲۷۰نوبت شیر رایگان میان دانش آموزان توزیع می‌کند، اما در ایران وضعیت شیر دانش‌آموزی مشخص نیست. برای حل این مشکل جلساتی در نهاد‌های ذی‌ربط برگزار شد، اما هنوز وضعیت تخصیص بودجه آن روشن نیست. در ایران سابقه توزیع شیر میان دانش‌آموزان وجود دارد. برای نمونه در دهه ۸۰ تا ۷۰ نوبت توزیع شیر داشته‌ایم. اگر بتوانیم به ۷۰ نوبت توزیع شیر برگردیم، تازه به سطح توزیع دهه ۸۰ برگشته‌ایم که رضایت‌بخش نیست در حالی که در ایران حدود ۱۵میلیون دانش‌آموز داریم و این سطح توزیع، کفاف نیاز همه آن‌ها را نمی‌دهد. تازه چنانچه این برنامه را اجرا کنیم کمتر از پنج میلیون دانش‌آموز شامل آن می‌شوند. باید یادآور شوم ۲۷۰ نوبت توزیع شیر در ترکیه فقط ۴۰ درصد نیاز‌های تغذیه‌ای دانش‌آموزان را تامین می‌کند، اما همین میزان برای استخوان سازی و تثبیت کلسیم بدن دانش‌آموزان لازم است. در واقع ترکیه هم در سطح حداقل‌ها عمل کرده، اما به همین میزان هم دست نیافته‌ایم و از برنامه عقب هستیم.
بنی طبا به تجربه کشور چین هم اشاره کرد: چین میان ۳۰ تا ۴۰ میلیون دانش‌آموز شیر توزیع می‌کند و قصد دارد این برنامه را قوی‌تر هم ادامه دهد. ما هم چنانچه امروز برای دانش‌آموزان خود هزینه نکنیم، فردا سیل هزینه‌ها متوجه نظام سلامت عمومی می‌شود. همین امروز باید مشخص کنیم در آینده سالمندانی را می‌خواهیم که دیگران باید مراقب‌شان باشند و به شکستگی‌های لگنی آن‌ها رسیدگی کنند یا سالمندانی را داشته باشیم که خودشان در یک زندگی سالم از عهده کار‌ها برآیند. بنی‌طبا با بیان این‌که کالابرگ الکترونیک هم برای گروه‌های کم درآمد باید هدف‌گذاری شود تا دسترسی به شیر محدود به قشر‌های بالای جامعه نشود، یادآور شد در حال حاضر برنامه‌ای برای افزایش قیمت شیر کارخانه‌ای و البته سایر فرآورده‌های لبنی وجود ندارد، اما چنانچه قیمت شیرخام افزایش یابد، قیمت شیر بسته بندی و سایر مواد لبنی هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. سخنگوی انجمن صنایع لبنی از دولت خواست یارانه‌های غیرمستقیمی را که از بابت حذف ارز ۴۲۰۰ آزاد شده‌اند، صرف توزیع لبنیات کند. هر چند میزان یارانه‌ای که از بابت حذف ارز ۴۲۰۰ آزاد شده به‌طور قطعی روشن نیست، اما به گفته حسینعلی حاجی دلیگانی، عضور هیات رئیسه مجلس، حذف این ارز منجر به صرفه جویی ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلاری می‌شود. چنانچه مبنای این میزان منابع آزاد شده دقیق ارزیابی شده باشد به نرخ بازار آزاد، حدود ۶۴۰ هزار میلیارد تومان آزادسازی اتفاق افتاده است. به گفته بنی طبا توزیع شیر در میان دانش آموزان به بودجه ۲۷هزار میلیارد تومانی نیاز دارد. با این میزان منابع آزاد شده قطعا می‌توان آثار تغذیه‌ای کاهش سرانه مصرف شیر را به کمتر ۶۰ کیلو در سال جبران کرد.

روزنامه جام جم