روش جدیدی برای بازگرداندن بینایی

محققان به‌تازگی توانسته‌اند با پیوند قرنیه‌ای که از کلاژن جداشده از پوست خوک تولید کرده‌اند، بینایی را به تعدادی از بیماران نابینا برگردانند. به‌طور قطع این کشف می‌تواند تحولی در علم پزشکی باشد که زندگی را به کام شمار زیادی از کم‌بینایان و نابینایان دنیا شیرین می‌کند. در صورت تداوم موفقیت این عمل پیوند، می‌توانیم امیدوار باشیم که به‌زودی قدرت بینایی میلیون‌ها نفر در دنیا را که در فهرست انتظار جراحی پیوند قرنیه هستند باز خواهد گشت.

هر‌ساله بیش از یک میلیون نفر در دنیا به‌دلیل آسیب وارده به چشم یا بیماری قرنیه به نابینایی مبتلا می‌شوند. زمانی که لایه نازک خارجی بافت اطراف چشم آسیب می‌بیند، دید فرد به‌راحتی دچار اختلال می‌شود. به‌طور کلی، فردی که دچار نابینایی قرنیه‌ای می‌شود، با دریافت پیوند قرنیه از فرد دهنده می‌تواند دید کامل خود را به‌دست آورد. با وجود این، نبود فرد اهداکننده‌ای که واجد شرایط اهدای قرنیه باشد به این معناست که به‌جرأت می‌توان گفت از هر ۷۰ نفر تنها یک نفر می‌تواند بار دیگر قدرت بینایی خود را به‌دست آورد. علاوه بر این، روش‌های درمان جراحی نیز بسیار پیچیده بوده و به‌دلیل هزینه‌های بالای عمل پیوند، بیشتر افراد کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط سراغ آن می‌روند.

قرنیه‌ ای که ۲ سال قابل نگهداری است

محققان در قالب تحقیقات جدید ابتدا به‌دنبال تولید ایمپلنتی برای قرنیه بودند که به بافت اهداکننده انسان متکی نباشد. اما این برای نخستین‌بار است که طی پژوهش‌های بیش از یک دهه، محققان موفق شدند نشان دهند که قرنیه‌های بیوسنتزی جایگزین مؤثری برای قرنیه‌های اهداکننده است. اما تحقیقات پیشین همچنان بر استفاده از کلاژن انسانی پیچیده‌ای تکیه دارند که در شرایط آزمایشگاهی به شکل قرنیه درآمده‌اند. نتایج این پژوهش جدید نشان داده که می‌توان قرنیه بیوسنتزی مشابهی را با استفاده از کلاژن پزشکی تهیه شده از پوست خوک تولید کرد. نه تنها این ماده منبعی ارزان‌قیمت و پایدار برای خالص‌سازی کلاژن است، بلکه با روش‌های مهندسی بهبودیافته‌ای که در تولید آن به کار می‌رود این امکان را فراهم می‌کند که تا مدت دو سال قابل ذخیره‌سازی باشد. این در حالی است که قرنیه‌های گرفته شده از فرد اهداکننده باید نهایتا تا دو هفته پس از برداشت مورد استفاده قرار گرفته و به چشم بیمار پیوند شود.

نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که دستیابی به قرنیه تولید شده با پوست خوک، کمبود بافت قرنیه را برای پیوند به چشم برطرف می‌کند. پیوند قرنیه تولیدشده از پوست خوک روش نوین جراحی کاشت قرنیه زیست‌مهندسی است که به‌جای نیاز به برداشت قرنیه از فرد اهداکننده به شیوه جراحی، بافت دست‌نخورده باقی می‌ماند. این روش جراحی که شیوه‌ای کم‌تهاجمی است، می‌تواند در درمان بسیاری از بیماران مورد استفاده قرار گیرد. با این روش، جراحان نیازی به برداشتن بافت خود بیمار ندارند؛ در عوض، برش کوچکی زده می‌شود و با یک بخیه کوچک، ایمپلنت را به‌جای قرنیه وارد می‌کنند. محققان با آزمایش روی حدود ۲۰ داوطلب که همگی نابینا بودند، توانستند بینایی را به تمام آنها برگردانند بدون این که کوچک‌ترین عارضه جانبی برای آنها به همراه داشته باشد. این بافت با سرعت بالایی ترمیم می‌شود و مصرف هشت هفته‌ای قطره‌های چشمی که سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند، از پس زدن بافت پیوندی جلوگیری می‌کند. این در حالی است که پیوند قرنیه‌ای که در حال حاضر در دنیا انجام می‌شود برای جلوگیری از پس زدن بافت پیوندی به مصرف چند‌ساله داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیاز دارد.