سلام فرمانده قله را فتح کرده است

هرچه از سال‌های انقلاب و هشت سال دفاع‌مقدس فاصله گرفتیم سرود کمرنگ‌تر شد تا این‌که در چند سال اخیر باز هم بارقه‌هایی از تاثیرات آن در فضای جامعه احساس و منجر به تولید آثار ماندگار و شاخصی شد اما همچنان نیاز به هم‌افزایی و انسجام فعالیت‌های گروه‌های سرود وجود داشت تا این‌که به همت سازمان بسیج و مرکز آفرینش‌های فرهنگی _ هنری بسیج، اولین دوره جشنواره ملی و بین‌المللی سرود اواخر تیرماه برگزار شد.

با مصطفی زیبایی‌نژاد، مسئول مرکز آفرینش‌های فرهنگی _ هنری بسیج و دبیر نخستین دوره جشنواره بین‌المللی سرود فجر درباره چند و چون برپایی این جشنواره، اهداف و افق‌های پیش‌رویش به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

اساس شکل‌گیری جشنواره سرود بر چه مبنایی بود و چطور به‌مرحله اجرا رسید؟

همان‌طور که می‌دانید سرود از اوایل انقلاب جریان داشت و آثار معروفی نیز از همان موقع شکل گرفت اما در میانه‌های دهه ۹۰ جریان سرود یک جهش جدی پیدا کرد؛ نمونه موفق آن نماآهنگ «ارغوان» بود که توسط مجموعه بسیج تولید شد و مورد عنایت مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت. ‌از آن زمان گروه‌های سرود فعالیت‌های زیادی انجام دادند و سرودنماآهنگ‌های متعددی تولید و در صداوسیما و شبکه‌های مجازی پخش شد. از سویی دیگر سبک و سیاق تولیدات در مجموعه بسیج هم به سمت سرود رفت تا این‌که‌ در سال ۹۷ تصمیم به برپایی مسابقه‌ای با محوریت سرود گرفتیم. در همین راستا با سازمان صداوسیما هماهنگی‌هایی هم صورت گرفت اما شرایط تولیدش فراهم نشد. در همین اثنا و طی سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۰ مجموعه‌های استانی ما با همکاری نهادهایی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد، سازمان شهرداری و حوزه هنری جشنواره‌های سرود برگزار کردند اما همچنان بر این عقیده بودیم که جای یک جشنواره جدی و بین‌المللی در حوزه سرود خالی است و باید آن را احیا کرد. از طرفی دیگر برگزاری مسابقه تلویزیونی نیز جزو اهداف نهایی و غایی ما بود که استعدادیابی‌ها در آن بخش صورت بگیرد تا در نهایت این ‌دو با یکدیگر تلفیق و یک جشنواره با هدف استعدادیابی برگزار شود. این در واقع فلسفه شکل‌گیری جشنواره بوده است.

راهبردهایی که این جشنواره دنبال می‌کند، چیست؟

همان‌طور که اشاره کردم هدف اصلی ما احیای فضای سرود بوده و هست و چندین سال است که در این فضا فعالیت می‌کنیم و اصلا این‌گونه نبوده که جشنواره به‌یک‌باره ایجاد شده باشد بلکه فضای تولیدات ما از سال‌های ۹۵‌ _ ۹۴ به این سمت‌وسو رفته بود. علاوه بر این شناسایی گروه‌های سرود از دیگر اهداف مهم برپایی این جشنواره است. ما از سال ۹۷ به تمام استان‌ها و شهرستان‌ها ابلاغ کردیم که یکی از روش‌های عضوگیری در مراکز بسیج، گروهای سرود است و از همان زمان شناسنامه‌دار کردن گروه‌های سرود آغاز شد که راهبردی اساسی در این مسیر است. علاوه بر شناسایی گروه‌های سرود، تولید محتوا نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است و جریان‌سازی و ذائقه‌سازی در حوزه موسیقی و سرود مدنظر ماست؛ به بیانی دیگر هدف این است تا سرود را به‌عنوان یک فناوری مردمی معرفی کنیم که می‌تواند در حوزه موسیقایی فعالیت خوب و اساسی داشته باشد.

یکی از کاستی‌هایی که اغلب جشنواره‌های هنری با آن مواجه هستند، ضعف در حمایت و هدایت آثار خروجی است. جشنواره سرود برای برگزیدگان، استعدادهای کشف شده و آثارشان چه برنامه‌هایی دارد؟
اتفاقا یکی از راهبردهای ما کشف استعدادهاست و در حال حاضر در روند جشنواره این اتفاق روشن و مشخص است. ما یک برنامه بزرگ تلویزیونی داریم که قرار است از شبکه سه سیما پخش شود و اکنون در مرحله پیش‌تولید است. حدود ۷۰ گروه برتر راه‌یافته به مسابقه استعدادیابی هستند که در جشنواره هم اعلام شده و از هر استانی یک گروه به‌عنوان منتخب از سوی هیأت داوران و منتخب آرای مردمی به مرحله نهایی راه یافته‌اند. قرار است این ۷۰ گروه تولید محتوای جدیدی برای مرحله نهایی داشته باشند و در مسابقه بزرگ تلویزیونی شرکت کنند. همچنین طبق توافقی که با معاونت امور هنری وزارت ارشاد انجام شده تمام گروه‌هایی که در جشنواره شرکت می‌کنند تحت آموزش قرار می‌گیرند و تاکنون نزدیک به ۶ – ۵ استان دوره‌های آموزشی خود را برای گروه‌ها برگزار کرده‌اند و صرف‌نظر از کشف استعدادها در این رویداد، توانمندسازی و رشد گروه‌ها نیز از اهداف مهم ماست. همچنین مراکز آفرینش هنری بسیج در استان‌ها طی دو سه سال گذشته راه‌اندازی شده‌اند. در این مراکز زیرساخت‌های فنی _ حرفه‌ای برای گروه‌های سرود آماده شده و همه استان‌ها مجهز به یک استودیوی صوتی کامل هستند که گروه‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند.

علاوه بر بخش حرفه‌ای، یک بخش بازخوانی برای گروه‌های سرود نیمه‌حرفه‌ای هم تعریف کردیم؛ گروه‌هایی که از امکانات لازم برخوردار نبودند اما استعداد و توانایی شکوفا شدن را دارا هستند. در این بخش گروه‌ها تولیدات قدیمی را بازخوانی می‌کنند و شرایطی فراهم شده تا خودشان را محک بزنند. علاوه بر این ۳۱دبیرخانه استانی راه‌اندازی و در هر دبیرخانه بین ۲۰ تا ۳۰ گروه پذیرفته شده‌اند. آمار کلی پذیرفته‌شدگان در جشنواره ۵۵۵گروه بوده که اجرای زنده داشته‌اند و این خودش جریان‌سازی و حمایت از گروه‌ها در راستای دیده شدن است. همچنین پیرو هدف ذائقه‌سازی در ایام نوروز همه استان‌ها درگیر آمار مردمی شدند و شبکه‌های استانی پای کار جشنواره آمدند و از هر استانی چهار گروه اول به آرای مردمی راه پیدا کرد که مردم در سامانه تلوبیون به آنها رای دادند. مجموعه این فعالیت‌ها گسترده‌تر از برپایی جشنواره در یک مقطع زمانی است و فراخوان به‌گونه‌ای طراحی شده که برای همه مخاطبان جشنواره برنامه خاصی تدارک دیده است.

پیشتر عنوان کردید هرسال یک سرود شاخص را معرفی خواهید کرد؛ معیارهای انتخاب این سرود چه خواهد بود؟

در جشنواره اعلام کردیم سالانه سرود شاخص سال معرفی می‌شود و امسال نیز در اختتامیه «سلام فرمانده» به‌عنوان سرود ماندگار سال معرفی شد. آنچه این سرود را شاخص می‌کند میزان تاثیرگذاری‌اش در فضای جامعه است و بحث حرفه‌ای بودن آن مطرح نیست چرا که اگر بحث فنی مد‌نظر باشد در بخش سرود اول جشنواره می‌گنجد اما این اثر یک قله‌سازی است و با انتخاب سرود شاخص در واقع فضا را آماده می‌کنیم که گروه‌های سرود خودشان را به آن سمت‌وسو برسانند.

نظر خودتان درباره سرود «سلام فرمانده»، شعر و آهنگسازی آن و البته دلایل موفقیتش چیست؟

به نظرم جای تحلیل و نقد وجود ندارد. زیرا هدف یک سرود این است که بتواند در جامعه فراگیر شود و خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان و‌... را درگیر خودش کند. این سرود علاوه بر این‌که در جامعه ما تاثیرات ویژه‌ای داشته، در جوامع بین‌الملل هم توانست تاثیر خودش را بگذارد و نیازی نیست درباره شعر و آهنگش بحث شود. به‌نظرم با حمایت امام زمان(عج)، تلاش و نفس گرم بچه‌های گروه سرود‌ و مجموعه‌ای که با نیت خالص کار کردند، این سرود توانسته قله را فتح کند و نیازی نیست ما بگوییم آهنگش خوب است یا نه و به‌نظرم جای نقد ندارد زیرا آن قله را با هرآنچه که داشته، فتح کرده است. در حال حاضر باید اثرگذاری این سرود دیده شود و نقد کردن آن شاید باعث تحریف اثر شود اما قطعا هرکاری که قله را فتح کرده باید نقد شده و نقاط قوت و ضعفش بررسی شود. بنابراین باید با احتیاط با آن برخورد کرد و اجازه بدهیم به همه حوزه‌ها ورود پیدا کند و سپس آن را بررسی کنیم و حتما نقد روی بهتر شدن آن تاثیر خواهد گذاشت.

توجه به راهبردهای رهبر انقلاب

راهبردی که حضرت آقا در بحث شعر، آهنگ و اجرای گروه‌های سرود و ترکیب بدیع آنها مشخص کردند قطعا باید مد‌نظر قرار گیرد.

مقام معظم رهبری در این پیام به همه دست‌اندرکاران سرود و به‌ویژه جشنواره سرود مواردی را تاکید کردند.

خوشبختانه عنایت مقام معظم رهبری شامل حال جشنواره شد و ما بلافاصله کارگروهی تشکیل دادیم و چندین جلسه برگزار کردیم تا با دعوت از افراد مختلف، نظرات کارشناسی این حوزه را به‌دست بیاوریم؛ لذا باید به‌طور مفصل و جدی روی این مقولات کار کرد و بررسی‌های لازم برای ایجاد فضای تولید آثار انجام شود؛ به‌عنوان نمونه تیم سردبیری و تهیه‌کننده مسابقه بزرگ تلویزیونی که پیشتر هم به آن اشاره کردم روی همین فضا کار می‌کنند و ما هم کمک می‌کنیم گروه‌ها توان‌شان را برای تولیدات جدید در این رویداد بزرگ و در سه بخش مورد نظر رهبری تقویت کنند تا شعرهای قوی‌تری با مضامینی که ایشان مد‌نظر داشته‌اند، تولید شود؛ بنابراین باید به‌صورت کارشناسی کار را پیش ببریم تا ان‌شاءا... خجالت‌زده رهبر معظم انقلاب نباشیم و سربلند از آن بیرون بیاییم.