خاموشی امنیت در تاریکی شهر

درباره تاثیر روشنایی بر ایجاد حس امنیت در مردم تاکنون مطالعات زیادی در نقاط مختلف جهان انجام شده؛ از جمله در دانشگاه شفیلد انگلستان که محققان ثابت کردند روشنایی خیابان‌ها می‌تواند از طریق ایجاد حس امنیت به بهبود کیفیت زندگی کمک کند، هرچند که این کار به اعتقاد آنها هزینه‌های زیادی دارد.
البته بگذریم که حتی درباره روشنایی شهرها نیز اتفاق نظر وجود ندارد و عده‌ای از تاثیر منفی نورهای مصنوعی بر حیات وحش و طبیعت حرف می‌زنند اما وقتی پای امنیت و داشتن حس خوب در شب شهرها در میان است، به نظر می‌رسد که باید در این حوزه منطقی‌تر عمل کرد. 
 تاریکی و پاتوق‌های موزائیکی
خلافکارها هر کجای دنیا که باشند تاریکی را بیشتر می‌پسندند چرا که پرده سیاه شب روی کارهای آنها نیز پرده می‌کشد، از جمله بر پاتوق‌های مخوف معتادان که دودشدن انواع مخدرها در آنها کوچک‌ترین اتفاقی است که رخ می‌دهد. 
علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران درباره این پاتوق‌ها ابراز نگرانی می‌کند و آنها را به بحث تاریکی نقاط بی‌دفاع پایتخت ربط می‌دهد. او در گفت‌وگو با ایلنا تلاش برای ساماندهی معتادان متجاهر را مطلوب می‌داند ولی تاکید می‌کند که اگر جمع‌آوری این افراد به متلاشی‌شدن پاتوق‌های اصلی و شکل‌گیری پاتوق‌های پراکنده و موزائیکی در سطح شهر منجر شود حتما اتفاق خوبی نیست؛‌ علی‌الخصوص در تهرانی که موقعیت‌های بی‌دفاع متعددی دارد. 
این عین جملات آقای سخنگوست: وجود موقعیت‌های بی‌دفاع متعدد در شهر می‌تواند به زمینه‌ای برای شکل‌گیری پاتوق‌های موزائیکی بیشتر در تهران تبدیل شود. این در حالی است که متاسفانه از این دست  نقاط در تهران زیاد داریم که شب‌ها کاملا تاریک و بی‌دفاع‌اند و بستر لازم برای حضور معتادان را فراهم می‌کنند. 
جالب این که نادعلی این تاریکی و تهدید را فقط مختص جنوب شهر نمی‌داند، بلکه اذعان دارد که حتی در شمال شهر نیز نقاط بی‌دفاع زیادی وجود دارد که به علت نبود امکانات روشنایی شهری به بستری مناسب برای شکل‌گیری پاتوق‌های موزائیکی تبدیل
 شده است. 
چرا شهر تاریک است؟
البته در بحث تاریکی شهر فقط نباید روی معتادان دست گذاشت چرا که نبود روشنایی، قطاری از مشکلات را به دنبال دارد؛ از جمله تصادفات که مدتی قبل رئیس اداره تصادفات پلیس راهور پایتخت درباره‌اش گفت که طبق تحلیل‌ها و بررسی‌های صورت‌گرفته حدود ۴۴ درصد از تصادفات منجر به فوت شهر تهران در زمان تاریکی هوا و ساعات شب (به دلیل خوب‌ندیدن و خوب دیده‌نشدن) رخ می‌دهد. این مقام مسئول حتی درباره مقصران تاریک‌بودن شهر نیز موضع گرفت و گفت در تصادفاتی که به علت روشن نبودن معابر رخ می‌دهد سازمان مربوطه سهم تقصیر دارد و باید در مرجع قضایی پاسخگو باشد و خسارت پرداخت کند. 
اما چرا وظیفه روشن نگهداشتن شهر که وزارت نیرو آن را بر ذمه شهرداری‌ها می‌داند بعضا به درستی انجام نمی‌شود و کم‌کم  بر تعداد نقاط تاریک شهر افزوده می‌شود؟
با عینک محمدعلی پورنیا، کارشناس مسائل شهری اگر به دنبال پاسخ بگردیم این مسأله چند دلیل دارد که وی درباره‌شان به جام‌جم توضیح می‌دهد. او می‌گوید: در سال‌های اخیر در ماه‌های گرم سال به علت کمبود برق،‌ میزان روشنایی شهرها به صورت عمدی کاهش داده می‌شود تا به شبکه برق کشور کمک شود که اقدامی قابل قبول است. اما نکته اینجاست که فقط کمک به نیروگاه‌ها پشت سر تاریکی شهرها قرار ندارد چرا که بخش زیادی از تجهیزات روشنایی شهرها در طول سال به سرقت می‌رود یا به‌عمد توسط سارقان، معتادان و افرادی از این دست که از تاریکی سود می‌برند، تخریب می‌شود؛ ‌تجهیزاتی که البته یا جایگزین نمی‌شود یا این اتفاق خیلی دیر رخ می‌دهد.
پورنیا البته یک دلیل دیگر نیز برای تاریک‌ماندن برخی نقاط شهر و بی‌نتیجه‌ماندن اعتراضات مردمی ذکر می‌کند که تاسفبار و قابل تامل است؛ واقعیت این است که بسیاری از شهرداران مناطق شب‌ها در منطقه خود حاضر نمی‌شوند تا از اوضاع باخبر شوند بلکه روزها تردد می‌کنند و اگر شب‌ها رفت و آمدی داشته باشند با خودروهای سازمانی است که از پشت شیشه‌های آن نمی‌توان واقعیت‌ها را به خوبی لمس کرد.

طرح ارتقای امنیت زنان چه شد؟
تقریبا دو سال قبل بود که شورای شهر پنجم تهران از طرح ارتقای امنیت زنان در مناطق ۲۲گانه پایتخت رونمایی کرد، طرحی که زنان می‌توانستند در تماس با سامانه ۱۳۷ فضاهای بی‌دفاع شهری را گزارش دهند. معاون وقت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران می‌گفت که تامین امنیت بوستان‌ها،‌ فعالیت شبانه اتوبوس‌ها و تقویت روشنایی در برخی نقاط در صدر خواسته‌های زنان قرار دارد و ۱۳۷ بلافاصله پس از هر تماس اقدامات لازم را انجام می‌دهد. در آن برهه زهرا نژادبهرام، عضو هیات رئیسه شورای شهر پایتخت نیز معتقد بود که توسعه و اصلاح برخی فضاهای شهری در افزایش امنیت زنان تاثیرگذار بوده است. 
با وجود این اما اکنون هنوز زنان مطالبه امنیت شبانه در شهر را دارند که بخش بزرگی از آن به روشنایی معابر مربوط می‌شود؛‌ موضوعی که تجربیات زیسته ما از جدی گرفته‌نشدن آن حکایت دارد.

مریم خباز - گروه جامعهدرباره تاثیر روشنایی بر ایجاد حس امنیت در مردم تاکنون مطالعات زیادی در نقاط مختلف جهان انجام شده؛ از جمله در دانشگاه شفیلد انگلستان که محققان ثابت کردند روشنایی خیابان‌ها می‌تواند از طریق ایجاد حس امنیت به بهبود کیفیت زندگی کمک کند، هرچند که این کار به اعتقاد آنها هزینه‌های زیادی دارد.
البته بگذریم که حتی درباره روشنایی شهرها نیز اتفاق نظر وجود ندارد و عده‌ای از تاثیر منفی نورهای مصنوعی بر حیات وحش و طبیعت حرف می‌زنند اما وقتی پای امنیت و داشتن حس خوب در شب شهرها در میان است، به نظر می‌رسد که باید در این حوزه منطقی‌تر عمل کرد. 
 تاریکی و پاتوق‌های موزائیکی
خلافکارها هر کجای دنیا که باشند تاریکی را بیشتر می‌پسندند چرا که پرده سیاه شب روی کارهای آنها نیز پرده می‌کشد، از جمله بر پاتوق‌های مخوف معتادان که دودشدن انواع مخدرها در آنها کوچک‌ترین اتفاقی است که رخ می‌دهد. 
علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران درباره این پاتوق‌ها ابراز نگرانی می‌کند و آنها را به بحث تاریکی نقاط بی‌دفاع پایتخت ربط می‌دهد. او در گفت‌وگو با ایلنا تلاش برای ساماندهی معتادان متجاهر را مطلوب می‌داند ولی تاکید می‌کند که اگر جمع‌آوری این افراد به متلاشی‌شدن پاتوق‌های اصلی و شکل‌گیری پاتوق‌های پراکنده و موزائیکی در سطح شهر منجر شود حتما اتفاق خوبی نیست؛‌ علی‌الخصوص در تهرانی که موقعیت‌های بی‌دفاع متعددی دارد. 
این عین جملات آقای سخنگوست: وجود موقعیت‌های بی‌دفاع متعدد در شهر می‌تواند به زمینه‌ای برای شکل‌گیری پاتوق‌های موزائیکی بیشتر در تهران تبدیل شود. این در حالی است که متاسفانه از این دست  نقاط در تهران زیاد داریم که شب‌ها کاملا تاریک و بی‌دفاع‌اند و بستر لازم برای حضور معتادان را فراهم می‌کنند. 
جالب این که نادعلی این تاریکی و تهدید را فقط مختص جنوب شهر نمی‌داند، بلکه اذعان دارد که حتی در شمال شهر نیز نقاط بی‌دفاع زیادی وجود دارد که به علت نبود امکانات روشنایی شهری به بستری مناسب برای شکل‌گیری پاتوق‌های موزائیکی تبدیل
 شده است. 
چرا شهر تاریک است؟
البته در بحث تاریکی شهر فقط نباید روی معتادان دست گذاشت چرا که نبود روشنایی، قطاری از مشکلات را به دنبال دارد؛ از جمله تصادفات که مدتی قبل رئیس اداره تصادفات پلیس راهور پایتخت درباره‌اش گفت که طبق تحلیل‌ها و بررسی‌های صورت‌گرفته حدود ۴۴ درصد از تصادفات منجر به فوت شهر تهران در زمان تاریکی هوا و ساعات شب (به دلیل خوب‌ندیدن و خوب دیده‌نشدن) رخ می‌دهد. این مقام مسئول حتی درباره مقصران تاریک‌بودن شهر نیز موضع گرفت و گفت در تصادفاتی که به علت روشن نبودن معابر رخ می‌دهد سازمان مربوطه سهم تقصیر دارد و باید در مرجع قضایی پاسخگو باشد و خسارت پرداخت کند. 
اما چرا وظیفه روشن نگهداشتن شهر که وزارت نیرو آن را بر ذمه شهرداری‌ها می‌داند بعضا به درستی انجام نمی‌شود و کم‌کم  بر تعداد نقاط تاریک شهر افزوده می‌شود؟
با عینک محمدعلی پورنیا، کارشناس مسائل شهری اگر به دنبال پاسخ بگردیم این مسأله چند دلیل دارد که وی درباره‌شان به جام‌جم توضیح می‌دهد. او می‌گوید: در سال‌های اخیر در ماه‌های گرم سال به علت کمبود برق،‌ میزان روشنایی شهرها به صورت عمدی کاهش داده می‌شود تا به شبکه برق کشور کمک شود که اقدامی قابل قبول است. اما نکته اینجاست که فقط کمک به نیروگاه‌ها پشت سر تاریکی شهرها قرار ندارد چرا که بخش زیادی از تجهیزات روشنایی شهرها در طول سال به سرقت می‌رود یا به‌عمد توسط سارقان، معتادان و افرادی از این دست که از تاریکی سود می‌برند، تخریب می‌شود؛ ‌تجهیزاتی که البته یا جایگزین نمی‌شود یا این اتفاق خیلی دیر رخ می‌دهد.
پورنیا البته یک دلیل دیگر نیز برای تاریک‌ماندن برخی نقاط شهر و بی‌نتیجه‌ماندن اعتراضات مردمی ذکر می‌کند که تاسفبار و قابل تامل است؛ واقعیت این است که بسیاری از شهرداران مناطق شب‌ها در منطقه خود حاضر نمی‌شوند تا از اوضاع باخبر شوند بلکه روزها تردد می‌کنند و اگر شب‌ها رفت و آمدی داشته باشند با خودروهای سازمانی است که از پشت شیشه‌های آن نمی‌توان واقعیت‌ها را به خوبی لمس کرد.

طرح ارتقای امنیت زنان چه شد؟
تقریبا دو سال قبل بود که شورای شهر پنجم تهران از طرح ارتقای امنیت زنان در مناطق ۲۲گانه پایتخت رونمایی کرد، طرحی که زنان می‌توانستند در تماس با سامانه ۱۳۷ فضاهای بی‌دفاع شهری را گزارش دهند. معاون وقت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران می‌گفت که تامین امنیت بوستان‌ها،‌ فعالیت شبانه اتوبوس‌ها و تقویت روشنایی در برخی نقاط در صدر خواسته‌های زنان قرار دارد و ۱۳۷ بلافاصله پس از هر تماس اقدامات لازم را انجام می‌دهد. در آن برهه زهرا نژادبهرام، عضو هیات رئیسه شورای شهر پایتخت نیز معتقد بود که توسعه و اصلاح برخی فضاهای شهری در افزایش امنیت زنان تاثیرگذار بوده است. 
با وجود این اما اکنون هنوز زنان مطالبه امنیت شبانه در شهر را دارند که بخش بزرگی از آن به روشنایی معابر مربوط می‌شود؛‌ موضوعی که تجربیات زیسته ما از جدی گرفته‌نشدن آن حکایت دارد.