ایران با قرار گرفتن در رتبه 89 گردشگری جهان درآمدش به کمتر از 10 میلیارد از 15هزار میلیارد دلار رسیده است

علی بهادری جهرمی، با اشاره به آماری در خصوص صنعت گردشگری ایران در صفحه توئیتر خود نوشت:«تازه‌ترین گزارش نهاد‌های بین‌المللی نشان می‌دهد، صنعت ‎گردشگری ایران که در سال ۲۰۲۰، منفی ۴۵ درصد رشد داشته، در سال ۲۰۲۱ با رشد ۴۰ درصدی، به ارزش ۲۰۲ هزار میلیارد تومان رسیده است.»

وی همچنین اضافه کرده که میزان اشتغال در این صنعت نیز ۵.۱ درصد افزایش داشته است و گردشگران خارجی ۲.۵ میلیارد دلار در ایران خرج کرده‌اند.

وقتی گردشگری ایران به ارزش 202 هزار ميليارد تومان رسیده است، با احتساب دلار 28هزار توماني به رقمي حدود 7.2 ميليارد دلار می رسیم و هنگامیکه عنوان شده خارجی ها ۲.۵ ميليارد دلار در ایران خرج کرده اند یعنی 70هزار میلیارد تومان اورده داشته ایم اما این رقم در مقايسه با درآمد 24 ميليارد دلاري ترکيه در همان سال رقم خورده چیزی حدود یک دهم است.

شايد اشتباه برخي مسئولان را بايد در تعريفشان از واژه «درصد» جستجو کنيم. زيرا وقتي رقمي را مي بينند بدون توجه به اينکه در کنار آن عدد يک واژه «درصد» هم آمده، شگفت زده مي شوند.

«درصد» به معني برابر نيست و 40درصد افزايش به معني 40برابر شدن نيست.

براساس آمارهای جهانی گردش مالی بخش گردشگری در جهان تا قبل از شیوع کرونا 1500میلیارد دلار و سهم ایران 12میلیارد دلار بوده است.

یعنی اگر درآمد ایران از صنعت گردشگری در مقایسه با ترکیه یک دهم است اما باید بدانیم سهم ما از میزان درآمد گردشگری جهان کمتر از یک درصد است.

تارسیدن به ایدآل فاصله بسیار است

ديماه 1400 شمسي يعني در اولين روزهاي شروع سال 2020ميلادي بود که سایت سازمان جهانی گردشگری، اعلام کرد این صنعت در سال ۲۰۲۱ با ثبت ۴۱۵ میلیون نفر نسبت به سال ۲۰۲۰ با ۴ درصد رشد همراه بوده. با این حال، بر اساس برآوردهای اولیه UNWTO، تعداد گردشگران بین‌المللی هنوز ۷۲ درصد کمتر از سال قبل از همه‌گیری کرونا يعني ۲۰۱۹ است.

سرعت بهبود شرایط گردشگری در سراسر جهان متفاوت است اما در سال 2021 میلادی اروپا و قاره آمریکا بهترین نتایج را در مقایسه با سال ۲۰۲۰ ثبت کردند و به ترتیب مثبت 19درصد و مثبت 17درصد در افزایش ورودی گردشگران رشد داشتند. ولی نکته حائز اهمیت اینکه همچنان آمار هر دو منطقه حدود 60درصد کمتر از سطح قبل از کرونا اعلام شده است.

طبق آخرین برآورد کارشناسان UNWTO، اکثر متخصصان گردشگری چشم‌اندازهای بهتری را برای گردشگری سال ۲۰۲۲ متصور هستند، در حالی که نيمي از اين صاحبنظران پیش‌بینی می‌کنند در سه‌ماهه سوم ۲۰۲۲ گردشگری بازگشت خوبی خواهد داشت و نيم ديگر، این بهبود چشمگیر را تنها در سال ۲۰۲۳ عملی می‌دانند. در این میان حدود 65درصد کارشناسان نیز بر این باروند که ورودی بین‌المللی گردشگران تنها در سال ۲۰۲۴ یا بعد از آن به سطح سال ۲۰۱۹ بازمی‌گردد.

درآمد یک استان ترکیه دو برابر نفت ایران

وقتی از رشد بر مبنای درصد صحبت می شود، یک کشور می تواند 100درصد رشد داشته باشد اما هنوز در قعر جدول کشورهای توریست پذیر بماند.

مطابق اعلام مرکز مطالعات خلیج‌فارس در سال ۲۰۱۹ بیشترین گردشگران خارجی ترکیه به آنتالیا جذب و در آن سال ۱۶ میلیون گردشگر وارد این شهر شده است.

این رقم در سال ۲۰۲۱ میلادی و با توجه به شیوع کرونا ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بود و باعث ایجاد درآمدی بالغ‌بر ۷ میلیارد دلار برای این کشور شد.

درحالی‌که هم‌اکنون و به‌واسطه تحریم‌ها، کل درآمد ارزی ایران از محل فروش نفت چیزی در حدود ۳ تا ۴ میلیارد دلار به‌صورت سالانه است و این بدان معناست که فقط یک استان ترکیه، دو برابر درآمد نفتی ایران از محل گردشگری کسب درآمد کرده است!

اگرچه آمار فروش نفت محرمانه است اما اواسط سال گذشته بود که معاونت اقتصادی رییس جمهور درآمد نفتی ایران را لو داد و در گزارشي اعلام کرد احتمالا درآمد نفتی ایران در شش ماهه نخست امسال(1400) ۱٫۲ میلیارد دلار بوده.

اين رقم در شرايطي عنوان شد که اين معاونت مي خواست از افزايش ميزان فروش نفت خبر بدهد. زيرا در ادامه گفته بود رقم فوق معادل درآمد ۱۲ ماه سال ۱۳۹۹ است.

هدف ترکیه 35میلیارد درآمد

اولين روزهاي آغاز سال جديد ميلادي يعني 2022 بود که وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه در گفتگو با خبرگزاري آناتولي به کسب درآمد 24 میلیارد دلاری کشورش از صنعت گردشگری در سال 2021 اشاره کرده با عنوان اين مطلب که به هدفمان رسيديم، سخن بزرگتري گفت: «این هدف برای سال جاري بايد به 34.5 میلیارد دلار برسد.»

گرچه ترکیه بر اساس شاخص‌های رقابتی در صنعت توریسم در رتبه ۴۳ قرار دارد، اما یکی از ۱۰ کشور برتر توریستی جهان به شمار مي آيد و بر همين اساس در سال ۲۰۱۸ رتبه ششم برترین کشور‌های گردشگر پذیر را از آن خود کرد.
ترکیه در آن سال با رشد ۶ درصدی، پذیرای ۴۶ میلیون گردشگر خارجی و کسب درآمد ۲۵ میلیارد دلاری حاصل از توريست هاي بین‌المللی بود! این در حالی است که اين کشور در سال ۲۰۱۹ نیز با رشد ۱۲ درصدی پذیرای بیش از ۵۱ میلیون توریست خارجی بود و به درآمد ۳۰ میلیارد دلاری دست یافت.

اقتصاد ترکیه طی ۱۰ سال اخیر به درآمد‌های حاصل از بازار گردشگری وابسته بوده و با اين اعداد و ارقام به‌طور میانگین حدود ۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور به بازار گردشگری تعلق دارد، البته براساس آمار سازمان جهانی گردشگری سهم اين بازار در اقتصاد ترکیه در سال ۲۰۱۹ به ۱۷ درصد رسیده بود.

اما بازار گردشگری ایران که در سال ۲۰۱۸ به رشد قابل‌توجهی در کسب درآمد حاصل از این بازار دست یافته بود در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۹ نیز با توجه به نوسانات دلار با رشد ۴۰ درصدی در ورود گردشگران خارجی همراه شد.

در سال ۲۰۱۸ اگرچه ایران با پذیرش ۸ میلیون گردشگر خارجی در رتبه ۸۹ مقاصد توریستی جهان قرار گرفت، اما کسب درآمد ۱۲ میلیارد دلاری با رشد ۳۸ درصدی منجر به قرار گرفتن در رتبه ۳۵ جهان شد. سهم بازار گردشگری در اقتصاد ایران به‌طور میانگین ۵/ ۷ درصد ارزیابی‌شده است که بنا بر اعلام سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۸ حدود ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور به بازار گردشگری تعلق دارد.

جایگزینی سفرهای داخلی به جای بین المللی

فراموش نمي کنيم اواسط سال گذشته را که اروپايي ها با نيمه باز کردن درهايشان، روي درآمدهاي حوزه گردشگري خود حساب باز کرده بودند اما کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه حتی باوجود کاهش شدید میزان کرونا همچنان مرزهای خود را برای ورود گردشگران بین‌المللی بسته نگه داشتند که این امر منجر به کاهش ۸۳ درصدی در ورودی های بین‌المللی آنها شد.

باتوجه به اینکه حدود ۵۰ درصد از سفرها به مقاصد خاورمیانه به ورودی‌های بین‌المللی از کشورهای برون‌منطقه‌ای مربوط است، نگرانی‌های زیادی برای ثبات بهبودی بازار گردشگری بین‌المللی در این منطقه وجود دارد.

بر این اساس دولت‌های خاورمیانه تمرکز خود را بر جذب گردشگران منطقه‌ای گذاشته‌اند و افزایش سفرهای داخلی نیز تا حدودی خلأ موجود در سفرهای بین‌المللی را پر می‌کند.

سهم سفرهای داخلی از ۶۰ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۷۹ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است و انتظار می‌رود با پایان یافتن کرونا در کوتاه‌مدت روند عرضه سفرهای داخلی ادامه یابد و با کاهش محدودیت‌های سفر، گردشگران داخلی بیش از ۷۰ درصد از مسافران خاورمیانه را تشکیل دهند.

در انتظار تمبر ایمنی و بهداشت

صنعت گردشگری در همه کشورها سه هدف اصلی را دنبال می‌کند که اشتغالزایی، ارزآوری و درآمدزایی را شامل مي شود.

صنعت گردشگری اهداف فرعی دیگری نیز دارد که رونق فعالیت‌های اقتصادی، رونق صنایع داخلی و گسترش همکاری‌های بین‌المللی از مهمترين آنهاست.

سهم گردشگری ایران از کل اقتصادش در سال 2020 بالغ بر 3.1 درصد بوده که این رقم در سال 2021 به 4.1 درصد افزایش یافته و در 2022 باید دید چه برنامه هایی برای افزایش این رقم در دستور کار است.

در فهرست پردرآمدترین کشورهای توریستی و گردشگری در جهان، آمریکا با بیش از 206 میلیارد دلار درآمد در جایگاه اول قرار دارد. پس از آن، کشورهای اسپانیا با 60 میلیارد دلار، تایلند با 50 میلیارد دلار، چین با 44 میلیارد دلار و فرانسه با 42 میلیارد دلار درآمد در رتبه‌های بعد قرار می‌گیرند.

با این اوصاف شورای جهانی سفر و گردشگری در آخرین گزارشش به شش کشور و هشت شهر «تمبر ایمنی و بهداشت» داده است. این تمبر به مسافران امکان می‌دهد تا دولت‌ها و مشاغل گردشگری را که به دنبال شیوع ویروس کرونا، استانداردهای جهانی بهداشت را رعایت کرده‌اند، بشناسند و «سفر ایمن» را تجربه کنند.

کشورهای عربستان، ترکیه، اسلوونی، بلغارستان، پرتغال و موریتانی و شهرهای سویا، مادرید، بارسلون (اسپانیا)، مکزیو، کنکون، یوکاتان، باخا کالیفرنیا (مکزیک) و اونتاریو (کانادا) نخستین مقاصدی هستند که با اجرای استانداردها و پروتکل‌های جهانی بهداشت، «تمبر ایمنی و بهداشت» را از شورای جهانی سفر و گردشگری دریافت و برای پذیرش مسافر و گردشگر اعلام آمادگی کرده‌اند.