روزگار دور از دسترس دختران

به گزارش جام جم آنلاین، تا امروز آثاری همچون من ترانه ۱۵ سال دارم، دربند، دختری با کفش‌های کتانی، دختر، دختران حوا، دختران و... راهی پرده سینما یا آنتن سیما شدند که در آن‌ها به صورت مشخص، مسائل دختران محور قرار گرفته است، اما همچنان عده‌ای بر این باورند که می‌شود بیشتر و از زوایای تازه‌تر و البته ملموس‌تر به موضوع دختران در جامعه پرداخت. با اصغر توسلی، کارگردان سریال دختران که یکی از نخستین سریال‌ها درباره دختران دانشجو بود، گپ زدیم و از سهم این قشر در قصه‌های تلویزیونی و الزامات آن پرسیدیم. همچنین مطرح کردیم چرا معمولا آثاری که با این محور از سیما پخش می‌شوند، نزدیک به واقعیت نیستند؟

عده‌ای می‌‎گویند با وجود ساخت آثاری که دختران در آن‌ها نقش‌های محوری داشته‌اند، همچنان جای خالی پرداخت عمیق به سوژه‌هایی مرتبط با این قشر دیده می‌شود. اصغر توسلی کارگردانی است که سابقه ساخت سریال با چنین محوری را دارد. او سال‌ها پیش، سریال دختران را پس از روزگار جوانی راهی آنتن کرد. این سریال، زندگی چند دختر دانشجو را به تصویر می‌کشید. توسلی در گفتگو با خبرنگار جام‌جم در مورد کمیت ساخت سریال‌هایی با سوژه دختران بیان می‌کند: متاسفانه آن‌قدر که به پدر، مادر، پسران و در کل، خانواده پرداخته می‌شود، به صورت مشخص به موضوع دختران نپرداخته‌ایم. او درباره دلیل این روند توضیح می‌دهد: شاید دلیل اصلی آن محدودیت‌هایی است که به‌صورت کلی در جامعه برای دختران نسبت به پسران وجود دارد. برای نمایش همه وجوه زندگی و مشکلات آنان، دست ما چندان باز نیست.

لزوم پرداختن به این بخش از جامعه که در وجوه مختلف تاثیرگذار هستند، موضوع دیگری است که توسلی درباره‌اش می‌گوید: خانم‌ها ــ اگر بیشتر نباشند ــ حداقل نیمی از جمعیت جوان کشور را تشکیل می‌دهند. نیاز است که به مسائل و مشکلات این دسته پرداخته شود. باید برایشان تفریحات مناسب ایجاد شود. دست‌کم تماشای سریال‌های سرگرم‌کننده با محور زندگی و دغدغه‌های خودشان، نوعی تفریح ساده برای آن‌ها به حساب می‌آید.

سریال دختران که جزو نخستین آثار با این محوریت بود، هرگز به موفقیت «روزگار جوانی» که نمایشگر زندگی چند پسر دانشجو بود، نرسید. توسلی درباره ساخت این سریال عنوان می‌کند: ۲۰ سال پیش سریال دختران را کار کردم که با محوریت دخترخانم‌ها، قصه‌هایی را روی آنتن بردیم. دلیل ساخت سریال هم این بود که من سریال روزگار جوانی را درباره پسران دانشجو ساختم؛ در میان بازخورد‌ها و استقبال خوبی که شده بود، دختران اعتراض کردند چرا برای ما کاری ساخته نمی‌شود؟ چرا بیشتر به پسران و آقایان در برنامه‌سازی‌ها و سریال‌ها نگاه می‌شود. خیلی پیگیری کردیم تا در آن سال فیلمنامه سریال دختران را به تصویب رساندیم. البته در به تصویر کشیدن این شخصیت‌ها در مقایسه با پسران طبیعتا آن میزان آزادی را نداشتیم، اما به هر حال تا امروز آثاری هم با این محور داشتیم که دیده شدند.

وقتی سریال یا فیلمی به‌طور مشخص سراغ این قشر می‌رود، معمولا از واقعیت زندگی دور است و با شخصیت بسیاری از دخترانی که در اطراف خود می‌بینیم متفاوت از آب درمی‌آید. توسلی در این‌باره می‌گوید: به همان دلایلی که اشاره شد، فیلمسازان کمتر رغبت می‌کنند سراغ این موضوع بروند.
اگر هم بروند معمولا کار به نحوی از آب در می‌آید که چندان به واقعیت نزدیک نیست.

این مساله فقط محدود به رسانه نیست و در اجتماع هم وجود دارد. فقط می‌شود بخش‌هایی از زندگی دختران، بخش‌هایی از شادی‌ها، غم‌ها، مسائل و مشکلات‌شان را نشان داد و برایش قصه طرح کرد.
دوری از واقعیت زندگی دختران امروز جامعه ایران در فیلمنامه‌ها نتیجه‌اش آثار نمایشی می‌شود که در آن شوخی‌های دختران با همدیگر، جنس بیان‌شان و حتی نوع ارتباط‌شان با پدر و مادر چندان سنخیتی با زندگی معمول و جاری ندارد. به همین دلیل شاید از این‌گونه آثار چندان استقبال نشود و باز به دلیل استقبال نشدن از سوی دختران و دیگر اقشار، رغبت کمتری برای ساخت آثاری مرتبط با آنان وجود داشته باشد و تولیدکنندگان آثار را در یک چرخش معیوب گرفتار کند. توسلی هم بر این باور است و توضیح می‌دهد: برای سریال دختران هم این اتفاق افتاد. یعنی نسبت به روزگار جوانی، موفقیت کمتری را تجربه کرد. این هم به دلیل دشواری‌هایی بود که برای پراختن به مسائل دختران در جامعه وجود دارد. مثلا در آن زمان این شخصیت‌ها نمی‌توانستند عاشق شوند، سخت می‌شد بدوبدو و در سروکله زدن این بچه‌ها با همدیگر را نشان داد. بخشی از مسائل دخترخانم‌ها را مطرح نکردیم یا کمتر مطرح کردیم. البته تلاش‌مان این بود همان اتفاقی که برای روزگار جوانی و بازیگرانش رخ داد برای این سریال هم بیفتد، اما نشد. در همین اندازه هم کار تازه‌ای بود که پس از ۲۰‌سال در آن ابعاد تکرار نشده‌است.

از توسلی می‌پرسیم برای تغییر این نگاه و نزدیک شدن به شخصیت‌های حقیقی، نیازمند به چه زوایای تازه‌ای در پرداخت به این سوژه هستیم؟ او پاسخ می‌دهد: زندگی و مسائل جامعه الزاما نیازمند زاویه جدید نیست. پرداختن به این موضوع‌هاست که اهمیت دارد. باید کار بیشتری به‌خصوص در ارتباط با دختران جوان صورت گیرد. اگر فرصت دست دهد، کار‌های بسیاری انجام می‌شود. قصه و موضوع‌های فراوانی وجود دارد. در سال‌های جدید، دختران نشان دادند حتی از آقایان بسیار فعال‌ترند. برای نمونه، قبولی دختران در دانشگاه را نسبت به پسران ببینید. وقتی این حضور در اجتماع آن‌قدر پررنگ است، پس باید بیشتر هم دیده شوند؛ به‌خصوص در رسانه.

این کارگردان درباره تاثیر افزایش تعداد زنان کارگردان در پرداخت به این مضامین می‌گوید: طبیعتا با حضور بیشتر زنان، این اتفاق خواهد افتاد. در سال‌های اخیر کارگردانان زنی داشتیم که به این فضا ورود پیدا کردند و حضورشان بسیار تاثیرگذار است.

در واقع هم با حضور خود و هم با قصه‌ای که در آثار نمایشی‌شان به تصویر می‌کشند، موضوع دختران را در کانون توجه قرار می‌دهند. طبیعی است با این شرایط، فضا زنانه‌تر و به مسائل این قشر بیشتر پرداخته می‌شود. حتی اگر آقایان در این آثار حضور داشته باشند، باز محوریت با شخصیت‌های زن است.

حضور خانم‌ها در هر بخشی مثل فیلمنامه، کارگردانی، بازیگری و حتی هنر‌های تجسمی سبب می‌شود، دیده شوند و مسائل و علاقه‌مندی‌هایشان بیشتر بیان شود. البته ای‌کاش انسان‌های توانا وارد شوند. به‌خصوص در بخش بازیگری، امیدوارم دختران جوان، توانا و آگاه نسبت به این حرفه (هنر) وارد شوند.

میزان پرداخت به موضوع دختران؟
آن‌قدر که به دیگر اقشار پرداخته شده به صورت مشخص به دختران نپرداخته‌ایم.

راه‌حل برای پرداخت بیشتر؟
بیشتر شدن نمایش دغدغه‌های دختران ورود بیشتر زنان هنرمند به این عرصه.

نوشین مجلسی - گروه رسانه / روزنامه جام جم