پنجره مستند به طبیعت باشکوه

تفاوت آب و هوا در ایران گاهی به چند کیلومتر خلاصه می‌شود و می‌توان در یک منطقه با فاصله کم زمانی و مسافتی، دو نوع آب و هوا را تجربه کرد. موسی جابری، کارگردان مستند «تماشای بهار» -که مجموعه مستند او هر هفته شنبه ساعت ۲۲ از شبکه مستند روی آنتن می‌رود- در گفت‌وگو با جام‌جم از چگونگی ساخت و محتوای این مستند گفته است.

مستند تماشای بهار با توجه به موضوع و زمانی که فیلمبرداری شده است، باید در بازه زمانی مشخصی فیلمبرداری می‌شد. چطور توانستید فصل بهار را در این بازه زمانی کوتاه در حدود ۱۰ استان از ایران به تصویر بکشید؟

ما برای ساخت این مجموعه مستند به نقاط مختلف ایران سفر کردیم و به طبیعت ۱۰استان ایران در فصل بهار پرداختیم. خوشبختانه به دلیل چهار فصل بودن ایران، زمانی حدود پنج‌ماه را در اختیار داشتیم تا بتوانیم از نقاط سردسیر تا نقاط گرمسیر را پوشش دهیم. مستند تماشای بهار خیلی فوری و به صورت اورژانسی، در شرایط قرنطینه دوران کرونا ساخته شد و بیماری کرونا در زمان فیلمبرداری و تولید این مستند، به دشواری‌های ساخت آن افزود. اما درنهایت توانستیم تا حدی به زیبایی‌های فصل بهار در ایران عزیز اشاره کنیم و آن را در شهرهای مختلف ایران برای مردم به تصویر بکشیم.

برای تولید این مجموعه مستند تا چه اندازه از مراکز شهرها دور شدید و به مناطق بکر و دیده‌نشده ایران رفتید؟ آیا به تاریخ و پیشینه این مناطق هم اشاره و مخاطبان را با شخصیت‌های تاریخی آنجاها آشنا کرده‌اید؟

سعی کردیم در تولید مستند تماشای بهار، به مناطقی سفر کنیم که از مرکز استان‌ها هم دور باشند؛ مناطقی که کمتر به آنها توجه شده است. مناطقی بکر و زیبا که گردشگران باید در حفظ زیبایی آنها کوشا باشند تا به طبیعت ایران عزیز آسیبی وارد نشود. در کنار طبیعت این مناطق، به اهالی و تاریخ آنها هم اشاره‌ای داشته‌ایم و از تاثیرگذاری حضور مردم در گذشته در این اقلیم‌ها و به وجود آمدن زمینه زندگی در آنها هم صحبت به میان آمده است. تاریخ در ساخت مستندهایی از این دست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چون بخشی از دلاوری‌ها و هویت‌های مردم منطقه از تاریخ و پیشینه آنها می‌آید. ما هر چه داریم از تاریخ و گذشته خود داریم. در مستند تماشای بهار تا جایی که امکان داشته به تاریخ مناطق و پیشینه آنها پرداخته‌ایم.

مستند تماشای بهار چند ماه به طول انجامیده و در چند قسمت پخش خواهد شد؟

ساخت و تصویربرداری مستند تماشای بهار از اوایل اسفند آغاز شد و تا اواخر خرداد ادامه خواهد داشت. سعی کرده‌ایم در این چهار‌ماه، مستندی از مناطق مختلف را در ۱۰قسمت آماده پخش کنیم و به‌خوبی درباره مناطقی که در آنها حضور داشته‌ایم، صحبت کرده و جاذبه‌های آن مناطق را برای مخاطبان به نمایش بگذاریم.

شما در گذشته هم تجربه ساخت چنین مستندهایی را برای رسانه‌ملی داشته‌اید. چرا این بار خودتان روی مستند صحبت کردید و نریشن‌ها را گفتید؟

من در سال‌های گذشته مستند «اقلیم» را در شبکه سه روی آنتن داشتم که از دوبلور و گوینده حرفه‌ای برای این مستند بهره برده بودم، به همین دلیل دوستان در شبکه مستند ترجیح دادند این مستند را خودم صحبت کنم و نریشن آن را بگویم تا برای مخاطبان تکراری نباشد و توضیحات این برنامه را با صدای مستندساز بشنوند.

چرا ساخت چنین مستندهایی کمتر در تلویزیون و سینما انجام‌می‌شود؟ آیا مستندهایی چون تماشای بهار مخاطب ندارند؟ ساخت این نوع مستندها چه چالش‌ها و فرصت‌هایی برای مردم این مناطق ایجاد می‌کند؟

برنامه‌های تلویزیون به‌شدت شهری و مسابقه‌محور شده‌اند. این برنامه‌ها برای جامعه هدف نیست، چون بیشتر مخاطبان تلویزیون، مردم شهرستانی و روستایی هستند که از کمترین امکانات در این مناطق برخوردارند. امیدواریم با رویکرد جدید مدیران در سازمان صداوسیما برای مخاطبان تمامی کشور برنامه ساخته شود. باید از فرصت‌ها برای شناساندن اقوام، قومیت‌ها و مناطق بکر و زیبای ایران به مخاطبان تلویزیون استفاده کرد. مناطقی که شاید تا به حال اسم آنها هم به گوش هیچ ایرانی نخورده باشد اما به قدری زیبا و هیجان‌انگیز است که نگاه هر مخاطبی را به خود جلب می‌کند. ما دوست داریم همه مردم ایران زمین به رسانه‌ملی تعلق خاطر داشته باشند، باید همه مردم را از گوشه‌گوشه ایران همراه رسانه‌ملی کرد. در سازمان صداوسیما باید به هویت ملی خود بپردازیم و درباره آن و ارزشی که دارد با مخاطبان صحبت کنیم. ما به عنوان فیلمساز مستند در رسانه‌ملی وظیفه داریم مردم ایران را از داشته‌های طبیعی و ملی خود آگاه کنیم.

«تماشای بهار» به فرهنگ، تاریخ و شغل مردم هم اشاره داشته است

داستان مجموعه مستند تماشای بهار، بر اساس طبیعت، آن هم طبیعت فصل بهار در کشور ایران شکل گرفته است اما قطعا در کنار پرداختن به این فصل زیبا و طبیعت مناطق مختلف ایران زمین، به زوایای دیگری از این مناطق مانند فرهنگ بومی مردم، تاریخ، شغل مردم و میراث فرهنگی هم اشاره داشته‌ایم، چون مردم، تاریخ و میراث‌فرهنگی و نحوه کسب درآمد و اقتصاد هر منطقه‌ای جزء جدایی‌ناپذیر از طبیعت آن است و به نوعی هویت این مناطق را تشکیل می‌دهند.

احمدرضا معراجی - گروه رسانه روزنامه جام جم