یک قرار عادلانه

 اسم کامل این قرارگاه بلند و کشدار است: «قرارگاه عدالت آموزشی و تربیتی و نصیب آموزشی» که به‌تازگی آغاز به کارکرده ولی در اصل برگرفته از همان نهضتی است که سال ۱۴۰۰ درباره‌اش زیاد گفته می‌شد: «نهضت نصیب آموزشی یکسان.»

تشکیل قرارگاه و مدل کارکردن به روش قرارگاهی در دولت سیزدهم، راهی برای بهبود اوضاع تشخیص داده شده‌است؛ چرا که در این روش همه مسؤولان، دستگاه‌ها و نهادهایی که به یک موضوع مرتبط هستند، دور یک میز جمع می‌شوند، همان‌جا مسائل را مطرح و شرح وظایف‌شان را دریافت می‌کنند و دوباره در همین محل شرح عملکرد می‌دهند؛‌ موانع موجود بر سر تحقق اهداف نیز در همان حالی که همه مسؤولان حضور دارند،‌ مطرح و برطرف می‌شوند.

راز تشکیل قرارگاه عدالت آموزشی هم باید همین باشد؛ زیرا پیش از این، نه در قالب چارت سازمانی و وظایف قانونی و نه در قالب تشکیل نهضت،‌ عدالت آموزشی در کشور محقق نشد و دیوار نابرابری میان بخش‌های مختلف کشور درحوزه آموزش هر روز بلند و بلندتر شد. این قرارگاه اما می‌خواهد این دیوار بلند، قطور و ستبر را هدف بگیرد و اگر بتواند ردیف به ردیف آجرهای آن را بردارد تا دیگر پول، تعیین‌کننده میزان برخورداری از آموزش و تربیت نباشد.

عدالت آموزشی چه می‌گوید؟

ثبت نام‌های چند ده‌میلیون‌تومانی در مدارس غیردولتی خوشنام و نشستن پای درس معلمانی که جزو طراحان سوالات کنکوراند یا ساعت‌ها فوق برنامه گذراندن و مهارت‌های خاص کسب‌کردن و چند زبان خارجی آموختن، در ازای چند ساعت پیاده‌روی روی سنگلاخ‌های کوهستان برای رسیدن به مدرسه‌ای که از خشت و گل است و به اندازه همه بچه‌ها نیمکت ندارد و معلمش نیز سرباز وظیفه‌ای است که به تدریس تسلط ندارد، هرچه هست عدالت آموزشی نیست.

اینها تبعیض محض است که تفاوت‌های اقتصادی و اجتماعی و قرار‌گرفتن در جغرافیاهای مختلف آنها را ایجاد کرده؛ تبعیضی که کهنه و قدیمی است ولی ریشه‌های قطور و عمیقی در دل نظام تعلیم و تربیت کشور دارد.

مهدی نویدادهم، مشاور وزیر و عضو شورای عالی آموزش و پرورش یک بار برخی مصداق‌های بی‌عدالتی در آموزش را برشمرده‌است. او می‌گوید یکی از شاخص‌های عدالت آموزشی، دسترسی به مدرسه است به این معنا که کسی به دلیل بعد مسافت یا نبود واحد آموزشی در یک منطقه، از تحصیل محروم نشود. دسترسی کافی به نیروی آموزشی و بهره‌مندی از معلمان با کیفیت نیز یکی دیگر از سنجه‌های عدالت آموزشی است،‌ همان‌طور که ترک تحصیل به سبب جنسیت نیز در همین تعریف می‌گنجد و فاصله تحصیلی میان دانش‌آموزان دختر و پسر هم یکی از ملاک‌های عدالت آموزشی درنظرگرفته می‌شود.

قرارگاه دنبال چیست؟

قرارگاه عدالت آموزشی و تربیتی که اکنون در وزارت آموزش و پرورش فعال شده، وظیفه سنگینی بر عهده دارد. از یک سو باید عدالت آموزشی به معنی ایجاد فرصت‌های برابر برای آموزش با کیفیت و یادگیری را برای تک تک دانش‌آموزان محقق کند و از سوی دیگر به دنبال تحقق پذیرش، تعامل منصفانه و بدون تبعیض با همه دانش‌آموزان باشد که در واقع تعریف دقیق عدالت تربیتی است.

یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش که هفته قبل مشغول امضای یادداشت تفاهمی با موضوع توسعه و تحول اجتماع‌محور در۲۰۲۰ محله کم‌برخوردار کشور به کمک عدالت‌آموزشی و تربیتی بود،‌ توضیح داد قرارگاه ایجاد شده ۱۶ استان را هدف‌گذاری کرده و در سال تحصیلی پیش رو ۴۰۰ محله را در اولویت قرار می‌دهد؛ چرا که تاکنون برای استقرار عدالت آموزشی به صورت نقطه‌ای عمل شده اما اکنون برنامه این است که عدالت به صورت یکپارچه و از طریق هم‌افزایی نهادها، مراکز و اشخاص مختلف حاصل شود.

محمدمهدی کاظمی، معاون آموزش متوسطه وزارتخانه نیز می‌گوید توسعه عدالت آموزشی درهمه مناطق به خصوص مناطق محروم،‌ مرزی و حاشیه‌ای در دستورکار قرارگاه است و تضمین آموزش با کیفیت برای همه دانش‌آموزان به عنوان هدف اساسی دنبال می‌شود.

تحقق عدالت بدون شعار

تشکیل قرارگاه عدالت آموزشی که درآن وزیر آموزش و پرورش فرمانده باشد و همه مسائل و موضوعات را در یک همفکری یکپارچه رهبری کند، همیشه رویای حسین اسدی، سفیرعدالت آموزشی کشورمان بوده‌است. او از تشکیل قرارگاه راضی است و امید دارد در این ساختار، موازی‌کاری‌ها و مخالفت‌هایی که از هرسو مانع انجام کارهاست، از بین برود.

اسدی درگفت‌وگو با جام‌جم تاکید دارد قرارگاه می‌تواند عدالت آموزشی را محقق کند، به این شرط که از شعار دادن فاصله بگیرد و اعضای آن به تعهدات خود پایبند باشند، نه مثل تعهداتی که درقالب نهضت «نصیب برابر آموزشی» داده شد، نه مثل آن ۳۶۵ هزارگوشی هوشمندی که مسؤولان گفتند به دست دانش‌آموزان محروم رسیده ولی فقط ۷۰ هزار گوشی بوده و نه مثل ۵۰۰ میلیارد تومانی که قرار بود برای پیشبرد نهضت تخصیص داده‌شود اما تنها ۱۰ میلیارد تومان آن دست کنندگان کار را گرفت.

مریم خباز - جامعه / روزنامه جام جم