خطر تُل‌گیری بار اول ممکن است آخرین بار باشد

اینها علائمی است که خیلی‎ها آن را تجربه کرده‎اند و به خاطرش به تل‎گیرها مراجعه می‎کنند. این در حالی است که تل‌گیری که به «قاروق‎گیری»، «بندی» و «فوتی» هم معروف است.

گاهی با سرعت غذاخوردن و جویده‌نشدن کامل غذا باعث می‌شود تکه‎هایی از آن در گوشه و کنار گلو گیر کرده و پس از مدتی احساس بدی برای فرد ایجاد کند؛ احساسی شبیه خفگی یا مشکل در تنفس یا حتی گرفتگی و درد در گلو.

در بعضی موارد فرد کاملا جسم خارجی را در گلوی خود احساس می‎کند اما در بعضی موارد هم این طور نیست و فرد با عوارض و مشکلات‌اش درگیر است.

به خرده‎های غذا و دانه‎های حبوبات و تیغ‎ها و استخوان‎های بسیار کوچک گوشت مرغ و ماهی «تُل» گفته می‎شود.

این کلمه به معنای گرده و خرده غذا است. تل‌گیرها مدعی هستند که با خارج‌کردن اجسام خارجی گیرافتاده در گلو می‌توانند التهاب و تورم لوزه را برطرف کنند اما درباره روش‌های انجام این کار و رعایت موارد بهداشتی، نگرانی‎های زیادی وجود دارد.

به‌گفته دکتر محمود خدادوست، رئیس اداره طب سنتی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در مصاحبه‎ای که با سیناپرس داشته، مراجعه به تل‌گیرها مجاز نیست.

در کنار نای حفره‌ای وجود دارد که وقتی کودک به سن شش، هفت سالگی می‌رسد این حفره کوچک شده و به‌تدریج محو می‌شود. همین حفره بستری را ایجاد می‎کند که غذاها در آن گیر کنند و کودک دچار مشکلات مختلفی از جمله عفونت بشود.

سرماخوردگی بدون آبریزش بینی، مشکل در بلع و کم‌اشتهایی از جمله علائمی است که می‌تواند نشان‌دهنده وجود چنین مشکلی در کودکان باشد.

تل‌گیرها از طریق لمس حلق و اطراف تیروئید و با کمک ابزار یا انگشت خود این اجسام را خارج می‌کنند گاهی هم از روش‌هایی مثل فوت‌کردن در بینی استفاده می‌کنند تا با فشار هوا ذرات غذا را از حفره‎های گلو خارج کنند.

عواقب جبران‌ناپذیر تل‌ گیری

دکتر ابراهیم رزم‌ پا، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی و استاد گروه گوش و حلق و بینی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره فعالیت تل‎گیرها می‎گوید: ‎«کارهایی که این افراد انجام می‎دهند بیشتر شبیه تردستی و حقه‌بازی است ، نه درمان. خیلی از سرماخوردگی‎ها و عفونت‎های گلو که به باور مردم با داروهای مختلف درمان نشده است آلرژی بوده و باید داروی مربوط به آلرژی را دریافت کنند و اصلا ربطی به وجود جسم خارجی در لوزه ندارد. گاهی خوردن غذاها و خوراکی‎هایی مثل ماهی و تخمه و... باعث می‎شود حس کنیم بخش‎هایی از آن در گلو و لوزه گیر کرده و آزارمان می‎دهد. در این موارد تل‎گیرها معتقدند می‎توانند با تجربه و مهارتی که دارند این تیغ‎های ماهی و پوست‎های تخمه را از حفره دهان خارج کنند. در این موارد وقتی افراد به پزشک مراجعه می‏کنند ما با بررسی شرایط بیمار مانور علمی خاصی را برای خارج کردن آنچه در لوزه و گلو گیر کرده به کار می‏بریم. در این مانورهای علمی با فشارهای کنترل‌شده‎ای که روی شکم وارد می‏شود می‎توان این اجسام را از گلو بیرون آورد.»

خطرات تل‌ گیری

مراجعه به تل‎گیرها می‎تواند خطرات بسیار زیادی در پی داشته باشد و گاهی حتی به مرگ کودکان هم منجر شود.

دکتر رزم‌پا در این باره می‎گوید: «گاهی روش‎هایی که تل‏گیران به کار می‎برند، می‎تواند باعث خفگی افراد و بچه‌‎های خردسال شود اما مسائل رایج این روزها در نظرنگرفتن بهداشت و انتشار عفونت‎ها و بیماری‎های ویروسی است.

در شرایط شیوع بیماری کرونا استفاده از ابزارهای مشترک و درنظرنگرفتن دستورالعمل‎های بهداشتی می‎تواند خطرات جدی را به دنبال داشته باشد. در مانورهای پزشکی برای بیرون‌آوردن اجسام خارجی از گلو از ابزارهای علمی خاصی استفاده می‎شود اما برای این که بدانیم از چه ابزاری استفاده کنیم حتما باید شرایط فرد با نور کافی بررسی شود. گاهی حتی به آندوسکوپی هم نیاز پیدا می‌کنیم تا بشود مکان دقیق جسم خارجی را شناسایی و متناسب با آن ابزار پزشکی را انتخاب کرد. این‎که با هر وسیله‌ای به گلوی افراد فشار آورده شود اصلا کار علمی و درستی نیست و می‎تواند عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشد.»

بعضی افراد پس از مراجعه به تل‎گیر احساس می‎کنند تنفس‌شان راحت‌تر شده یا کمتر دچار گرفتگی گلو و بیماری‎های شبیه سرماخوردگی می‎شوند.

دکتر رزم‎پا این مساله را نوعی تلقین می‎داند و معتقد است در حالتی که واقعا جسم خارجی در گلوی فرد گیر کرده باشد و با روش‌های غیرعلمی و غیربهداشتی از گلوی فرد خارج شود به هر حال ممکن است احساس بهتری پیدا کند اما نباید عواقب آن را از خاطر ببرد.

اگر غذا در گلویمان گیر کرد چه کنیم؟

خوب‌جویدن غذا کمک می‎کند تا غذا برای بلع آماده شود. در این فرآیند غذا به همراه بزاق دهان به توده‎ای نرم و خمیری تبدیل می‌شود که می‎تواند به‌راحتی از مسیر مری عبور کند. در شرایطی که لقمه غذا از حد معمول بزرگ‌تر باشد یا بخش‎های سفت و تیز داشته باشد احتمال این‌که در راه گلو گیر کند افزایش پیدا می‎کند. در چنین شرایطی بهتر است به بدن فرصت داده شود تا عملیات بلع را انجام بدهد گرچه ممکن است نسبت به حالت عادی این فرآیند کمی بیشتر زمان ببرد اما در نهایت انجام خواهد شد. برای راحت‌تر شدن این کار می‎شود از نوشیدنی‎های گازدار کمک گرفت زیرا به تجزیه بهتر مواد غذایی کمک کرده و انسداد مسیر بلع را برطرف می‎کند. اگر گیرکردن غذا در گلو بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد باید به پزشک مراجعه شود. در این حالت از روش‎هایی مثل آندوسکوپی برای برطرف‌کردن مشکل و بررسی مری استفاده می‎شود. استفاده از غذاهای مرطوب با مقدار کم هم می‎تواند در زمانی که لقمه یا بخش‎هایی از غذا در گلویتان گیر کرده کمک‌کننده باشد. واردکردن هر جسم خارجی یا انگشت برای بیرون‌آوردن تکه‎های غذا در خانه می‎تواند بسیار خطرناک باشد. زیرا ممکن است باعث آسیب‌دیدن راه گلو و مری شده و در مورد خرده‌غذاهایی که تیز هستند مثل تیغ ماهی، خراشیدگی و زخم را در مسیر بلع ایجاد کنند. به همین علت این کار را حتما باید پزشک و در مکان بهداشتی انجام دهد.

مریم ملی - دانش و سلامت / روزنامه جام جم