بهشتی ناشناخته در دل کویر

 استان کرمان ۱۱درصد وسعت ایران را به خود اختصاص‌داده و از نظر مساحت در صدر استان‌های کشور نشسته است.

در این پهنه وسیع کویری، بهشت‌های متعددی خوابیده است؛ از بهشت معادن رنگارنگ و متنوع و غنی گرفته تا بهشت جاذبه‌های تاریخی و طبیعی تا بهشت مزارع و باغاتی که استان را به قطب کشاورزی و تولیدکننده برتر محصولات کشاورزی و باغی در کشور تبدیل کرده است.

کرمان بیشترین اثر ثبت‌جهانی‌ و ثبت‌ملی شده ایران را به خود اختصاص داده است. تنوع تاریخی، طبیعی و فرهنگی بی‌نظیری دارد. آثار و نشانه تمدن‌های ۱۰هزار ساله در برخی مناطق آن به‌ویژه در حوزه هلیل‌رود و جیرفت یافت‌شده است و همین باعث‌شده به بهشت باستان‌شناسان و قاچاقچیان اشیای عتیقه هم تبدیل شود.

پسته‌اش پرآوازه است. قاووت و کلمپه‌اش کام بسیاری را شیرین کرده است. قالی‌اش شهره آفاق است. ارگ بم و باغ شاهزاده‌اش در شعر شاعران نشسته و کویر جهانی لوت آن با کلوت‌های افسونگرش بهشت کویرگردان ایرانی و خارجی شده است.

کویری که از سال۹۸ تاکنون محل تولد جدیدترین دریاچه زیبای ایران شده است. اینها که گفتیم باز خلاصه و عصاره‌ای است از داشته‌های بسیار ارزشمند و متنوع استان کرمان در بخش‌های مختلف که متاسفانه نه من و شما که حتی مسوولان استانی و کشوری هم گویا تاکنون پی به این ظرفیت والا نبرده و از آن در جهت توسعه این خطه بهره نبرده‌اند.

بی‌شک اگر دچار سوءمدیریت در این استان نبودیم، کرمان می‌توانست با این ظرفیت‌های شگرف هم خود را به قطب گردشگری، درآمدزایی و اشتغال در ایران و جهان تبدیل کند و هم به توسعه ایران و منطقه کمک کند.

دیاری که باید مقصد گردشگران باشد

استان کرمان در فلات ایران از قدیمی‌ترین کانون‌های شهرنشینی است و با داشتن هفت‌اثر تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار جهانی یونسکو به نام‌های باغ شاهزاده ماهان، ارگ تاریخی بم، روستای صخره‌ای میمند شهر بابک، بخشی از بیابان لوت، قنات های گوهر ریز جوپار، اکبرآباد و قاسم‌آباد بم، رتبه‌نخست کشور را در آثار جهانی به خود اختصاص داده است.

کرمان به لحاظ جاذبه‌های گردشگری (اعم از تاریخی و طبیعی) به‌قدری غنی است که می‌توان بارها به این استان سفر و هربار شگفتی تازه‌ای را کشف کرد. تاریخ کرمان بسیار غنی و در عرصه‌های باستان‌شناسی و تاریخی فوق‌العاده قوی است؛ به تعبیری استان کرمان بهشت باستان‌شناسی ایران به‌شمار می‌رود و فقط در جنوب استان در حوزه هلیل‌رود ۴۰۰کیلومترمربع محوطه باستان‌شناسی وجود دارد. کرمان در حوزه صنایع‌دستی نیز جزو استان‌های شاخص است و هنرمندان زیادی در این بخش تولیدات باکیفیت، متنوع و منحصر به‌فردی مانند فرش، پته و گلیم شیرکی پیچ سیرجان را تولید و روانه بازار می‌کنند.

این استان اما باوجود چنین ظرفیت بی‌نظیری در داشته‌های تاریخی و طبیعی و هنری هنوز نتوانسته از این ظرفیت برای توسعه و رونق گردشگری خود و همچنین اشتغال‌زایی و درآمدزایی استفاده کند و به‌عنوان یک مقصد اصلی گردشگری شناخته شود.

یکی از دلایل این امر ‌نبودسرمایه‌گذاری کافی در صنعت گردشگری این استان و نبود زیرساخت‌های لازم در مناطق نمونه گردشگری است.

درحال‌حاضر با توجه به پهناوربودن استان و پراکندگی آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی، مسیر برخی از جاده‌های ارتباطی به مناطق نمونه گردشگری نامناسب و اماکن اقامتی و پذیرایی استاندارد در نقاط مختلف وجود ندارد. موضوعی که مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان نیز با تایید آن می‌گوید: با وجود ظرفیت‌های زیاد و بی‌نظیر کرمان، متاسفانه محیط گردشگری استان توانمند نیست و توانمندسازی محیط مهم‌ترین شاخص در حوزه گردشگری محسوب می‌شود.

فریدون فعالی به ۲۶۰میلیارد تومان تسهیلاتی که طی دو سال گذشته برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در استان جذب‌شده اشاره و تاکید می‌کند: هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری کرمان وجود ندارد و همه دستگاه‌های نظارتی و سایر دستگاه‌ها همکاری لازم در این زمینه را انجام می‌دهند، هرچند منابع دولت در زمینه ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در نقاط مختلف استان محدود است و از فرمانداری‌ها می‌خواهیم که با همکاری معین‌های اقتصادی، شرکت‌های صنعتی و معدنی و بخش خصوصی این زیرساخت‌ها را ایجاد کنند.

درنهایت این‌که متاسفانه این استان نه‌تنها نتوانسته در بخش جذب گردشگر(به نسبت جاذبه‌های ممتاز و متنوعش) و اشتغال و درآمدزایی حرفی برای گفتن داشته باشد، بلکه در زمینه حفظ میراث‌تاریخی خود نیز دچار مشکلات زیادی است، به‌گونه‌ای که هربار خبری از تخریب یا تهدید یک بنای تاریخی مهم(به‌ویژه در شهر کرمان) به‌واسطه توسعه‌های ناهمگون شهری یا نبودمحافظت درست و اصولی می‌شنویم که به مهم‌ترین دغدغه این روزهای میراث دوستان کرمانی هم تبدیل شده است.

خاکی که پر از فلزات و سنگ‌های گرانبهاست

کرمان از دیرباز به بهشت معادن ایران شهرت داشته است. استانی با وسعت فراوان که بخشی از ذخایر معدنی غنی آن در گستره وسیعی در شمال، جنوب، شرق و غرب آن قرار دارد. استانی که ذخایر غنی معدنی همچون مس در شهربابک و رفسنجان، سنگ آهن در سیرجان و زرند و زغال‌سنگ در کوهبنان، زرند و راور و کرومیت و تیتانیوم در جیرفت و کهنوج از مهم‌ترین قابلیت‌های اقتصادی آن است. استانی که طی چند سال گذشته با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته ده‌ها هزار میلیارد تومان در بخش صنعت و معدن آن سرمایه‌گذاری شده تا قطار توسعه و پیشرفت کرمان با ریل‌گذاری صورت‌گرفته از مسیر معادن عبور کند.

پهناورترین استان کشور بودن در کنار ذخایر معدنی فراوان باعث‌شده کرمان تنها استان کشور باشد که دارای دو سازمان جداگانه صنعت، معدن و تجارت در شمال و جنوب استان است. سازمان‌هایی که هرکدام به‌صورت جداگانه و مجزا مدیریت صنعت و معدن را در شهرستان‌های تحت‌پوشش خود بر عهده دارند.

تبدیل‌شدن به قطب فولاد

مهم‌ترین ذخایر معدنی همچون مس، سنگ‌آهن و زغال‌سنگ در شمال کرمان واقع‌شده و به همین دلیل بیشترین حجم سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و معدن استان در این منطقه صورت گرفته است.

آن‌گونه که مهدی حسینی‌نژاد، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان به جام‌جم می‌گوید: تقریبا رشد ۱۰درصدی در برنامه‌ششم توسعه استان کرمان در حوزه صنعت و معدن تجربه‌شده و برای سال۱۴۰۱ رشد ۸/۲درصد متوسط را برای استان درنظر گرفته‌اند که این رشد در حوزه صنعت ۱۰درصد بوده است.

وی با بیان این‌که کرمان به‌عنوان بزرگ‌ترین استان معدنی کشور درحال تبدیل‌شدن به قطب فولاد ایران است، می‌گوید: در کرمان بالای ۹۳میلیون تن استخراج موادمعدنی در سال داریم و با وجود کارخانه‌های فولادی کنستانتره، گندله، آهن اسفنجی و شمش در مجموع تولید ناخالص داخلی حوزه صنعت حدود ۱۹درصد، معدن ۲۲درصد و بازرگانی ۸درصد است که در مجموع حوزه صنعت و معدن ۴۸درصد تولید ناخالص داخلی استان را به خود اختصاص داده است.

حسینی‌نژاد ذخایر شناخته‌شده کرمان را ۵/۸میلیارد تن اعلام‌کرده و می‌افزاید: ما ۴۲نوع ماده‌معدنی شناخته‌شده داریم و ۸۳/۵درصد ذخایر کشف‌شده مربوط به چهار ماده‌معدنی سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، کرومیت و مس است؛ به همین دلیل سیاست‌کلان سازمان صمت کرمان در برنامه ششم و هفتم ایجاد ارزش افزوده برای پتانسیل‌های معدنی استان به‌خصوص این چهار ماده معدنی است.

رئیس سازمان صمت کرمان می‌گوید: ما تکمیل زنجیره ارزش افزوده در شمش را در سنگ‌آهن جلو برده‌ایم و به‌زودی به‌عنوان یک استان صنعتی در ایران شناخته می‌شویم زیرا تقریبا از ۸۰میلیون تن کنستانتره‌ای که کشور برای افق ۱۴۰۴ در برنامه جامع فولاد دیده ۴۲میلیون تن در کرمان است.

حسینی‌نژاد با بیان این‌که در مجموع حدود ۳۰درصد فعالیت‌های فولادی کشور در آینده نزدیک در کرمان خواهد بود، می‌گوید این فعالیت‌ها در قالب ۲۸مگاپروژه و ابرکارخانه شکل‌گرفته و قسمت اعظم آنها در حال تولید هستند و مابقی تا پایان سال۱۴۰۱ به چرخه تولید می‌رسند.

وی می‌افزاید: این برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری یک زیرساخت جدیدی را برای استان کرمان فراهم کرده و ما در برنامه هفتم به‌عنوان یک راهبرد توجه به صنایع پایین‌دستی کارخانجات آن را می‌بینیم که در قالب قطعه‌سازی این کارخانجات، صنایع دانش‌بنیان و خدمات برای برنامه هفتم برنامه‌ریزی شده است.

سهم استان را بدهید

رئیس سازمان صمت کرمان یکی از مشکلات بخش معدن استان را که باید برطرف شود، وصول حقوق دولتی عنوان کرده و می‌گوید: طبق تبصره۶ ماده۱۴ قانون معادن ۱۵درصد از حقوق دولتی باید وصول‌شده و به استان برگردد و با محوریت شهرستان و منطقه‌ای که معدن در آن واقع‌شده هزینه شود. حقوقی که سال‌های زیادی است به استان برگردانده نشده و ما از طریق استاندار، نمایندگان مجلس و دستگاه‌های اجرایی و نظارتی در حال پیگیری آن هستیم تا پس از دریافت صرف توسعه مناطق معدنی شود.

مجوزشان باطل است

بلوکه‌کردن مناطق دارای ذخایر معدنی مختلف توسط افرادی که توان مالی و فنی ندارند و پروسه سخت واگذاری به سرمایه‌گذاران جدید از دیگر چالش‌های بخش معدن استان است که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان درباره آن می‌گوید: به استناد آیین‌نامه قانون معادن افرادی که توان فنی و مالی مناسب ندارند و خیلی از محدوده‌ها را ثبت و بلوکه کرده‌اند، مجوز آنها باطل‌شده و باید براساس آیین‌نامه این محدوده‌ها از طریق مزایده به سرمایه‌گذاران جدید واگذار شود اما به دلیل این‌که برای انجام این مزایده‌ها باید استعلام‌هایی از دستگاه‌های مختلف همچون سازمان محیط‌زیست گرفته شود، ما را دچار چالش‌کرده و به سدی تبدیل‌شده برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در حوزه معادن فعالیت کنند.

حسینی‌نژاد به ذخایر معدنی استان هم اشاره کرده و می‌افزاید: ذخایر معدنی کشف‌شده و قطعی کرمان درحالی ۸/۵میلیارد تن است که براساس اکتشافات سطحی بوده و برای تعیین میزان ذخایری که در اعماق وجود دارد باید منابع مالی برای انجام اکتشافات توسط سازمان زمین‌شناسی فراهم شود.

معادن غنی، صنعت ضعیف

وی سیاست‌کلان استان کرمان را حرکت از سمت بخش کشاورزی به بخش صنعت و معدن و خدمات و فعال‌کردن ظرفیت واحدهای صنعتی غیرفعال موجود عنوان‌کرده و می‌افزاید: درحال‌حاضر نزدیک به ۲۰درصد واحدهای صنعتی استان غیرفعال، ۴۵درصد نیمه‌فعال و حدود ۳۵درصد فعال است؛ لذا با توجه به این‌که سیاست‌کلان استان کرمان حرکت به سمت صنعت و معدن است از دانشگاه‌ها درخواست داریم در زمینه صنایع دانش‌بنیان به ما کمک کنند تا به سمت صنایع و تکنولوژی روز دنیا برویم و صنایعی که قابلیت رقابت دارند با تکنولوژی روز دنیا به‌روزرسانی شوند.

محیط‌زیست کرمان نیازمند توجه جدی است

گرچه اقلیم کرمان نیمه‌کویری است اما مناطق حفاظت‌شده و گونه‌های جانوری و گیاهی متنوع و درعین حال کمیابی دارد. درحال‌حاضر ۳۳۶گونه جانوری در این استان وجود دارد و بیش از ۱۹درصد پرندگان و۴۶درصد از پستانداران حمایت‌شده کشور در این استان زندگی می‌کنند که برخی از آنها در سطح جهان حائز اهمیت هستند. این گونه‌های جانوری در ۲۳منطقه حفاظت‌شده، پارک و پناهگاه حیات‌وحش و منطقه شکارممنوع زندگی می‌کنند که مهم‌ترین آنها پارک‌ملی خبر در شهرستان بافت است. با این وجود کرمان هم از تخریب‌ها و آلودگی‌های زیست‌محیطی در امان نمانده است. طی سال‌های اخیر برداشت‌های بی‌رویه از منابع آبی، به از بین‌رفتن پوشش‌گیاهی و خشک‌شدن درخت‌ها و باغات و به‌تبع آن بروز گردوغبار منجر شده به‌حدی که امروز دو بحران بی‌آبی و گردوغبار از مهم‌ترین دغدغه‌های محیط‌زیستی کرمان است.

درنهایت این‌که استفاده از ظرفیت‌های بزرگ کشاورزی، معدن، صنایع و... بدون رعایت ملاحظات زیست‌محیطی باعث‌شده شاهد خشک‌شدن بخشی از باغات پسته و تبدیل آنها به کانون ریزگردها، آلودگی‌هوا به دلیل فعالیت بدون ملاحظه برخی از کارخانجات و صنایع، فعالیت بی‌رویه و مخرب معادن، پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی، تهدید بهداشت و سلامت عمومی به‌دلیل وجود کوره‌های آهک‌پزی در حاشیه شهر کرمان و خشک‌شدن دریاچه جوان لوت و تبدیل آن به دشت نمک(که باعث مرگ دسته‌جمعی پرندگان مهاجر شده) باشیم.

آنچنان که مرجان شاکری، مدیرکل محیط‌زیست کرمان می‌گوید با این شرایط حال محیط‌زیست استان خوب نیست و اکنون نگران تبدیل‌شدن بهشت معادن کشور به جهنم محیط‌زیست هستیم.

تهدید حیات تالاب جازموریان با اجرای طرح انتقال آب

خشکی و نابودی تالاب بزرگ جازموریان از دیگر دغدغه‌های محیط‌زیستی استان کرمان است. تالابی بزرگ که بخشی از آن در جنوب کرمان و بخشی در سیستان‌وبلوچستان است و نابودی آن علاوه بر این‌که به ایجاد یک کانون ریزگرد بزرگ در کشور منجر می‌شود، زندگی و معیشت مردم جنوب کرمان را هم با خطر مواجه می‌کند. به گفته کارشناسان آنچه باعث نابودی جازموریان می‌شود، اجرای طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل‌رود به شهر کرمان است که پیش از این در جام‌جم به‌طور مفصل به آن پرداخته‌ایم.

مساله این است که چند صدهزار نفر از مردم جنوب استان با کشاورزی روزگار ‌گذرانده و معتقدند اجرای طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل‌رود(که مهم‌ترین منبع تغذیه رودهای جنوب کرمان و تالاب جازموریان است) باعث کاهش روان‌آب‌ها، منابع آب زیرزمینی و خشکی تالاب و درنهایت نابودی مزارع و باغات حاشیه رودها و تالاب خواهد شد.

انجام مطالعات انتقال آب از سرشاخه‌های هلیل‌رود در جنوب استان کرمان به شهر کرمان از سال۱۳۷۱ آغاز شد و پس از انجام این مطالعات در سال۱۳۸۶ عملیات احداث سد شهیدان امیر تیموری روی محل تلاقی رودخانه‌های رابر و رودبربا هدف مهار سیلاب‌های فصلی برای تأمین آب‌شرب شهری شهر رابر و روستاهای اطراف و شهر کرمان توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌النبیاء آغاز شد. ساخت این سد از همان ابتدا اعتراضات مردم ساکن شهرهای و مناطق پایین دست را به‌همراه داشت، به‌ویژه این‌که به گفته مدیرکل محیط‌زیست استان کرمان گرچه تونل خط انتقال آب به کرمان مجوز محیط‌زیست دریافت کرده اما سد شهیدان امیر تیموری بدون مجوز محیط‌زیست ساخته شده است.

ظرفیت‌های طلایی کشاورزی

کرمان به عنوان پهناورترین استان کشور ازجمله معدود استان‌هایی است که از شرایط آب‌وهوایی بسیار متنوعی برخوردار است و این اقلیم زمینه تولید بالغ بر ۷۰نوع محصول زراعی و ۵۰نوع محصول باغی را فراهم آورده است.

حدود ۷۰نوع محصول کشاورزی استان در مساحت ۳۹۵هزار هکتار با عملکرد ۱/۶میلیون‌تن و ۵۴نوع محصول باغی در ۲۱۷هزار هکتار با عملکرد ۵میلیون و ۶۴۸هزار تن کشت می‌شود.

حدود ۲۵درصد از باغ‌های کشور در این استان قرار دارد و از این حیث در کشور دارای رتبه‌اول است. در مناطق شمالی استان باغ‌های پسته با حدود ۳۰۰هزار هکتار سطح زیر کشت، بیش‌از۸۰درصد باغ‌های پسته کشور را به خود اختصاص داده‌اند. رتبه‌اول سطح زیرکشت گردو در کشور، رتبه‌اول سطح زیرکشت و تولید محصولات گلخانه‌ای و وجود منطقه جیرفت و کهنوج با امکان تولید محصول در تمام فصول، رتبه‌اول تولید خرما در کشور، رتبه‌سوم تولید مرکبات، کسب حداکثر عملکرد ۱۳/۹تن در هکتار پسته، ۱۳/۸تن گردو، ۲۷/۷تن خرما، ۴۲تن مرکبات، ۱۳تن گندم و ۵۴تن سیب‌زمینی در هکتار کرمان را جزو قطب‌های مهم کشاورزی کشور قرار داده است. همچنین در تولید گل‌محمدی و اسانس آن، بخش لاله زار بردسیر بعد از قمصر کاشان رتبه‌دوم را در ایران دارد.

جنوب کرمان، مینیاتور کشاورزی ایران

کشاورزی اما در جنوب استان بیش از سایر مناطق رواج دارد. خاک حاصلخیز و شرایط آب‌وهوایی مناسب باعث‌شده انواع محصولات جالیزی در این خطه کشت شود؛ البته کشت گلخانه‌ای به دلیل صرفه‌جویی در مصرف آب و خاک و امکان اجرای آن در تمام فصول در سال‌های اخیر به‌شدت مورداستقبال و توجه کشاورزان این منطقه قرار گرفته است.

مهم‌ترین منابع آبی جنوب‌کرمان که باعث رونق و توسعه کشاورزی در این خطه‌شده، شامل آب‌های سطحی و زیرسطحی است. آب‌های سطحی به‌صورت رودخانه‌های دائمی و فصلی و آب‌های زیرسطحی به‌صورت قنات، چاه و چشمه است. رودخانه‌های مهم جنوب‌کرمان هم عبارتند از رودخانه هلیل با برآورد سالانه حدود ۶۰۰تا۴۰۰میلیون مترمکعب آب و رودخانه شور با حداکثر آورده سالانه حدود ۱۰۰میلیون مترمکعب.

در جنوب کرمان با وسعتی معادل۴۰هزار کیلومتر مربع، شهرستان‌های جیرفت،‌ کهنوج، عنبرآباد، منوجان، رودبار جنوب،قلعه‌گنج و فاریاب، شامل ۱۳شهر، ۴۴دهستان و ۳۹۰۱ آبادی قرار دارد و جمعیت تقریبی یک میلیون نفر را در خود جای داده است. شغل اصلی مردم این خطه جنوبی کشاورزی است. شواهد و قرائن تاریخی ازجمله آثار تاریخی به‌دست‌آمده از ۳۰۰۰سال قبل از میلاد در منطقه جیرفت هم نشان می‌دهد این منطقه از قدیم‌الایام مرکز عمده کشاورزی و دامپروری بوده است.

رئیس سازمان جهادکشاورزی جنوب استان کرمان با اشاره به تولید بیش از ۴میلیون و ۵۰۰هزار تن انواع محصولات کشاورزی و دامی در این منطقه می‌گوید: این محصولات شامل ۸۵گونه محصول زراعی و باغی با کیفیت مطلوب است و زمینه مساعد برای افزایش سطح زیرکشت به ۵۸۰هزار هکتار و رسیدن حجم تولید در افق۱۴۰۰ به سه برابر وضعیت موجود فراهم است.

سعید برخوری با بیان این‌که این منطقه حدود ۴درصد از تولید کشور را به خود اختصاص داده و به‌تنهایی در ۱۰محصول کشاورزی رتبه‌اول تا سوم تولید و سطح زیرکشت کشور را دارد، می‌افزاید: جنوب‌کرمان در بسیاری از محصولات از لحاظ میزان تولید در واحد سطح دارای رکوردهای جهانی بوده و از این نظر از معدود مناطق کشور و بلکه جهان است که در یک سال زراعی می توان دو تا سه نوبت سیب‌زمینی، پیاز، خیار، هندوانه، گوجه‌فرنگی، ذرت و... را در آن کاشت و برداشت کرد.

رئیس سازمان جهادکشاورزی جنوب استان کرمان، مزیت مهم و مطرح محصولات جنوب کرمان به‌ویژه مرکبات و خرما را سالم و ارگانیک‌بودن آنها عنوان‌کرده و می‌افزاید: با تلاش‌های گسترده حوزه معاونت بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی جنوب کرمان برای تحقق برنامه پنجم توسعه و با کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی، توسعه مبارزه تلفیقی آفات و مبارزه بیولوژیک، منطقه از پیشگامان تولیدات ارگانیک در خاورمیانه قرار گرفته است.

تهدید هند کوچک ایران با کم‌آبی

جنوب کرمان به‌دلیل کمیت، کیفیت و تنوع بالای محصولات کشاورزی، وجود رودها و چشمه‌ها و سرسبزی باغات به هند کوچک ایران شهرت یافته اما همین هند کوچک هم مدتی است با کم‌آبی، کاهش آب‌های سطحی و افت آب‌های زیرزمینی مواجه است. با این‌همه همچنان محصول پرآب هندوانه در این منطقه کشت می‌شود. سطحی حدود ۳۳هزار هکتار هم به تولید مرکبات اختصاص دارد تا جنوب کرمان با تولید بیش از ۵۰۰هزار تن مقام‌سوم کشور را داشته باشد؛ محصولی که بخشی از آن به خارج از کشور صادر می‌شود.

رئیس سازمان جهادکشاورزی جنوب استان کرمان با تایید چالش آبی منطقه می‌گوید: خوشبختانه اکنون با توسعه سامانه آبیاری تحت‌فشار، ۸۵هزارهکتار از اراضی جنوب کرمان به این سیستم مجهز شده است.

سعید برخوری با اشاره به این‌که هندوانه جنوب کرمان در سال‌های گذشته رتبه‌اول سطح زیرکشت و تولید کشور را به خود اختصاص داده بود اما در جهت کاهش مصرف آب در سال‌جاری سطح زیرکشت این محصول کاهش داده شد، می‌گوید: کرمان اکنون با تولید بیش از ۴۰۴هزار تن، مقام‌دوم تولید و سطح زیرکشت هندوانه را در کشور دارد.

خرما نیز به‌عنوان یکی دیگر از محصولات باغی غالب در منطقه جنوب کرمان تولید می‌شود و قدمت تولید آن در منطقه به هزاره‌های قبل از میلاد می‌رسد. اکنون کرمان با سطح زیرکشت بیش از ۳۰هزار هکتار به‌تنهایی با وجود پنج میلیون و ۵۰۰هزار نفر خرما و تولید سالانه بیش از ۲۰۰هزار تن در جایگاه‌دوم کشور قرار دارد.

رئیس سازمان جهادکشاورزی جنوب‌کرمان می‌گوید: حدود ۹۰درصد تولید منطقه به‌رقم مضافتی، کلوته و مرداسنگ اختصاص دارد، ضمن این‌که به دلیل سالم بودن(عاری از هرگونه سم و کود) محصول خرمای منطقه به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر می‌شود.

بیش از یک میلیون و ۸۳۳هزارو ۵۸۸واحد دامی با تولید بیش از ۷۵هزار تن، و همچنین منابع عظیم آبزی پروری سد مخزنی جیرفت،۱۷۰بند خاکی و سنگ و سیمانی،بیش از ۱۵۰۰رشته قنات و چشمه، بیش از ۲۰۰۰باب استخر ذخیره آب و بیش از ۵۰۰هکتار مزارع پرورش ماهیان گرمابی با ظرفیت تولید سالانه ۱۰هزار تن انواع آبزیان از دیگر ظرفیت‌های جنوب کرمان است که رئیس جهاد کشاورزی به آنها اشاره می‌کند.

زحمتی که هدر می‌رود

هر سال چند میلیون تن انواع محصولات باغی و جالیزی در جنوب استان کرمان تولید و برداشت می‌شود و این منطقه در تولید پیاز، سیب‌زمینی، هندوانه، گوجه‌فرنگی و خرما یکی از مهم‌ترین مناطق کشور است اما متاسفانه در سال‌های اخیر هرسال به دلایل مختلف و تکراری همچون کشت بی‌رویه و اشباع‌شدن بازار مصرف، نبود زیرساخت‌های لازم برای حمل‌ونقل، ممنوعیت مقطعی صادرات، نقش دلال‌ها و واسطه‌ها در قیمت‌گذاری خریدوفروش محصولات و افت قیمت در زمان برداشت محصول، کمبود صنایع تبدیلی، تکمیلی و فرآوری در فصل برداشت محصول، کشاورزان این مناطق مجبورند یا حاصل دسترنج خود را به پایین‌ترین قیمت بفروشند یا شاهد خراب‌شدن آنها بر سر مزارع باشند. حکایت تکراری فروش نرفتن پیازها و گوجه‌فرنگی کشاورزان در سال‌های اخیر به دلیل قیمت پایین خرید یا اشباع بازار که به خراب‌شدن بر سر مزارع یا خوراک دام منجر می‌شوند، نمونه‌ای از رنج‌ها و مشکلات کشاورزان جنوب کرمان است که همواره در فصل گریبانگیر این قشر زحمتکش می‌شود.

حکمت قاسمخانی - فاطمه مرادزاده / ایران / روزنامه جام جم