جان سخت و زیبا

این گل‌ها به گل‌های آسان‌نگهداری هم معروفند و معمولا به کسانی که تازه شروع به پرورش گل و گیاه کرده‌اند، توصیه می‌شوند. به همین دلیل در گزارش امروز اول خصوصیات کلی و مشترک گل و گیاهان کم‌توقع و سازگار را بررسی می‌کنیم و بعد می‌رویم سراغ معرفی تعدادی از آنها.

پیش از همه چیز این نکته مهم را یادتان باشد؛ مقاوم بودن به معنی این نیست که گیاه آن شرایط را دوست دارد. صحبت از قدرت سازگاری و تطبیق با آن شرایط است. گیاهان کم‌توقع و سازگار خانگی چه ویژگی‌هایی دارند؟

در نور کم دوام می‌آورند: بیشترین مشکلی که در گیاهان خانگی دیده می‌شود کمبود نور است. موقع خرید معمولا به چنین نکته‌ای توجه نمی‌شود. چون اگر نور طبیعی خانه - یا به‌طورکلی محیط رشد - برای رشد گیاه کافی نباشد ممکن است شما ناچار شوید از نور مصنوعی استفاده کنید که انجام آن مستلزم صرف هزینه است. پس از همان ابتدا گیاهی را انتخاب کنید که به شرایط کم‌نوری سازگار باشد.

به کم‌ آبی مقاوم هستند: با توجه به این‌که برای گیاهان خانگی آبیاری گیاه یک عامل انسانی است تا محیطی، پس انجام صحیح و دقیق آن وابسته به حضور و عملکرد شماست. اگر از آن دسته افرادی هستید که فرصت زیادی برای رسیدگی به گل و گیاه ندارید پس همان اول گلی را انتخاب کنید که اگر دو سه روز هم بی‌آب ماند بتواند دوام بیاورد.

سرما و گرما را تحمل می‌کنند: طبیعی است که سیستم ژنتیک گیاه طوری طراحی شده که به دمای محیط واکنش نشان دهد. چه سرما باشد و چه گرما. اما مسأله میزان تحمل نوسانات دمایی و واکنش‌نشان‌ندادن سریع به آنهاست. در این حالت می‌توان گفت گیاه، گیاه مقاومی است.

بسته پیشنهادی از گیاهان سازگار

پوتوس: اولین گزینه‌ای که به افراد متقاضی گل بادوام می‌توان پیشنهاد داد پوتوس است. چون به کم‌آبی، کم‌نوری و سرما و گرما سازگار است. علاوه ‌بر اینها خاصیت تصفیه‌کنندگی هوا هم دارد.

پوتوس به‌طور ژنتیک نور متوسط را می‌پسندد اما در نور کم هم رشد می‌کند. ولی در شرایط کم‌نوری ممکن است برگ‌ها یکدست سبز نباشند.

برای آبیاری هم دقت کنید در فاصله بین دو آبیاری خاک خشک باشد. اگر شرایط محیطی گیاه ایده‌آل باشد رشد رونده زیادی دارد.

اگر دوست داشتید می‌توانید آن را روی دیوار هدایت کنید و با آن یک دیوار سبز بسازید. یا به‌صورت آویز از آن استفاده کنید، وگرنه زود به‌ زود آن را هرس کنید تا مرتب و پیراسته شود. این گل در آب هم به‌راحتی رشد می‌کند.

نکته: پوتوس‌های سبز نسبت به ابلق‌ها سازگارترند و در شرایط کم‌نوری گونه‌های ابلق به سمت سبزخالص متمایل می‌شوند.

سانسوریا: سانسوریا که به آن زبان مار هم گفته می‌شود، یکی دیگر از سازگارترین گیاهان خانگی است. از تصفیه‌کننده‌های قوی هوا و مورد تأیید ناسا است. چند سالی است که هم در منازل هم در محیط‌های اداری با اقبال فراوانی روبه‌رو شده‌است.

آن‌قدر به کم‌آبی سازگار است که اگر مسافرت بروید و کسی نباشد آبش بدهد اصلا صدایش در نمی‌آید. به گرما و محیط مرطوب هم مقاوم است اما از سرمای زیاد فراری است.

این گیاه می‌تواند نور کم را تحمل کند. اما حواس‌تان باشد نور مستقیم و شدید آفتاب برگ‌هایش را می‌سوزاند.

نکته: گیاهانی که با پیاز، ریزوم و ریشه گوشتی تکثیر می‌شوند باید هم به آبیاری‌شان دقت کرد هم زهکشی خاک. ماندن آب پای ریشه باعث گندیدگی و در نهایت پوسیدگی آن می‌شود.

نکته: اگر دیدید برگ‌ها بیش از حد قد کشیده‌اند، آنها را سر زنی کنید و قسمت‌های جدید را در خاک بکارید تا گلدان پر پشت شود.

گندمی: یکی دیگر از گیاهان سازگار، کم توقع، آسان رشد و ارزان برای محیط خانه یا محل کار گیاه گندمی یا سجافی است. دو نوع ابلق و ساده دارد.

برای رشد ایده‌آل جای نورگیری می‌خواهد با این حال در نور کم هم می‌تواند رشد کند. خاک همیشه مرطوب و خیس را می‌پسندد. پس به نسبت دیگر گیاهان می‌توان فواصل آبیاری‌اش را کمتر کرد. گندمی هم جزو گیاهان تصفیه‌کننده هواست.

نکته: این گیاه به‌خصوص برای افرادی که به گرد و غبار حساسیت دارند، بسیار مناسب است. 

زامیفولیا: گیاه زنگبار یا Zz همان‌طور که از اسمش پیداست اهل زنگبار آفریقاست. از نور کم تا نور زیاد را تحمل می‌کند همین باعث می‌شود برای نگهداری در محیط‌های داخلی گزینه مناسبی باشد. حتی بدون وجود هیچ گونه نور طبیعی می‌تواند زنده بماند اما رشد علفی پیدا می‌کند و زیبایی‌اش را از دست می‌دهد. یک ویژگی خوب این گل ریشه‌اش است که به شکل توده‌های کوچک گوشتی شبیه سیب‌زمینی است که به آنها ریزوم گفته می‌شود. ریزوم‌ها قابلیت نگهداری و ذخیره آب را دارند همین ریزوم‌های ضخیم عاملی هستند برای مقاومت به خشکی. پس برای افرادی که زیاد در سفر هستند بسیار کارآمد است اما همین ویژگی خوب می‌تواند به یک عامل تهدیدکننده برای آن تبدیل شود چون آبیاری بیش از حد منجر به پوسیدن ریشه یا ریزش برگ می‌شود. پس دقت کنید زمان آبیاری آن بعد از خشک‌شدن کامل خاک گلدان است.

نکته: نور کافی و آبیاری منظم در طراوت و نشاط گل بسیار مؤثرند.

نکته: حتما زهکش گلدان را بررسی کنید چون این گیاه از غرقاب شدن متنفر است.

اسپاتی‌فیلوم: اسپاتی فیلوم هم یکی دیگر از گیاهان سازگار به شرایط محیطی است و از طرفی جزو سم‌زداهای طبیعی است. در نور کم رشد می‌کند اما اگر هوا گرم باشد معلوم است که نیاز بیشتری به آبیاری بیشتری دارد. اگر دیدید گل پژمرده شده یا برگ‌هایش آویزان است، بدانید از کم‌آبی رنج می‌برد.

نکته: این گل در فهرست مورد تائید ناسا بیشترین امتیاز را برای تصفیه آلودگی محیط‌های داخلی دریافت کرده است.

آگلونما: اگر خواستید گیاه بادوام و سازگار به کسی معرفی کنید با خیال راحت آگلونما را پیشنهاد دهید. به تازگی انواع با رگه‌های صورتی و قرمز آن هم به بازار آمده. در اصل جای نیم‌سایه و نور غیرمستقیم و متوسط نیاز دارد اما به نور کم هم سازگار است پس اگر موقعیت خانه یا محل کارتان طوری است که می‌خواهید گلدان را قسمت‌های شمالی بگذارید، آگلونما برای این کار مناسب است. لازم است تکرار کنیم طبق این اصل ثابت زندگی گیاهی، انواع برگ رنگی نیاز به نور بیشتری دارند. پس اگر محیط پرورش گل، خیلی نورگیر نیست نوع برگ سبز آن را انتخاب کنید.

نکته: آگلونما به سرما و آبیاری زیاد حساس است.

فیلودندرون: این گیاه خوش قلب، خواهر پوتوس است چون هم از یک خانواده هستند و هم شبیه یکدیگرند. شرایط زندگی و رشدش هم شبیه پوتوس است پس می‌توانید به عنوان یک گل سازگار و کم توقع آن را برای خودتان تهیه کنید یا به دیگران پیشنهاد دهید.

آلوئه ورا: آلوئه ورا از دسته گیاهان خانگی و دارویی است. گیاه سازگاری که بیشتر به علت خواص بسیار زیاد دارویی که دارد معروف است اما شما می‌توانید آن را در خانه هم پرورش دهید. حسن بزرگ آن کم‌آب بودنش است،ولی برای داشتن برگ‌های قوی و ضخیم که دارای ژل بیشتری هستند، بهتر است در جای نورگیری قرار داده شود. البته نه نور مستقیم و شدید.

 نخل اریکا: خانواده نخل‌ها هم معمولا گزینه‌های سازگاری هستند. نخل اریکا در اتاقی که پرده‌هایش همیشه افتاده و نور کمی دارد به خوبی رشد می‌کند اما توجه کنید در فاصله بین دو آبیاری، خاک خشک باشد. غرقاب بودن برای آن مناسب نیست.

فیکوس: فیکوس هم اصالتا اهل مناطق گرمسیری است پس دمای بالا و خاک خشک را دوست دارد و تحمل می‌کند. همین دو گزینه کافی است که در این بسته پیشنهادی گیاهان سازگار قرار بگیرد.

برگ قاشقی: برگ قاشقی هم از گیاهان محبوب و سازگار خانگی است. به نور کم مقاوم است و در محل سایه یا نیم سایه رشد می‌کند. ممکن است رشد کند آن حوصله‌تان را سر ببرد اما همین گزینه برای محیط‌های اداری بسیار عالی است.

چند نکته برای خرید سانسوریا

علاوه بر تاثیرات مثبتی که سانسوریا در تصفیه هوای داخل خانه دارد، زیبایی و ظاهر متفاوت آن با دیگر گیاهان، یکی دیگر از علت‌های خرید این گیاه است؛ گیاهی که برگ‌های کشیده با ترکیب رنگی جذاب و خاص دارد و می‌تواند دل هردوستدار گل و گیاهی را ببرد. با این اوصاف اما حواستان باشد هنگام خرید گیاه سانسوریا، به چند نکته توجه کنید.

هماهنگی گلدان با وضع، فرم و فضای اتاق‌ را در ذهن خودتان مجسم کنید. حواستان باشد بزرگی این گیاه یا گلدانی که می‌خرید، اتاق شما را کوچک‌تر از چیزی که هست نشان ندهد.

یکی دیگر از نکاتی که در زمان خرید گیاه سانسوریا باید به آن توجه کرد این است که حاشیه و نوک برگ‌های گیاه را بررسی کنیم، چراکه هیچ‌قسمتی از برگ‌های این گیاه نباید قهوه‌ای و سوخته باشد. ضمن این‌که برگ‌ها و خاک گیاه را با دقت نگاه کنید تا مبادا آثار و بقایایی از آفات، امراض و علف‌های هرز در گلدان مانده‌باشد.

در مرحله بعد و بعد از خرید گیاه سانسوریا، برای بردن و حمل آن به خانه، از فروشنده بخواهید گیاه را به شکل مناسب آماده کند و به شما بدهد؛ چون بر اثر فشار زیاد، ممکن است این گیاه استقامت خودش را از دست بدهد و به سمت و طرفی خاص، خم و متمایل شود. در زمان جابه‌جایی آن با خودرو هم آرام حرکت کنید تا بر اثر ترمزهای ناگهانی، این گیاه آسیب نبیند.

همیشه با نظم

تصور کنید باغ اناری دارید که سرمایه زندگی‌تان است و منبع درآمدتان. معلوم است تمام سال را منتظرید به بار بنشیند تا محصول را بفروشید اما نزدیکی‌های زمان برداشت می‌بینید انارها یکی یکی دارند ترک می‌خورند. خنده انارها غم بزرگی به دل شما می‌نشاند. حالا باید همه محصول را ارزان بفروشید البته به این شکل، پولی دست‌تان را نمی‌گیرد اما با غصه که دردی دوا نمی‌شود.

می‌گویند جلوی ضرر را از هر جا بگیری منفعت است. باغبان عاقل در این مواقع دنبال راه حلی است که دیگر این مشکل تکرار نشود تا فقط ضرر را به همین یک سال محدود و چه بسا سال‌های بعد با فروش خوب این خسارت فعلی را هم جبران کند. اولین کاری که باید کرد، چیست؟ مشورت با کارشناس کشاورزی که باغبانی خوانده‌باشد یا گیاه‌پزشکی.

نمونه انار را که برای کارشناس ببرید و شرایط آب و خاک نور و کود باغ را توضیح دهید او دلایل این اتفاق را برایتان توضیح می‌دهد. یکی‌ آبیاری نامنظم است که باعث می‌شود سرعت رشد در بخش‌های مختلف میوه متفاوت باشد. در نتیجه این رشد نامتناسب، میوه دچار ترک خوردگی می‌شود. راه حلش چیست؟ آبیاری منظم.

طوری که همه درختان یکدست و یک اندازه سیراب شوند. فاصله آبیاری مهم است. نباید مدام کم و زیادش کرد. اگر همیشه 10روز یک بار آب می‌دهید باید همین روال را ادامه دهید البته بسته به مراحل رشدی گیاه، نیاز آبی‌اش هم متفاوت است اما در هر مرحله‌ای باید به این نظم دقت کرد.

در دستورهای تربیتی برای انسان هم نظم بسیار مهم است هم برای جسم انسان و هم برای روح او. این نظم در تمام امور زندگی متجلی می‌شود از عبادت و کار گرفته تا غذا خوردن. مثلا خداوند زمان شروع و پایان غذا خوردن برای یک عمل عبادی مثل روزه را در قالب منظمی به تصویر کشیده و همین دستورات برای نماز هم ذکر شده. یکی از ارکان نظم، انجام به‌موقع امور است پیامبر(ص)در این باره می‌فرمایند:« کارها در گرو وقت خود است.»[1]

سیره نبوی نشان می‌دهد رسول‌خدا اوقات خود را به سه قسمت تقسیم می‌کرد: بخشی را برای عبادت خدا، بخشی برای خانواده خود و بخشی را به خود اختصاص می‌داد و سپس بخش مربوط به خود را با مردم تقسیم می‌کرد. [2]

1. [احسانی، ابن‌ابی‌جمهور، عوالی اللثالی، قم، سیدالشهدا، ۱۴۰۳، ج ۱، ص ۲۹.]
[اثعالبی، ابومنصور، تفسیر ثعالبی، بیروت، داراحیا التراث العربی، ۱۴۱۸، ج ۴، ص ۳۰.

زینب خزایی - جامعه / روزنامه جام جم