تله‌ کابین کرمانشاه از حرکت ایستاد

فعالان و دوستداران محیط‌ زیست و میراثی و برخی مسؤولان در میراث فرهنگی کرمانشاه، در صف مخالفان و برخی مسؤولان شهری در صف موافقان. مخالفان می‌گفتند اجرای این پروژه عمرانی در قلب میراث گرانبهای طاق بستان به تخریب و نابودی این اثر ملی می‌انجامد و مانع ثبت جهانی آن می‌شود و موافقان می‌گفتند با این پروژه می‌توانند به گردشگری منطقه رونق دهند و مراقب آسیب‌نرسیدن به طاق بستان هستند. با این همه، فعالیت ساخت‌وساز شروع شد و لودرها و کامیون‌های حمل بار در حریم طاق بستان صف کشیدند و تجمعات اعتراضی هم به دنبال آن پررنگ‌تر شد. یک‌سال پس از اجرای پروژه اما عملیات متوقف شده و لبخند بر لب جبهه مخالف تله‌کابین‌سازی نشسته، به‌ویژه آن‌که گمان کرده‌اند اعتراض‌شان کارگر افتاده و به فریاد طاق بستان رسیده است. شهردار کرمانشاه اما حالا به خبرنگار جام‌جم می‌گوید دلیل توقف عملیات عمرانی پروژه، مشکلات اعتباری سرمایه‌گذار است و نه عامل دیگری.

محوطه تاریخی طاق بستان در دامنه کوهی به همین نام و در کنار چشمه‌ای در شمال‌شرقی شهر کرمانشاه واقع شده است.

سنگ‌ نگاره اردشیر دوم و دو ایوان سنگی به نام‌های ایوان کوچک و بزرگ از دوران ساسانی در همین محوطه قرار دارند.

طاق بستان 90 سال پیش یعنی دی‌ماه سال ۱۳۱۰ ثبت ملی و مقدمات تشکیل پرونده برای ثبت جهانی آن هم از چند سال قبل شروع شده است.

اوایل سال گذشته رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری کرمانشاه گفت: عملیات اجرایی خط تله‌کابین (که از 20 سال پیش مورد توجه مسؤولان کرمانشاهی قرار گرفته)، در مسیر جدید یعنی در محدوده‌ای خارج از عرصه‌ طاق بستان به طول 1400 متر آغاز شده و سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسد. ماجرا هم از این قرار بود که از سال 96 تا اواخر 98 نهادها و سرمایه‌گذارهای بزرگ و کوچک متعددی برای اجرای پروژه صف کشیده بودند که توافق با هیچ‌کدام صورت نگرفت و در نهایت کار به شرکتی تازه‌تاسیس و گمنام سپرده شد؛​ اجرای عملیات بزرگی که اداره‌کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه گفته بود شهرداری برای اجرایش از این اداره مجوز میراثی نگرفته و مدیرکل استاندارد کرمانشاه هم گفته بود این پروژه بدون درنظرگرفتن استانداردها و اصول ایمنی ساخته می‌شود. بله، کار بزرگ اجرای تله‌کابین در محوطه تاریخی و حساس طاق بستان به شرکتی واگذار شد که تازه هشت ماه از تاسیس آن می‌گذشت و رزومه کاری در چنته نداشت تا گویای توانمندی یا ناکارآمدی‌اش در اجرای پروژه باشد. سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری همان زمان برآورد اولیه برای ساخت تله‌کابین طاق بستان را ۲۲۳میلیارد تومان اعلام کرد که قرار بود ۱۷۶میلیارد تومان آن توسط شرکت مذکور و باقی توسط شهرداری تامین شود. عملیات عمرانی پروژه کج‌دار و مریز آغاز شد و اجرای آن طی بیش از یک‌سال گذشته آنچنان با تاخیر و دشواری پیش رفت که 15اردیبهشت امسال، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری کرمانشاه از اخطار به سرمایه‌گذار پروژه و احتمال لغو قرارداد خبر داد.

شرکت سرمایه‌گذار پول کم آورده

این‌که اخطار شهرداری به شرکت مجری پروژه عملی شده یا هر عامل دیگری، مساله این است اکنون که این گزارش را برایتان می‌نویسیم عملیات عمرانی پروژه کاملا متوقف شده است. وقتی دلیل توقف عملیات را از شهردار کرمانشاه جویا می‌شویم، سعید طلوعی به مشکلات اعتباری سرمایه‌گذار اشاره کرده و به جام‌جم می‌گوید: سرمایه‌گذار برای پروژه تله‌کابین کرمانشاه با یک سرمایه‌گذار دیگر وارد مذاکره شده است.

طلوعی و سایر مسؤولان شهرداری آمار بیشتری به ما نمی‌دهند و اطلاعات نحوه واگذاری پروژه را محرمانه توصیف می‌کنند. مدیران شرکت سرمایه‌گذار مذکور هم به تماس‌های خبرنگار جام‌جم پاسخی نمی‌دهند تا علل توقف عملیات را از زبان خودشان بشنویم.

شهرداری پاسخ این خسارت را بدهد

آنچه امروز برای دغدغه‌مندان این حوزه مهم است بی‌مسؤولیتی مجموعه شهرداری است و این‌که در پاسخ به تمام معترضان مردمی و نهادهای دولتی روی پای خودش ایستاد و تنها به آمار و اعدادی بی‌اساس تکیه کرد. آماری از این قبیل که اجرای این پروژه گردشگری عمرانی می‌تواند برای 2000نفر اشتغال‌زایی کند بدون آن‌که آسیبی به میراث‌ملی ایرانیان وارد آورد؛​پروژه‌ای که فاز نخست آن قرار بود بهمن سال گذشته افتتاح شود اما امروز بدون هیچ پیشرفتی نصفه نیمه رها شده و حتی صدای اعضای شورای شهر کرمانشاه را هم درآورده است.

سیدحجت موسوی‌اجاق، عضو شورای‌شهر دراین باره به جام‌جم می‌گوید: باید از مدیران شهرداری پرسید چرا در زمان عقد قرارداد توان مالی این شرکت تازه تاسیس را بررسی نکرده‌اند تا پروژه اکنون با مشکل روبه‌رو نشود.

موسوی با تاکید بر این‌که شهرداری کرمانشاه باید نسبت به قصور در روند واگذاری پروژه پاسخگو باشد، می‌افزاید: اعضای شورای‌شهر بارها از شهردار برای پاسخ‌دادن به سوالات این شورا دعوت کردند که وی تاکنون حاضر به حضور در شورا و پاسخگویی نشده است. محمد امین بکری، دبیر مجمع «حقوق شهروندی کرمانشاه» هم در تجمعی که اسفند سال گذشته برای مخالفت با اجرای تله‌کابین برگزار شد، از پاسخگو نبودن مسؤولان شهری نسبت به شبهات اجرای طرح گلایه کرده بود. حامیان محیط‌زیست هم که معتقدند کوه طاق‌بستان یک تصفیه‌خانه بزرگ آب شیرین است که بخشی از آب شرب شهر را تامین می‌کند،​ از مخالفان اجرای تله‌کابین هستند که شاید اینک از توقف پروژه به هر دلیل خشنود باشند چرا که به عقیده آنها ساخت بنا بالای این کوه می‌تواند به سیستم طبیعی آن آسیب جدی وارد کند. شاید تنها طرح تله کابین که قرار بود در سطح جهانی در یک منظر فرهنگی اجرا شود، تله کابین دره «راین» کشور آلمان بود و با وجود آن‌که در محدوده حریم نبود به‌دلیل چالش‌ها و اعتراض‌های فنی و فرهنگی، دولت آلمان را درنهایت مجبور به جمع‌آوری آن کرد.

اجرای طرح در زمین دیگران

مسأله این است که فقط دوستداران محیط زیست و میراث فرهنگی نیستند که مخالف اجرای طرح تله‌کابین کرمانشاه هستند، بلکه حتی استانداری هم در این خصوص به شهرداری هشدار داده بود، چراکه حتی زمین اجرای طرح متعلق به شهرداری نبود و مجوزی دراین باره از راه و شهرسازی اخذ نشده بود و همچنان نیز تکلیف سند مالکیت این اراضی مشخص نشده است.

ساخت بدون مجوز در حوزه میراث

اما بحث مهم دیگر این است که اجرای طرح عمرانی در یک محوطه ثبت ملی شده کاملا غیرقانونی است و درصورت اصرار برای اجرا باید حتما با مجوز میراث فرهنگی و نظارت‌های لازم همراه باشد.

کیومرث‌ اعظمی،معاون اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: وزارت میراث فرهنگی در سال۹۹ به‌هیچ‌عنوان مجوزی برای ساخت تله کابین در کوه‌های طاق بستان صادر نکرده است. البته مدیران شهرداری کرمانشاه فاصله سکوی نخست تله‌کابین از مجموعه به جا مانده از دوره ساسانی را دلیل خود برای اجرای این طرح عنوان می‌کنند اما نکته این‌است که دیگر نقاط طاق بستان نیز مملو از آثار تاریخی است که هنوز نیاز به تحقیق و اکتشاف دارند و اعظمی با اشاره به مسیر طراحی شده برای این طرح به ما می‌گوید: در این مسیر غارهای تاریخی و آثار ارزشمند دیگری وجود دارد که احداث تله‌کابین به آنها آسیب وارد خواهد کرد.

استاندارد هم که نیست

ساخت و ساز بدون توجه به رعایت نکات ایمنی و فنی و استاندارد هم از دیگر حواشی اجرای تله کابین کرمانشاه است.

به گفته مدیرکل استاندارد کرمانشاه تاکنون در دو مرحله بازرسی ۲۰۰مورد نداشتن انطباق با اصول استاندارد و ایمنی در روند اجرای طرح تله‌کابین گزارش شده است. محمودرضا نیازی در نشست شورای فنی استان تاکید کرده است، طبق قانون تمام تجهیزات تله‌کابین مشمول قانون استاندارد اجباری می‌شوند، با این حال نحوه اجرای فوندانسیون و جوشکاری طرح تله‌کابین طاق‌بستان ایراد دارد.

سامان رحمتیان - جام‌جم کرمانشاه