خشونت بدون روتوش

به گزارش گروه حوادث جام جم آنلاین، دراین‌بین، یکی از فیلم‌هایی که این روزها با شدت بیشتری در فضای مجازی پخش می‌شود، فیلم سرقت‌های خشن است که گاهی حتی برخی از آنها منجر به قتل می‌شود.

وقتی سارقان اقدام به سرقت می‌کنند، عده‌ای با دوربین تلفن‌ همراه‌شان از صحنه جرم فیلمبرداری کرده و آن را برای گرفتن لایک و بازدید بیشتر در فضای مجازی بارگذاری می‌کنند.

شاید تا یک سال پیش، سارقان خشن کمتر دل و جرات این را داشتند که در روز روشن آدم‌ها را خفت کنند و داروندارشان را به یغما ببرند. تاریکی شب برای این جماعت، فرصت مناسبی بود تا به جان عابران و مردم عادی بیفتند و جیب‌شان را خالی کنند اما در چند ماه اخیر فیلم‌هایی از سارقان منتشر شد که در روشنایی روز اقدام به سرقت می‌کردند. تماشای این فیلم‌ها از پشت‌گوشی به‌اندازه کافی رعب‌آور است، دیگر چه برسد به این‌که آدم با یکی از همین‌ها شاخ‌به‌شاخ شود.

عده‌ای مخالف این کارند و عده‌ای هم موافق و می‌گویند با پخش این فیلم‌ها سارقان می‌فهمند راه فراری ندارند و دیر یا زود توسط پلیس دستگیر خواهند شد، درست مثل چند فیلم سرقت مشهور که انتشار آن فیلم‌های خشن در فضای مجازی باعث شد تا سارقان به‌سرعت دستگیر شوند. البته رئیس پلیس تهران هفته گذشته به افرادی که با غرض‌ورزی اقدام به انتشار این فیلم‌ها در فضای مجازی می‌کنند، هشدار داد و گفت: این اقدامات تلاش افراد مغرض و معاند برای تشویش اذهان عمومی است که با انتشار یک سری کلیپ‌های سرقت و درگیری اراذل‌واوباش سعی در برهم زدن آرامش روانی مردم‌دارند. شهروندان بدانند پلیس همه تلاش خود را به کار بسته تا ضمن برخورد با ناهنجاری‌های اجتماعی، امنیت مطلوبی را فراهم کند و بر همین اساس نیز با افرادی که بخواهند امنیت و آرامش مردم را به مخاطره بیندازند و تصویری برعکس از امنیت مطلوب پایتخت را به مردم نشان دهند، برخورد قانونی خواهد کرد.

حمله ۳زورگیر قمه به دست به ۲زن

در بحبوحه سرقت‌های گاه به گاه سارقان تلفن‌های همراه از دست شهروندان معمولی، ۲۶ آذر امسال بود که دوباره انتشار فیلم سرقت خشنی در فضای مجازی حسابی سروصدا به پا کرد.

محل وقوع حادثه، یکی از کوچه‌های منطقه ۱۰ تهران بود. کوچه تاریک بود و دو خانم دم در خانه‌ای ایستاده بودند. دوربین مداربسته‌ای که به سمت کوچه بود، تمام صحنه‌ها را ضبط می‌کرد. دقایقی بعد یک پرشیای سفیدرنگ از کوچه‌ای که دو خانم در آن ایستاده بودند، رد شد و چند متر آن‌طرف‌تر ایستاد. سه مرد از آن پیاده شدند. یکی از آنها به سمت دو زن دوید و با قمه بلندی که در دست داشت، تهدیدشان کرد. پس‌ازآن، دو سارق دیگر هم به کمک او آمدند و هر دو زن با دیدن‌شان ترسیدند و هر چیزی که سارقان می‌خواستند به آنها‌ دادند.

خیلی طول نکشید که فیلم این زورگیری عجیب، مثل ویروس در تمام شبکه‌های مجازی دست‌به‌دست شد و انتقادهای مردم بالا گرفت. پلیس که در جریان این سرقت قرارگرفته بود، دست‌به‌کار شد و سه روز بعد دو نفر از سارقان توسط مأموران کلانتری ۱۰۸ نواب و زمانی که مشغول انجام یک سرقت دیگر بودند، دستگیر شدند. یکی از متهمان هنوز متواری است.

سرقت از دختر جوان در روز روشن

سرقت خشن دیگری که فیلم آن در فضای مجازی حسابی پربازدید شد و سروصدا کرد، ۱۳ آذر امسال و در کرمانشاه اتفاق افتاد. فیلم، اواسط روز را نشان می‌دهد. زن جوانی در حال عبور از یک کوچه خلوت است که پراید سفیدرنگی درست چند قدم جلوتر از او می‌ایستد. زن راهش را کج می‌کند تا از پیاده‌رو برود که دو پسر جوان از پراید پیاده شده و به سمت او می‌روند. یکی از پسران با خشونت کیف‌زن را می‌کشد اما او کیف را محکم می‌گیرد و حاضر نیست رهایش کند. هر دو مرد با چاقو ضرباتی به زن وارد می‌کنند. یکی از مردان پس از واردکردن ضربه، سوار پراید می‌شود. تمام این اتفاقات در حالی می‌افتد که دو مرد عابر دیگر از راه رسیده و شاهد یک زورگیری تمام‌عیار هستند. دو سارق هیچ ترس و هراسی از حضور آن دو عابر ندارند. پس از سوارشدن یکی از سارقان، سارق دیگر به سمت زن که روی زمین افتاده می‌رود و لگدهای بسیار محکمی به او می‌زند. بعد جلوی چشمان از حدقه درآمده دو عابر سوار خودرو می‌شوند و فرار می‌کنند. زن مجروح توسط عابران حاضر درصحنه به بیمارستان منتقل می‌شود تا تحت درمان قرار گیرد. خیلی طول نکشید که پلیس کرمانشاه زورگیران را دستگیر کرد.

بریدن شاهرگ موبایل فروش با چاقو

دریکی از خشن‌ترین سرقت‌ها که هشتم فروردین امسال در اسلامشهر تهران رخ داد و بازتاب بسیار زیادی در فضای مجازی داشت، دو پسر جوان با نقشه‌ای که از قبل کشیده بودند، وارد مغازه موبایل فروشی شده و با فروشنده ۲۷ ساله درگیر شدند.

یکی از سارقان که از درگیری ترسیده بود، با چاقو شاهرگ فروشنده جوان را درید و ناگهان خون از گردن او فواره زد. پسر جوان دستش را روی شاهرگش گذاشت تا جلوی خونریزی را بگیرد، اما شدت حجم خونی که از گردنش بیرون می‌زد به‌قدری شدید بود که نتوانست جلوی آن را بگیرد و طی دو دقیقه تمام درودیوار و کف زمین مغازه پر از خون شد. او با همان حال نزاری که داشت، درخواست کمک کرد. برادرش که آمد، او را به بیمارستان منتقل کرد اما تلاش پزشکان راه به‌جایی نبرد و اوجانش را از دست داد.

پس از قتل پسر جوان، پلیس تحقیقاتش را برای دستگیری قاتلان آغاز کرد و ساعتی بعد آنها را ردیابی و دستگیر کرد. پس از دستگیری، سه متهم این ماجرای تلخ را گردن گرفتند. یکی از متهمان گفت: «برای سرقت وارد مغازه شدیم اما فروشنده جوان در برابر ما مقاومت کرد. او به سمت گاوصندوق رفت و من فکر کردم می‌خواهد با شوکر ما را بزند که ترسیدم و با چاقو به گردنش ضربه زدم. نمی‌خواستم او را بکشم و فقط از ترسم ضربه زدم.»

واکنش شدید مردم نسبت به این جنایت باعث شد تا به این پرونده خارج از نوبت رسیدگی شود. در دادگاه همسر مقتول گفت بعدازاین حادثه، شب و روز ندارد و پس از فوت پدرش، دلش به وجود همسرش خوش بود که سارقان جان او را هم گرفتند. وکیل متهم در دادگاه، ادعای جنون آنی قاتل را مطرح کرد، موضوعی که قاضی پرونده آن را نپذیرفت و گفت برخلاف نظر آقای وکیل، کمیسیون پزشکی قانونی، سلامت روانی متهم را تایید کرده است.

متهم یا همان فردین در دفاعیات آخرش گفت به علت وضعیت بد مالی دست به سرقت زده و مرتکب این قتل شده است اما هیچ‌کدام از این دفاعیات، دلایلی نبودند که قاتل را از قتل تبرئه کند و بنابراین قضات برای او حکم قصاص صادر کردند. این حکم در شعبه ۲۹ دیوان عالی کشور هم مهر تایید خورد و قطعی شد. فردین حالا فقط یک‌قدم با چوبه دار فاصله دارد.

چرا فیلم زورگیری زیاد شده؟
مریم جنت آبادی / حقوقدان

در ماه‌های اخیر شاهد موجی از انتشار فیلم‌های زورگیری‌ در فضای مجازی بودیم. سرقت‌هایی که اغلب آنها خیابانی بوده و افزایش این فیلم می‌تواند تاثیر مستقیمی بر کاهش احساس امنیت داشته باشد. در رابطه با افزایش انتشار این فیلم‌ها، چند نکته قابل طرح و بررسی است.

استفاده مغازه‌داران از دوربین‌های مداربسته باعث شد اغلب خیابان‌ها به نوعی با چشم مصنوعی کنترل شود و هیچ اتفاقی مخفی نماند. پس نباید افزایش این فیلم‌ها را دلیلی بر افزایش جرم بدانیم و دلیل اصلی آن افزایش دوربین‌های مداربسته است.

از سوی دیگر تمایل شهروندان به تماشای این فیلم‌ها که با هیجان همراه است باعث شده، صفحات خبری در اینستاگرام و حتی کانال‌های تلگرامی به سمت انتشار این فیلم‌ها بروند تا بتوانند بر تعداد دنبال‌کنندگان صفحات خود بیفزایند.

کافی است هشتگ‌هایی با موضوعات مرتبط با زورگیری را در اینستاگرام دنبال کنید تا با صفحاتی روبه‌رو شوید که ده‌ها هزار دنبال‌کننده دارند. این تمایل فضای مجازی به خصوص شبکه‌های اجتماعی به انتشار این فیلم‌ها به کاربران هم تسری پیدا کرده و متاسفانه در برخی حوادث شاهد بودیم شهروندان با مشاهده حوادث به جای کمک به حادثه‌دیده در حال فیلمبرداری یا انتشار مستقیم صحنه حادثه در اینستاگرام هستند.

چند روز قبل روزنامه‌ها خبری منتشر کردند که در صحنه تصادفی در تهران چند نفر در حال فیلمبرداری از خودروی حادثه‌دیده بودند که خودروی دیگری با آنها برخورد کرده و باعث مصدومیت و مرگ فیلمبرداران شده بود.

نگاه جامعه شناختی به چرخه خشونت
خشونت، خشونت می‌زاید

دکتر امان‌ا... قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه معتقد است؛ مجموعه‌ای از عوامل و بی‌توجهی به آنها در جامعه باعث شده تا برخی افراد روز به روز بیش از گذشته به خشونت رو آورند و حتی از آن استقبال کنند که نتیجه آن دامنگیر کل جامعه و کشور خواهد شد.

می‌توانیم بگوییم این روزها و شاید ماه‌های اخیر، آمار فیلم سرقت‌های خشن در فضای مجازی بیشتر شده است؟

بله. بیماری کرونا، گرانی، مشکلات معیشتی، اقتصادی و اجتماعی زمینه‌ساز بروز بحران و پرخاشگری در جامعه شده است. مشاهده این ناروایی‌ها و عدم توانایی در مهار این وضعیت باعث شده به قول جامعه‌شناسان با تئوری چرخش خشونت در جامعه روبه‌رو باشیم. یعنی از خشونت، خشونت زاده می‌شود.

چرا برخی از انتشار این فیلم‌ها و بازنشر‌شان در فضای مجازی لذت می‌برند؟

خشونت‌گرایی، ارثی، نژادی، ذاتی و فکری نیست. خشونت درنتیجه جو موجود در جامعه است. جامعه‌شناسانی مانند مارگارتمید معتقدند ۲۸۴ روزی که زن جنین را در رحمش نگه می‌دارد، چارچوب زندگی ۷۰ساله فرد را می‌سازد. یعنی اگر مادر ناراحت باشد روی بچه تأثیر منفی می‌گذارد. همین‌الان وضعیت جامعه را نگاه کنید. رئیس و مرئوس و راننده تاکسی و اتوبوس و بیشتر جاها را که نگاه می‌کنید، اغلب با خشونت باهم صحبت می‌کنند. هرجا را که نگاه می‌کنید، ردی از خشونت می‌بینید.

انتشار این‌گونه فیلم‌ها در فضای مجازی چه تأثیری روی احساس امنیت مردم دارد؟

اولین تأثیر آن ایجاد ناامنی و گسترش آن است. وقتی فیلم قمه‌کشی چند زورگیر خشن منتشر می‌شود یا دو زن در مقابل در خانه‌شان هدف زورگیری قرار می‌گیرند، نتیجه‌اش فقط احساس هرچه بیشتر ناامنی است.

موضوع دیگر بحث واکنش پلیس و دستگاه قضا به این فیلم‌ها است. وقتی فیلمی منتشر می‌شود و پلیس چند روز بعد خبر از دستگیری سارقان می‌دهد، این تصور به وجود می‌آید که انتشار این فیلم‌ها در فضای مجازی باعث می‌شود دزدان زودتر دستگیر شوند. به همین خاطر مالباختگان تمایل زیادی به انتشار فیلم صحنه سرقت از خود در شبکه‌های اجتماعی دارند.

پلیس باید از این فرصت استفاده کند و این فیلم‌ها سرنخی برای دستگیری مجرمان باشد که برای آن می‌تواند سامانه‌ای راه‌اندازی کند تا شهروندان فیلم‌های سرقت از خود را در آن بارگذاری کنند.

لیلا حسین‌ زاده - ضمیمه تپش / روزنامه جام جم