جریان تحول‌خواه؛ از فسادستیزی تا جوانگرایی

در بخشی از این بیانیه آمده است: ان شاءالله سال 1400 نخستین دولت در گام دوم انقلاب اسلامی تشکیل خواهد شد، لذا ضروری است نیروهای انقلاب با وحدت کامل تلاش کنند تا قوه مجریه به نحوی تحول یابد که بتواند پایه گذار شکل گیری دولت اسلامی بر اساس مفاد بیانیه گام دوم و تحقق مراحل جامعه سازی و تمدن سازی اسلامی باشد.

اما بررسی عقبه تشکیلاتی و سوابق این جبهه که شامل سه حزب جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی، جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی و جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی است، می‌تواند برنامه‌ها و اهداف و خط مشی این جبهه جدید سیاسی را تا حدودی تبیین کند. برای این امر شاید بررسی دبیرکل های سابق این سه حزب و همچنین سوابق عقبه تشکیلاتی این احزاب و افراد تاثیرگذار آن ضروری می نماید.

جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی

«جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی» در سال ۱۳۷۵ بصورت تشکیلاتی آغاز به کار کرد. 

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین سیدعلی اکبر ابوترابی از مجاهدان مبارز دوران ستم شاهی، آزاده سرافراز و نستوه، نماینده رهبری در ستاد رسیدگی به امور آزادگان و نماینده چندین دوره مجلس شورای اسلامی، حسین فدایی از مبارزان دوران ستم شاهی، دارای سوابق ممتد مدیریتی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله رییس ستاد فوریت های جنگ در دوران دفاع مقدس و از مدیران سابق بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی و نماینده چند دوره مجلس از مهمترین اعضای هیات موسس این تشکل انقلابی هستند که البته اعضای شورای مرکزی حزب در طول سالیان متمادی دچار تغییرات و تحولاتی شده که یکی از دلایل آن لزوم جوانگرایی است.

در این راستا محمدجواد عامری چند سالی است پس از حسین فدایی دبیرکلی جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی را برعهده دارد.

عامری دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای مهندسی مکانیک خود را در دانشگاه صنعتی امیرکبیر گذارنده و در سال ۱۳۹۰ فوق دکتری مهندس نفت با رویکرد مدل‌سازی ژئومکانیکی مخزن و پایداری دیواره چاه از دانشگاه «ای.‌اند. ام» آمریکا گذارنده است.

عامری همچنین  در دوره دانشجویی از چهره های فعال بسیج دانشجویی و در سال‌های اخیر از فعالان جامعه اسلامی و بسیج اساتید دانشگاه بود و معاونت پژوهشی دانشکده مهندسی نفت در دانشگاه صنعتی امیرکبیر را در پرونده خود دارد.

حسین فدایی پیش از این  سالها دبیرکل این حزب بود ولی با اصرار او برای گردش نخبگان و جوانگرایی، محمدجواد عامری به عنوان دبیرکل این حزب انتخاب شد.

جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی

جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی از سال ١٣٩٢ با عنوان جبهه جانبازان انقلاب اسلامی و با هیات موسسی چون مجتبی رحماندوست نماینده سابق مجلس علیرضا زاکانی نماینده فعلی مردم قم در مجلس، مجتبی شاکری عضو سابق شورای شهر تهران، اسماعیل کوثری نماینده ادوار مجلس، حسین مظفر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام  و ... با اهداف، سیاست ها و برنامه های مشخص تشکیل شد.

مجتبی شاکری جانباز 8سال دفاع مقدس و عضو سابق شورای شهر تهران دبیرکلی کلی ان را برعهده دارد و اعضای آن به نوعی با جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی اشتراک مواضع و حتی اعضا دارند.

جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی                 

مجوز جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی در سال ۸۷ از سوی وزارت کشور صادر شد و علیرضا زاکانی نماینده چند دوره مجلس، زهره الهیان نماینده مردم تهران در مجلس، محمد دهقان نماینده سابق مجلس، پرویز سروری عضو سابق شورای شهر تهران، مهدی طائب، مالک شریعتی نماینده فعلی مردم تهران در مجلس هیات موسس آن هستند.

زاکانی به نوعی مؤسس این جمعیت است و سه دوره نیز دبیرکلی آن را بر عهده داشته و هم‌اکنون مالک شریعتی دبیرکل جمعیت است.

این حزب نیز با وجود شخصیت هایی همچون پرویز سروری که از سیاستمداران با سابقه حساب می شود، ترجیح دادند یک جوان را به عنوان دبیرکل انتخاب کنند.

مالک شریعتی نیاسر که هم‌اکنون سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی است، دکتری مهندسی سیستم‌های انرژی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیرو، عضو کمیته راهبری مرکز انرژی سبز ایران در بخش بین‌الملل وزارت نیرو است و در عین جوانی سوابق متعدد علمی و پژوهشی در حوزه تخصصی خود دارد.

اصولگرایان تحولخواه

اواسط شهریور 84 بود که خبری مبنی بر زمزمه تشکیل فراکسیون «اصولگرایان تحول خواه» با مدیریت احمد توکلی نقل محافل شد.

توکلی درمورد ایجاد چنین جریانی در مجلس هفتم می گوید: « تأکید بر عدالت‌خواهی، تأکید بر تحول‌خواهی و اصطلاح اصولگرای اصلاح‌طلب که اولین بار آقا به‌کار بردند، مربوط به همان دوران بود. ما تقریبا این‌طور بودیم؛ یعنی هم تحول‌خواه بودیم، هم عدالت‌محور و هم استکبارستیز بودیم... این صفات که از روی اعتقاد در امثال بنده جمع شده بود، مورد قبول مؤثرین جناح راست مانند آقای عسگراولادی و آقای نوری قرار گرفت.

زحمات آقای حسین فدایی هم مؤثر بود. بنابراین اگر فهرست جناح راست مجلس هفتم را ببینید، ترکیب کاملا متفاوت است از مجلس‌های قبل. این تفاوت به دلیل وجود عناصری بود که مثل ما فکر می‌کردند که جوان‌تر و تحول‌خواه‌تر بودند. از مسائلی که بر دین تکیه نداشت، دوری می‌کردند. ما بر آزادی تأکید می‌کردیم و به آن اهمیت می‌دادیم. درحالی‌که خیلی از اصولگرایان می‌گفتند ما که حرف دینی می‌زنیم مردم باید بپذیرند، اما ما بر اقناع مردم و مشارکت آنان تأکید داشتیم».

همین رویکرد نو در نگاه به اصولگرایی باعث شد که شخصیت‌های جدیدی امکان بروز و ظهور سیاسی داشته باشند و فضای جدیدی را در جریان انقلابی کشور رقم بزنند.

شخصیت‌هایی چون الیاس نادران، علیرضا زاکانی، محمد دهقان و پرویز سروری را می‌توان شخصیت های محوری‌ای دانست که جریان تحول‌خواهی را در مجلس هفتم کلید زدند.

خروجی عملکرد تحول‌خواهان

این رویکرد جدید اما خروجی‌ها و عملکردهای خوبی داشت و مسائل مورد پیگیری این جریان سیاسی بدیع و تاریخی است. رویکرد کلی‌اش البته عموما تبعیت از منویات رهبری معظم انقلاب اسلت و عموم شخصیت های تحول‌خواه اغلب در سخنرانی‌ها و طرح‌هایشان بر عمل به توصیه‌های رهبر انقلاب تاکید دارند.

**پرونده علی کردان

با استعلام یک وبگاه خبری الف وابسته به احمد توکلی در سال 87 مقام‌های دانشگاه آکسفورد رسماً اعلام کردند که وزیر کشور وقت نه دکتری افتخاری و نه هیچ مدرک دیگری از این دانشگاه دریافت نکرده‌است و همین باعث شد مجلس مرحوم کردان را به استیضاح کشانده و در نهایت از کار برکنار کند. این اقدام به یکی از اقدامات مهم مجلس هفتم بدل شد.

**استیضاح احمد خرم

12مهرماه83بود که نمایندگان مجلس هفتم طرح استیضاح احمد خرم وزیر راه و شهرسازی دولت اصلاحات را کلید زدند 

الیاس نادران که از طراحان استیضاح است بعنوان اولین موافق استیضاح خرم به مفاسد مالی موجود در وزارت راه و ترابری اشاره کرد و گفت: فضای وزارت راه بگونه ای است که کسی جرات مخالفت با ریخت و پاش ها را نداشته باشد

نادران با اشاره به اینکه در متن استیضاح 6 مورد مبنی بر مفاسد مالی و اقتصادی و عزل و نصب ها و خسارت ناشی از این مسائل مطرح شده است به بخشی از محورهای مفاسد مالی اشاره کرد و گفت: یکی از مواردی که نقطه شروع بود تحقیق و تفحصی بود که در مجلس ششم انجام شده بود که امروز به هیات رئیسه ارایه می‌کنیم.

**افشای تخلف محمدرضا رحیمی

 در اسفند ماه سال 88 و فروردین ماه سال 89 در نامه ای که نمایندگان مجلس شورای اسلامی به رئیس قوه قضائیه ارسال کردند، موضوع پیگیری فساد اقتصادی را خواستار شدند که در رسانه ها به نام محمدرضا رحیمی تعبیر شد و نام رحیمی به پرونده فساد اقتصادی از آن سال بر زبان افتاد. بعد از آن الیاس نادران در جلسه علنی مجلس در آن سالها عنوان کرد: آقای رحیمی رئیس حلقه فساد در خیابان فاطمی است که نسبت به جمع‌آوری منابع از محل منابع فاسد و توزیع آن تصمیم‌گیری می‌کرده‌است و اکنون تقریباً همهٔ اعضای این شبکه فاسد اقتصادی در خیابان فاطمی دستگیر شده‌اند، الا معاون اول فعلی رئیس‌جمهور.

در تاریخ 22 دیماه 1391 در روند رسیدگی به پرونده فساد و اختلاس در بیمه ایران بود که یکی از متهمان اصلی پرونده (د - س) گفت: یک میلیارد و 500 میلیون تومان به حساب شخصی محمدرضا رحیمی، رییس پیشین دیوان محاسبات و معاون اول احمدی نژاد رئیس جمهور وقت واریز کرده است و رحیمی را بعنوان جعبه سیاه پرونده اختلاس معرفی کرد.

پس از کش و قوس‌های فراوان قضایی در  نهایت اتهامات رحیمی اثبات و او به حبس محکوم شد.

**تحقیق و تفحص از آموزش عالی

اواسط سال86در مجلس هفتم بود که طرح تحقیق و تفحص از مراکز آموزش عالی توسط علیرضا زاکانی در مجلس کلید خورد.

علیرضا زاکانی در پاسخ به دلایل طولانی شدن فرایند تحقیق و تفحص از آموزش عالی تاکید کرد: تکلیف گزارش کمیته تحقیق و تفحص از آموزش عالی در مجلس هفتم نهایی می شود.

همان دوران نهم مهرماه بود که زاکانی در مصاحبه‌ای گفت: یک هزار و 150 نفر در فرآیند جمع آوری اسناد بکار گرفته شدند و در حال حاضر عناصر موثر طی یک فرآیند علمی در حال تحلیل گزارشات هستند. بالغ بر 400 هزار سند از دانشگاه ها جمع آوری شده است و همکاران توانسته اند بانک جامع اطلاعات و اسناد را تشکیل دهند.

** تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد اسلامی 

علیرضا زاکانی در مجلس هشتم رییس هیات تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد اسلامی شد. او در مصاحبه‌ای اعلام کرد:‌ برای تهیه گزارش تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد اسلامی بیش از ۴۵۰‌هزار صفحه سند مورد بررسی قرار گرفت و در برداشت اولیه، حدود ۷۰ عنوان استخراج شد که گزارش نهایی مبتنی بر آن تنظیم شد.

این تحقیق و تفحص نه تنها در مجلس هشتم بلکه در مجلس نهم هم مورد بررسی نمایندگان قرار گرفت و در همه این سال‌ها علیرضا زاکانی دبیرکل وقت جمعیت رهپویان اصلی‌ترین عنصر تحقیق و تفحص بود.

**طرح نظارت مجلس بر امور نمایندگان

طرح نظارت بر نمایندگان مجلس که بانی آن حسین فدایی در سال ۱۳۸۹  بود از سوی ۵۵ نماینده مجلس ارائه و در سوم اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ از سوی شورای نگهبان مورد تأیید قرار گرفت.

این طرح به نوعی اقدام عملی به تاکید رهبر انقلاب بر نظارت بر نمایندگان بود که با استقبال قاطبه مجلس هم مواجه شد و مورد تصویب قرار گرفت. 

**جبهه متحد اصولگرایان و سازوکارهای وحدت جریان انقلابی

تحول‌خواهان همیشه در صف اول سازوکارها و فرآیندهای وحدت جریان انقلابی بوده‌اند. از شورای شهر دوم و مجلس هفتم تا ریاست جمهوری سال 96 حسین فدایی دبیرکل سابق جمعیت ایثارگران تا پیش از حضور در مسئولیت فعلی خود در بازرسی دفتر رهبر انقلاب پای ثابت طرح‌ریزی این سازوکارها در ادوار انتخابات بوده و همواره از ایده وحدت حداکثری دفاع کرده است. پس از تجربه شورای هماهنگی نیروهای انقلاب در انتخابات سال 84 و سه‌گانه لاریجانی، قالیباف و احمدی‌نژاد، فدایی و یاران خود در مرکزیت سازوکار جدید، تحت عنوان جبهه متحد اصولگرایان قرار گرفتند تا در مجلس هشتم اصولگرایان به سیاق انتخابات ریاست جمهوری 84 با کثرت مواجه نباشند. ائتلاف 5+6 در آن دوره و 7+8 در مجلس نهم حاصل همین تلاش‌ها بود.

برخی نقدها به تحول‌خواهان

جریان تحول‌خواه همواره در همه ادوار انتخابات یک پای ثابت و بلکه داعیه‌دار وحدت جریان اصولگرایی بوده است. تحولخواهان همواره به دنبال تحقق ایده کاندیدای واحد جریان انقلابی در انتخابات ریاست جمهوری و فهرست واحد در انتخابات مجلس و شوراها بوده‌اند. اما در همه ادوار انتخابات نتوانسته‌اند این ایده را عملی کنند. شکل‌گیری جبهه متحد اصولگرایان در دهه هشتاد و جمنا در دهه نود حاصل همین تلاشهاست اما همین مدل‌ها نیز با نقاط قوت و ضعفی مواجه بوده و در عین کسب موفقیت‌هایی در جریان اصولگرایی با چالش‌ها و نقدهای جدی هم مواجه بوده‌اند.

همچنین به نظر می رسد این جمع علیرغم اینکه فعالیت‌های گسترده و مفیدی در حوزه تقنین، نظارت و مبارزه با فساد و عرصه های مختلف دیگر سیاسی داشته‌اند، اما نتوانسته‌اند مانند برخی جریان‌های سیاسی دیگر آن طور که باید با بطن عمومی جامعه ارتباط گفتمانی برقرار کنند. این در حالی است که طبق آنچه در مطالب بالا هم ذکر شد، طلایه داران تحولخواهی همواره پرچمدار مبارزه با فساد بوده اند و از این جهت یک هم‌راستایی گفتمانی با موج فسادستیزی جامعه وجود دارد.

به نظر می رسد این جریان سیاسی اگر در انتخابات آینده برنامه‌ای برای حضور موثر دارد،‌ باید ضمن حفظ روحیه سابق فسادستیزی و عدالت طلبی، در راستای رفع این نقیصه‌ها هم قدمی مثبت بردارد.