7 آزمایش مهم برای زنــان

به همین خاطر، ضرورت توجه به نکاتی برای حفظ سلامت زنان را بهانه کردیم تا با دکتر الهام‌ السادات هاشمیان، متخصص زنان و فلوشیپ نازایی درخصوص آزمایش‌های مورد نیاز زنان اطلاعات بیشتری کسب کنیم.

این جمله را بارها شنیده‌ایم که پیشگیری بهتر از درمان است. جمله تکراری درست و مهمی است. به این دلیل که مسدود کردن راه‌های ورود عوامل بیماری‌زا به بدن، بسیار آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از پرداخت هزینه‌های درمان و تحمل هزار و یک مشکل و درد دیگر در کنار آن است.

دکتر هاشمیان درباره ضرورت بررسی وضعیت سلامت زنان به شکل منظم می‌گوید: «بررسی‌های منظم کمک می‌کند تا از هزینه‌های گزاف درمانی و مهم‌تر از آن تحمل درد، افسردگی ناشی از بیماری و ناتوانی‌های ناشی از پیشرفت بیماری در امان بمانید. البته همیشه آزمایش‌ها باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری نمی‌شوند، اما مهم این است که در صورت وجود بیماری نیز بیماری در مراحل نخست شناسایی‌شده و شانس درمان بالاتر می‌رود.»

ژنتیک و انتقال صفت‌ها از نسل و نسل‌های قبل‌تر گاهی خوب است و گاهی بد. درباره زمینه ابتلا به بعضی بیماری‌ها، مسلماً اتفاق خوشایندی نیست، اما چرا؟ دکتر الهام‌السادات هاشمیان توضیح می‌دهد: «اگر در معرض عوامل خطرساز قرار داشته و مستعد ابتلا به سرطان، دیابت، فشارخون و... هستید یا این‌که سابقه فامیلی ابتلا به این بیماری‌ها در شما وجود دارد، باید از سن پایین و در فاصله‌های زمانی کوتاه‌تر، نسبت به همسالان خود، آزمایش‌ها و معاینه‌های لازم را انجام دهید.»

توجه اول: خون سنجی

اگر حتی نگاه گذرایی به بسیاری از خانواده‌ها داشته‌باشید، خواهید دید حداقل یک نفر در میان آنها دچار فشارخون بالاست، اما در بعضی افراد این بیماری اکتسابی و در بعضی دیگر ارثی است. دکتر هاشمیان دراین‌باره می‌گوید: «از 30 سالگی باید فشارخون نیز اندازه‌گیری شود، اما اگر دچار اضافه‌وزن بالا هستید یا در اقوام نزدیک شما فردی مبتلابه فشارخون است یا سیگار می‌کشید، باید بررسی وضعیت فشارخون را از سن پایین‌تر از 30 سالگی آغاز کنید.»

توجه دوم: چربی سنجی

در خانواده شما چند نفر کلسترول بالا دارند؟ چند بار در سال برای بررسی شرایط خود اقدام می‌کنند؟ این آزمایش هم سن مناسب خودش را می‌طلبد. این متخصص زنان دراین‌باره می‌گوید: «اگر بین 20 تا 40 سال دارید، هر پنج سال یک‌بار؛ اگر 40 تا 49 ساله هستید، هر دو سال یک‌بار و اگر سن شما بالای 50 سال است، سالانه باید وضعیت کلسترول خون را بررسی کنید.»

دکتر هاشمیان می‌افزاید: «بالا بودن طولانی‌مدت میزان کلسترول خون می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد پلاک و تجمع آن در رگ‌ها شده و زمینه سکته مغزی و قلبی را فراهم کند.»

توجه سوم: تیروئید سنجی

گاهی بدون بزرگ و کوچک شدن غده و فقط با علامت‌هایی که پزشک متوجه آن می‌شود، بروز می‌کند. غده تیروئید از غدد مهم بدن است که باید سلامت آن را گاهی سنجید. به گفته دکتر هاشمیان، بررسی وضعیت غده تیروئید کار آسانی است. او اضافه می‌کند: «از 30 سالگی باید وضعیت غده تیروئید موردبررسی قرار گیرد. پرکاری یا کم‌کاری تیروئید با همین آزمایش ساده مشخص می‌شود. پرکاری تیروئید در اغلب مواقع با نشانه بی‌خوابی و کاهش وزن و کم‌کاری نیز با اضافه‌وزن مشخص می‌شود. در هر دو عارضه، بی‌نظمی عادت ماهانه ممکن است دیده شود.»

توجه چهارم: پاپ‌سنجی

تست «پاپ اسمیر» برای خانم‌ها آزمایش ناخوشایند و دلهره‌آوری است؛ اما باید آن را انجام داد. با انجام این آزمایش در فواصل منظم به‌راحتی می‌توان وجود سلول‌های نامناسب در دهانه رحم را شناسایی کرد. دکتر هاشمیان درباره این تست و مسائل مربوط به آن می‌گوید: «در صورت مشاهده سلول‌های مشکوک در دهانه رحم، می‌توان بخش مبتلا را با جراحی برداشته و از پیشرفت سرطان جلوگیری کرد.» او ادامه می‌دهد: «سِرویکس یا دهانه رحم، معبر باریکی بین رحم و واژن است و عامل اصلی ابتلا به سرطان این ناحیه، ویروس زگیل تناسلی (HPV) است. این ویروس در اغلب موارد در اثر تماس جنسی وارد بدن می‌شود. انجام تست پاپ اسمیر بعد از ازدواج یا پس از شروع نخستین رابطه جنسی، هر یک تا دو سال یک‌بار توصیه می‌شود. اگر جواب تست پاپ اسمیر، سه سال متوالی، سالم باشد، می‌توان آن را هر سه سال یک‌بار انجام داد.»

توجه پنجم: استخوان‌ سنجی

همه دوست داریم تا آخرین دقیقه‌ای که نفس می‌کشیم، روی پای خودمان بایستیم و محتاج کسی نباشیم. یکی از این راهکارها، حفظ سلامت استخوان‌هاست؛ همان که می‌گویند باید چهار ستون بدن سالم باشد. دکتر هاشمیان برای حفظ سلامتی چهار ستون بدن می‌گوید: «با شروع دوره یائسگی، ترشح هورمون‌های زنانه کاهش یافته و خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش پیدا می‌کند. بنابراین با کوچک‌ترین ضربه، خطر شکستگی استخوان وجود دارد. اما پوکی استخوان قابل پیشگیری است. از 65سالگی به بعد خانم‌ها باید حداقل یک‌بار تراکم استخوانی را مورد بررسی قرار دهند. تکرار این آزمایش، بستگی به تراکم توده استخوانی و عوامل زمینه‌ساز پوکی استخوان دارد.»

توجه ششم: ماموگرافی

در بسیاری از فیلم‌ها و بحث‌های آموزش سلامت زنان، شیوه درست بررسی وضعیت سلامت سینه‌ها به خانم‌ها آموزش داده می‌شود تا این عضو از بدن زنان، از نظر مسأله وجود غدد نامناسب مورد بررسی قرار گیرد. اما این آزمایش شخصی شاید به تنهایی کافی نباشد. دکتر هاشمیان درباره بررسی سلامت پستان‌ها می‌گوید: «از 40سالگی، ماموگرافی برای سنجش وضعیت سلامت پستان‌ها باید هر یک یا دو سال یک‌بار انجام شود. با این بررسی، توده‌های پستانی احتمالی، پیش از این‌که قابل لمس شوند، شناسایی می‌شوند. گاهی برای بررسی دقیق‌تر، سونوگرافی یا ام‌آرآی نیز لازم است.» دکتر هاشمیان این نکته را تاکید می‌کند: «در خانم‌هایی که اقوام درجه یک آنها مبتلا به سرطان پستان بوده‌اند، باید ماموگرافی قبل از 40 سالگی انجام شود.»

توجه هفتم: کلونوسکوپی

«بعد از سرطان پستان، ابتلا به سرطان روده‌بزرگ، شایع‌ترین بیماری بین خانم‌هاست. اغلب نیز بیماری از پولیپ‌ها (توده‌های غیرطبیعی در لایه داخلی روده‌بزرگ) ایجاد می‌شود؛ هرچند همه پولیپ‌ها سرطان‌زا نیستند.»

دکتر هاشمیان اضافه می‌کند: «با کمک لوله باریکی که از مقعد وارد روده‌بزرگ می‌شود، وضعیت روده‌بزرگ بررسی شده و در صورت مشاهده پولیپ، می‌توان همان‌جا آن را برداشته و برای بررسی وضعیت پولیپ، به آزمایشگاه ارسال شود.»

چرا باید برای آزمایش‌های پزشکی هزینه کرد؟

شاید به نظر برسد که هزینه آزمایش و معاینه، بار اضافی بر خانواده است؛ به‌ویژه زمانی که به هر دلیل، شرایط اقتصادی خانواده خوب نیست. حق با شماست! اما به عقیده دکتر هاشمیان، به این دلایل باید آزمایش‌ها و معاینه‌های لازم را در زمان مناسب انجام داد:
غربالگری برای شناسایی زودهنگام بعضی مشکلات مانند سرطان یا فشار خون
کمک به شناسایی عوامل خطرساز بیماری
تشویق به داشتن زندگی سالم
ارزیابی بدن از نظر خطر شکستگی

دکتر هاشمیان اضافه می‌کند: «بعضی از آزمایش‌ها باید به شکل منظم انجام شوند که در ادامه به تک‌تک آنها و زمان مناسب انجام آنها اشاره می‌کنیم.»

مهتاب خسروشاهی - سلامت / روزنامه جام جم