صادقی در گفتگو با جام جم آنلاین: مامون های دنیا عبرت بگیرند

صادقی متولد مشهد و دانش آموخته دکترای ارتباطات از دانشگاه ایالتی «ویسکانسین» آمریکاست. او پس از پایان تحصیلات و دوره‌های آموزشی هنری در چند مدرسه بازیگری از جمله مدرسه «سن فورد مایزنر» و «لی استراس برگا» در سال ۱۳۷۰ به ایران برگشت که اتفاقا بازگشتش حضور موفقی را در عرصه بازیگری برایش رقم زد و در آثار قابل توجهی چون ولایت عشق، بهشت گم شده،  ابراهیم خلیل ا...، میرزا کوچک خان،  شاه خاموش، عمارت فرنگی، ستاره خضرا، ماه از روی سکو، امیرکبیر، خواب و بیدار، سایه روشن و... ایفای نقش کرد. او حالا دیگر آثار فاخر و متنوعی در کارنامه اش دارد؛ کارنامه ای که می توان تمام قد از آن دفاع کرد و کلی نقش خوب و به یادماندنی در آن میان یافت. صادقی همچنین سالهاست که در کنار بازیگری، در دانشگاه و همین طور آموزشگاه‌های هنری به تدریس بازیگری هم می پردازد.

همزمان با فرا رسیدن سالروز شهادت امام هشتم حضرت «علی بن موسی‌الرضا (ع)» فرصتی دست داد تا با مروری بر سریال «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم زاده، پلی به گذشته‌های نه‌چندان دور بزنیم و با این هنرمند صاحب نام کشورمان در جام جم آنلاین گفت وگویی انجام دهیم که در ادامه می‌خوانید.
 

 

زمانی که بازی در سریال «ولایت عشق» به شما پیشنهاد شد، چقدر با «مامون» (هفتمین خلیفه عباسی) آشنا بودید و از چه منابعی برای شناخت بیشتر این شخصیت استفاده کردید؟
معمولا همه ما از طریق دروس مدارس یکسری اطلاعات کلی نسبت به شخصیت های تاریخی بدست می آوریم، اما زمانیکه به شکل جدی قرار بر بازی من در نقش مامون شد بر خودم واجب دانستم که جزئیات مربوط به این شخصیت و وضعیت آن بازه زمانی را مورد بررسی قرار دهم. به کتاب های متعددی مراجعه کردم و البته فقط قسمت هایی که مقاطع تاریخی مرتبط با فیلمنامه را در بر می گرفت مطالعه کردم. به خاطر دارم که در حین فیلمبرداری در حدود 160 صفحه مطالبی که حاصل تحقیقات و نگاهم به کاراکتر مامون بود به فیلمنامه الصاق کرده بودم که خیلی مورد استفاده ام قرار گرفت. همچنین در طی مطالعه فیلمنامه به کرات به خراسان سفر می کردم و از بناهای تاریخی آنجا و بافت تاریخی اش حس و حالی می گرفتم تا به درک و روحیه بهتری برای بازی در این نقش برسم.
معمولا بازیگران از قبول نقش های منفی که مردم نسبت به آنها حس نفرت دارند، سر باز می زنند. شما برای بازی در این نقش مشکلی نداشتید؟
خب، نقش های منفی ای داریم که نازل هستند، اما نقش مامون نازل نبود و برای ایفای آن بازیگران شاخص دیگری هم مدنظر بودند. صادقانه بگویم در وهله اول علاقه ای به بازی در این نقش نداشتم، اما به پیشنهاد آقای مهدی فخیم زاده یک نسخه از فیلمنامه را مطالعه کردم و از آنجا که تندخوان هم هستم خیلی زود آن را تمام کردم. به قدری این فیلمنامه استحکام داشت و شخصیت مامون به لحاظ دراماتیک محکم و پرکشش به نگارش درآمده بود که دیگر نمیشد آن را رد کرد. به نظرم بهتر است دیدگاهمان را فراتر از مثبت و منفی بودن یک نقش ببریم و در نگاهی کلی تر واکنش های انسان را در موقعیت های مختلف در نظر بگیریم. بالاخره وقتی قرار است در زندگی سپیدی ها را ببینیم باید ارزیابی از سیاهی ها هم داشته باشیم. نقش منفی را می توان به جهت به تصویر کشیدن وسوسه و خطراتی که در کمین انسان است و لغزش هایی که ممکن است یک فرد در موقعیت قدرت دچار آن شود، بسیار آموزنده تلقی کرد. مامون در عین اینکه بسیار باهوش بود ظاهری فرهنگی داشت و وجوه خاکستری اش پررنگ بود، اما همین شخصیت به ظاهر فرهنگی دچار لغزش می شود و در مسیر سقوط قرار می گیرد. شخصیت هایی مانند مامون در طول تاریخ محدودیت زمانی و مکانی ندارند و جهانشمول هستند. کمااینکه در زمان ساخت این سریال هم تلاش کردیم تا صرفا شاهد یک روایت صرف از تاریخ نباشیم، یعنی حوادث و شخصیت ها متعلق به زمان و مکان محدودی نباشند و مابه‌ازای امروزی نیز داشته باشند. وقتی چنین شخصیت هایی را در وجوه انسان شناسی، نمایشی و دراماتیک مطالعه می کنیم به این نتیجه می رسیم که داستان زندگی این افراد ممکن است بارها در اشکال، زمان ها و مکان های مختلف رخ دهد. همین الان هم در جای جای دنیا مامون های زیادی وجود دارند که از هوش بالایی برخوردارند، اما غیرانسانی‌ترین رفتار را با ملت شان دارند و ما هر روز در گوشه‌ای از جهان شاهد بی عدالتی و ظلم هستیم.
نمی ترسیدید تلخی و سیاهی این نقش گریبانگیر شما شود و تا همیشه مردم شما را به نام مامون بشناسند؟
به هر حال این ریسک ها در بازیگری وجود دارد و بازیگرانی هستند که نقش هایی چون شمر یا ابن ملجم یا... را بازی می کنند، اما نگرانی عمده من در این سریال درست اجرا نشدن این نقش بود. چرا که اگر نقش اصلی مجموعه فاخری چون «ولایت عشق» با آنهمه امکانات گسترده و توانمندی ها و قابلیت هایی که در تک تک عوامل و اجزا آن به کار گرفته شده بود، شایسته به تصویر در نمی آمد صدمه ای جبران ناپذیر به کل مجموعه می رسید. من نگران این نبودم که شاید تا همیشه در ذهن مردم به نام مامون یادآوری شوم، نگران این بودم که بتوانم این نقش را طوری بازی کنم که زحمات بقیه به هدر نرود. ضمن اینکه در همان شروع کار صحبتی با آقای فخیم زاده داشتم مبنی بر اینکه چون در این سریال چهره آقا امام رضا (ع) دیده نمی شود باید انعکاسی از شان و منزلت و ارزش های ایشان در شخصیت مامون دیده شود. شاید ابتدا به ساکن کمی عجیب به نظر برسد و گفته شود که چطور می توان چنین کاری کرد! اما من تمام تلاشم را کردم که بیننده در رفتار و گفتار و سکنات مامون نمودی از شان و منزلت امام رضا (ع) ببیند. بنابراین دغدغه ام در این سریال دغدغه های کلی بود، نه شخصی.
از سکانس های ماندگار این سریال، سکانسی است که مامون انگور زهرآلود را به حضرت رضا (ع) خوراند و سبب شهادت ایشان شد...
انگور نه، عصاره انار بود. البته در این باب روایات مختلفی که شاید انگور باشد، اما چون انار رنگ قرمز خون آلودی دارد به لحاظ سینمایی آن را مناسب تر دیدیم و عصاره انار را برای این کار انتخاب کردیم.
بله. می خواستم از خدمت تان بپرسم قرار گرفتن در چنین موقعیتی چه تاثیری روی خود شما گذاشت؟
آن سکانس برایم بسیار آزاردهنده بود. خیلی اذیت شدم. من و فرخ نعمتی (بازیگر نقش امام رضا (ع)) هر دو بسیار منقلب بودیم. قبل از شروع فیلمبرداری این سکانس به لحاظ حسی و ذهنی خودمان را آماده کرده بودیم و نمی دانم، شاید همان آماده سازی که قبل از گرفتن این سکانس انجام دادم من را وارد حس و حالی کرد که قدری زیاده روی بود. حتی از کارگردان خواهش کردم که هر پلان را یک بار بگیریم. چون به لحاظ روحی نمی توانستم این موقعیت را چند بار تکرار کنم و خوشبختانه آقای فخیم زاده هم لطف کردند و این سکانس تنها با یک برداشت ضبط شد. عضلات دست و مفاصلم منقبض شده بود و ترسم از این بود که منقلب شوم و نتوانم بازی در این سکانس را به پایان برسانم. به این خاطر که تجسم و تصور آن لحظه تاریخی و آن اتفاق تلخ خیلی مشکل بود، به ویژه آنکه من ارادت خاصی به امام رضا(ع) دارم. کلا حال خوبی نداشتم آنروز، اما در بازخوردهای مردمی هنوز هم این صحنه بسیار تاثیرگذار است.

آخرین بار چه زمانی به مشهد رفتید؟
یکسال و اندی پیش، قبل از شیوع کرونا بود.
کدام نقطه از حرم امام رضا(ع) برای شما حس و حال معنوی بهتری به همراه دارد؟
من معمولا دوست دارم در نقاط خلوت حرم باشم. چون آرامش معنوی ام را بیشتر در محیط های خلوت بدست می آورم، اما نشستن در مقابل ایوان طلا هم حس خوبی برایم دارد.
با توجه به اینکه خودتان هم متولد مشهد هستید، بعد از بازی در این سریال حس و حال تان نسبت به حرم امام رضا (ع) تغییر کرد؟
کودکی من با پدربزرگی گذشت که هر شب به حرم آقا مشرف می‌شد و من را هم همراه خود به زیارت می‌برد و به همین خاطر کودکی هایم سرشار از لحظات زیارت و انس با امام هشتم(ع) است. با این وجود بعد از سه سالی که مشغول کار در سریال «ولایت عشق» بودم، به لحاظ آشنایی شناخت کاملتری از آن برهه تاریخی پیدا کردم که حس و حالم را در زیارت حرم آقا امام رضا (ع) تغییر داد. شاید بتوانم بگویم احساس عمیق تری پیدا کردم. حتی اتفاقات خاصی هم برایم افتاده که چون جنبه خصوصی دارد درباره اش گفت و گو نمی کنم که خدای ناکرده حمل بر تظاهر نشود.
سه سال مشغول یک سریال بودن زمان زیادی است. طی این مدت در مجموعه دیگری بازی نمی کردید؟
چون خیلی نقش ام در این سریال سنگین بود، نمی توانستم کار زیادی انجام دهم. تا جایی که خاطرم هست تنها در یکی-دو فیلم سینمایی بازی کردم. بیشتر از این هم نمیشد، چون در پروژه های عظیم بازیگر باید در خدمت کار باشد و من هم طی آن سه سال عمده تمرکزم روی همین سریال بود.
این روزها مشغول چه کاری هستید؟
فقط عذرخواهی می کنم. عذرخواهی می کنم که نه پیشنهاد بازی در فیلمی را می پذیرم و نه قبول می کنم که در دانشگاه تدریس کنم. چون واقعا فرصت مناسبی نیست و فکر می کنم مردم عزیز کشورمان باید بیشتر توصیه های پزشکی و بهداشتی را رعایت کنند. مردم اگر تنها چند هفته نکات بهداشتی را دقیقا رعایت کنند این بیماری خیلی محدود خواهد شد، اما متاسفانه بی دقتی و بی مبالاتی بعضی ها روز به روز بر مبتلایان این بیماری می افزاید.

در این روزگار کرونا، تدریس به صورت آنلاین نداشتید؟
دروس سینما و بازیگری بسیار مبتنی بر دیدن و شنیدن و ارتباط نزدیک است. به همین خاطر تدریس آنلاین عملا در این رشته بی فایده است.
به نظر شما در شرایطی که سالن های سینما عملا تعطیل است، اکران آنلاین می تواند به چرخه اکران و تولید فیلم در سینمای ما کمک کند؟
اکران آنلاین فکر بسیار خوبی است. در همه جای دنیا قبل از شیوع کرونا اکران آنلاین مرسوم بود و بین مردم دیگر جای خود را باز کرده. مثلا نتفلیکس یک شرکت آمریکایی است که خدمات آنلاین رسانه ای ارائه می دهد و مشترکان می‌توانند با پرداخت مبالغي در ماه از خدمات مشاهده فیلم‌ها و سریال‌ها با وضوح بالا بهره ببرند. در کشور ما هم با شیوع کرونا و در راستای کمک به حفظ سلامتی مردم، سرویس های پخش آنلاین ویدئو (VOD) به خانه ها آمدند و مردم دیگر می توانند فیلم های سینمایی را خیلی آسان در منازلشان تماشا کنند.  
به عنوان آخرین سوال، به نظر شما بخش مذهبی سریال «ولایت عشق»، توانست توقعات را برآورده کند؟
اصولا سینمای مذهبی، سینمایی نیست که صرفا به یک شخصیت مذهبی و تاریخ دینی بپردازد. هر زمان فیلمی راجع به انسان ها، روابط انسانی و اخلاق انسانی در یک چارچوب آموزنده و پربار ساخته شود که برای بیننده نتایج خوبی را به بار آورد، یعنی فیلمی دینی ساخته شده. مگر کاربرد دین در زندگی انسان چیزی جز اخلاق است؟ ما انسان ها در مسیر دین گام برمی داریم که به اخلاق و انسانیت برسیم. بنابراین هر فیلمی که ظرفی آموزنده در این جهت به ما بدهد فیلمی دینی و اخلاقی است. دین از اخلاق مجزا نیست و نه تنها سریال «ولایت عشق» بلکه بسیار فیلم های دیگری که موقعیت بشر را درست به تصویر می کشد و ما را به فکر وادار می دارد فیلمی دینی هستند. «ولایت عشق» می گوید قرار گرفتن در موقعیت قدرت، می تواند ما را در سراشیب سقوط قرار دهد و این پیام را نه به شکلی شعارگونه بلکه در بستری نمایشی و دراماتیک به بیننده منتقل می کند و بیننده این پیام را دریافت می کند. کمااینکه امروز شاهد هستیم که با وجود گذشت ۲۰ سال از پخش نخست این سریال در بازپخش‌های مجددش هم مردم از طیف‌های مختلف سنی با علاقه آن را دنبال می‌کنند. آثار کلاسیکی از این دست که با هر نسل در هر دوره ای ارتباط برقرار می کنند، ماندگارند و تاریخ مصرف ندارند.