ترس از کرونا، نیاز مردم به مراجعه به روانپزشکان را بیشتر کرده است

خیلی‌ها از شدت اضطراب و نگرانی، قادر به مدیریت روال معمولی زندگی خود نیستند و از شدت ترس مدام گریه می‌كنند، ارتباطات خود را با نزدیك‌ترین اعضای خانواده‌شان قطع كرده‌اند و سلامت روان‌شان به‌شدت آسیب دیده است . شاید بهترین توصیه به این دسته افراد، دعوت‌شان به بهره‌گیری از تكنیك كنترل اضطراب و كسب آرامش باشد و در صورت ناتوانی از بهره‌گیری از این تكنیك‌ها، بهتر است كه از مشاوره‌های روانپزشكی بهره بگیرند.

گفت‌وگوی ما با دكتر غلامرضا ترابی‌پاریزی، روانپزشك و دبیر اجرایی سومین همایش سالانه انجمن علمی روان‌درمانی ایران، چند هفته پیش و قبل از ورود به بحران كرونا صورت گرفت. ولی انتشار آن را در این روزهای پرتنش، بی‌مناسبت ندیدیم.

 آیا منظور از روان‌درمانی همان مشاوره روان‌شناسی است؟

روانپزشكان و روان‌شناسان، عمدتا مشاوره را از روان درمانی جدا می‌دانند. هر چند این دو روش درمانی، مرز مشخصی هم ندارند، اما روان‌درمانی بیشتر مربوط به اقدامات درمانی و مداخله‌ای برای اختلالات روانپزشكی و روانشناختی به‌كار می‌رود .

گاهی افراد رفتار‌ها و كنش‌هایشان به‌صورت پایدار تغییر می‌كند، اما این افراد در مشاوره  جزو افراد دچار اختلال نیستند و فقط نیاز به مهارت حل مساله و تصمیم‌گیری دارند تا از استرس ایجاد شده رهایی پیدا كنند و بهترین عملكرد را داشته باشند. این افراد به مشاوره روان‌شناسی نیاز دارند .

چه كسانی به روان‌درمانی نیاز دارند؟

افرادی كه مشكلات روحی و روانی جدی‌تری دارند و دچار اختلالات جدی‌تری هستند، بیشتر نیازمند  روان‌درمانی هستند. به بیان دیگر، هر فردی كه در قسمتی از زندگی‌اش احساس تنش، ناراحتی، اختلال عملكرد، مشكل در روابط بین فردی و در خلقیات و روحیه‌اش می‌بیند، افكار مزاحم یا مشكل در  تصمیم‌گیری دارد، می‌تواند از روان‌درمانی بهره ببرد .

یكسری افراد به‌صورت موقت دچار مشكلات روان می‌شوند، ولی مشكل‌شان به‌زودی از بین می‌رود یا مشكل‌شان را می‌توانند كنترل كنند، اما برخی دیگر، ممكن است به درمان‌های دارویی در كنار روان‌درمانی نیاز داشته باشند كه طبق نظر روانپزشك باید دارو مصرف كنند .

روان‌درمانی چه كمك درمانی به رفع اختلالاتی چون افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب یا اختلالات رفتاری می‌كند؟

یكی از درمان‌های اصلی اضطراب و افسردگی، روان‌درمانی است، این‌كه برای چه بیماری این روش درمانی و برای چه بیماری درمان دارویی باید انجام شود، الگوی مشخصی ندارد.

اگر اختلال خیلی شدید نباشد یا جنبه‌های بین فردی و روان‌شناختی غالب باشد، صرفا به روان‌درمانی نیاز است و اگر شدید و جنبه بیولوژیك هم در آن دخیل باشد، درمان دارویی نیاز خواهد بود .

روان‌شناس باید عوامل موثر در بروز اختلال ، شدت و سیر اختلال، علائم خطر مثل رفتارهای آسیب‌رسان به خود، افكار خودكشی، رفتارهای اعتیادی مثل اختلالات همراه بیماری مثل وسواس و افسردگی را بررسی و  بر اساس نظر و علایق و نگرش بیمار به تعاملی برای درمان بیمار برسد .

اما نقش روان‌درمانی در درمان اضطراب و افسردگی و اختلال‌های رفتاری ثابت شده است .

 آیا روان‌درمانی در كودكان نسبت به بزرگسالان متفاوت است؟

بله تفاوت‌هایی دارد، نحوه انجام و برخی اصولش متفاوت است و مرحله رشدی كودك در آن در نظر گرفته می‌شود .

همچنین روان‌شناس باید با فضای شناختی و عاطفی كودك آشنایی داشته و نحوه ارتباط با كودك را بداند و همین‌طور فضای خانواده را در نظر بگیرد و به اقدامات موثر خانواده‌درمانی آگاهی داشته باشد .

البته حتی در بزرگسال هم باید از مداخله خانواده بهره گرفته شود اما در مورد كودك به نوعی خانواده‌درمانی و گروه‌درمانی مطرح است. اصول اخلاقی در درمان كودك مطرح است تا جایی كه از نظر رشدی و شناختی رشد كرده باید به حقوق و راز‌داری و حق انتخابش احترام گذاشته شود .

 معمولا چند جلسه روان‌درمانی برای رفع اختلالاتی چون افسردگی و اضطراب نیاز است؟

برای هر بیمار متفاوت است. یك بیمار یكسری عوامل اضطرابی دارد و برای غلبه بر اینها به جلسات بیشتر نیاز دارد و در بیمار دیگر، اختلالات زودتر كنترل شود .

 آیا در كنار روان‌درمانی، دارودرمانی نیز برای اثربخشی بیشتر درمان ضروری است؟

درمان دارویی هم درمان استاندارد و پذیرفته شده است. در اختلالات روانشناختی فقط بحث مسائل ذهنی به صورت خاص برایش مطرح نیست،  زیرا رفتارهای ما جنبه‌های بیولوژیك هم دارند. این‌كه چه دارویی برای چه بیماری مناسب است، براساس پژوهش‌های مبتنی بر شواهد بیولوژیك تعیین می‌شود. معمولا روانپزشكان ترجیح می‌دهند اگر بیماری با روان‌درمانی جواب بگیرد، از دارو درمانی استفاده نكنند. به بیان دیگر گاهی برای برخی بیماران درمان دارویی باید از همان ابتدا شروع  و در برخی بیماران باید با فاصله شروع شود .

در مورد اختلالات خفیف، خانم‌های باردار و شیرده و كودكان در سن پایین تا حد ممكن از درمان دارویی پرهیز می‌شود. در شرایطی كه شدت اختلال بالا، دسترسی به روان‌درمانگر كمك‌كننده نیست، باید زودتر درمان دارویی شروع شود .

ویژگی‌های یک روان‌درمانگر  خوب!

یكی از چالش‌های ما در این حوزه این است كه خیلی از دانشگاه‌ها استاندارد مناسب را برای پرورش روان‌درمانگر ندارند. روان‌شناس باید تحت نظارت روان‌درمانگر دیگر كار كند تا آموزشش كامل شود بعد به ویژگی شخصیتی بیمار و  روان‌درمانگر برمی‌گردد.

هر بیماری ممكن است از هر روان‌درمانگری خوشش نیاید یا این‌كه ممكن است روان‌درمانگر برخورد حرفه‌ای نداشته و گاهی نیز بحث سلیقه مطرح می‌شود. افراد باید روان‌درمانگری را انتخاب كنند كه مجوز معتبر داشته و اخلاق حرفه‌ای را رعایت كند. یعنی چارچوب درمان را رعایت كند و درمان را در شرایط ایمن با بیمار انجام دهد.

از قرار گذاشتن با بیمار در كافی‌شاپ و نیز از تماس بدنی غیرضروری پرهیز كند. همچنین باید جلسات را منظم و به‌موقع شروع كند و در مواقع اورژانسی روش‌های ارتباطی را در پیش بگیرد. پس ابتدا به تاییدیه و مجوز یك روان‌شناس سپس به تجربه بالینی و اخلاق حرفه‌ای‌اش باید توجه شود .

پونه شیرازی - روزنامه جام جم