مقابله با شبه نظامیان کُرد مستقر در شمال سوریه و قطع ارتباط آنها با پ ک ک و ایجاد منطقه ای حائل جهت اسکان عرب های آواره سوری در آن و دگرگونی بافت جمعیتی منطقه را می توان هدف عمده ازحمله نظامی ترکیه به شرق فرات قلمداد کرد.
کد خبر: ۱۲۳۲۰۱۰
اهداف ترکیه از حمله به شرق فرات/ خیانت دوباره آمریکایی‌ها به هم‌ پیمان خود

رسانه های منطقه ساعاتی پیش و به نقل از مقامات پنتاگون از عقب نشینی نظامیان آمریکایی از مناطق حائل میان سوریه و ترکیه خبر داده اند؛ امری که اذهان عمومی را به سمت وقوع حمله نظامی ترکیه به منطقه شرق فرات سوق داده است.

کاخ سفید در همین زمینه و پس از مکالمه تلفنی ترامپ با اردوغان بیانیه ای را صادر نموده که در آن آمده است که موضع آمریکا عدم مشارکت و حمایت از هرگونه حمله ای به شرق رود فرات است.

برآورد موضع جدید واشنگتن نسبت به مواضع پیشین‌شان که در آن یگان های مدافع خلق مستقر در شرق فرات را هم پیمان آمریکا قلمداد می نمودند، عملا بسان یک عقب نشینی کامل قابل ارزیابی است، رخدادی که می توان آن را چراغ سبزی برای حمله ی همه جانبه ترکیه به این منطقه استراتژیک ارزیابی نمود.

پیشتر و در روزهای گذشته رجب طیب اردوغان وعده حمله سهمگینی را به شمال شرقی سوریه داده بود.

اردوغان در اظهاراتش گفته بود که از زمین و هوا منطقه فوق الذکر را هدف قرار داده و تروریست ها را از میان خواهد برد.

از زمان وقوع بحران داخلی در سوریه؛ مناطق کُردنشین سوریه با جدا کردن خویش از تحولات داخلی عملا زمینه خودمختاری نسبی را برای خود در منطقه فراهم نمودند.

شبه نظامیان کُرد در خلال سال های مبارزه با تروریست های تکفیری نقشی فعال در کنار سایر جریان های منطقه و آمریکایی ها ایفا نمودند. حضور نیروهای نظامی آمریکا در این منطقه و ذیل عنوان مبارزه با داعش؛ عملا سد راهی برای حمله ترکیه قلمداد می شد.

حال و با عقب نشینی نظامیان آمریکایی، فضا برای حمله نظامی به شرق رود فرات بیش از هر زمانی مهیا است، حمله ای که اردوغان آن را به اعطای شاخه زیتونی (نماد صلح) به منطقه تعبیر نموده است.

نیروهای ارتش ترکیه پیشتر و در حملاتی جداگاته مناطقی در شمال سوریه و در جوار مرزهای ترکیه را به تصرف خویش در آورده بودند. حمله به الباب، منبج و شهر استراتژیک و کُردنشین عفرین در همین راستا صورت پذیرفت. حمله احتمالی را می توان بزرگترین مداخله نظامی آنکارا در تحولات سوریه قلمداد کرد. در این نوشتار برآنیم به اهداف نظامی ترکیه از حمله یاد شده بپدازیم.

الف) مقابله با نیروهای سوریه دموکراتیک

از زمان آغاز جنگ داخلی، شماری از جریان های کُرد با تاسیس شبه نظامیانی، خود را مکلف به حمایت از مناطق کُردنشین دانستند. شبه نظامیان فوق که در رسانه ها از آنها با نام پ ی د نام برده می شود شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه می باشند. حزب یاد شده متاثر از حزب کارگران کردستان ترکیه بوده و عملا در رسانه ها از پ ی د با نام شاخه سوری پ ک ک نام برده می شود.
با قدرت گیری فزاینده نیروهای پ ی د که شماری از رسانه ها آنها را یگان های مدافع خلق نیز می نامند در نبرد با تروریست های تکفیری و استیلای کُردها بر مناطق کردنشین و همچنین تصرف برخی مناطق عرب نشین از قبیل رقه، نگرانی در آنکارا نسبت به قدرت روزافزون کردها در سوریه و تاثیر آن بر کردستان ترکیه بیش از هر زمان شد.

همین امر موجب مداخله گاه و بیگاه ترکیه در شمال سوریه شده است.

کُردها در سوریه در سه منطقه جداگانه جزیره، کوبانی و عفرین سکونت دارند که از آنها به عنوان کانتون های سه گانه نام برده می شود. مناطق یاد شده در جوار مرزهای سوریه با ترکیه قرار دارند.

در خلال جنگ داخلی سوریه، کُردها موفق شدند با تصرف مناطق حائل عملا زمینه را برای وصل سه منطقه یاد شده به یکدیگر فراهم آورند. حمله پیشین ترکیه به عفرین و تصرف یکی از کانتون های سه گانه در راستای مقابله با طرح یاد شده صورت پذیرفته بود.

نگرانی از حمله احتمالی ترکیه به این مناطق موجب شده بود تا گروه های کُرد که از قضا از روابط وسیعی نیز با حزب کارگران کردستان ترکیهبرخوردارند، با تکیه به حضور نظامیان آمریکایی مستقر در منطقع؛ عملا مصونیتی را برای خویش ایجاد نمایند. تلاش آمریکا جهت تجزیه منطقه نیز به کار پ ی د آمده و عملا آنها را در تحقق اهداف شان یاریرسانده است.

یگان های مدافع خلق در اقدامی دیگر و جهت ممانعت از حمله احتمالی ترکیه، اقدام به تاسیس گروه جدیدی به نام نیروهای سوریه دموکراتیک نمودند، گروهی که در آن کُردها همچنان دست بالا را دارند، با این حال زمینه مشارکت برخی شبه نظامیان عرب را در آن مهیا ساختند. اقدام فوق نیز در راستای گرفتن بهانه از حمله نظامی ترکیه صورت پذیرفته بود.

اکنون و پس مدت ها گویا تُرک ها مصمم تر از هر زمانی بر آنند با حمله به مناطق شرق رود فرات؛ ضمن پاکسازی مناطق مرزی، عملا شبه نظامیان کُرد که از روابط ایدئولوژیک با پ ک ک برخوردارند را از منطقه دور نمایند.

ب) ایجاد منطقه ای حائل در مرزهای سوریه با ترکیه

حزب حاکم عدالت و توسعه در ترکیه در خلال سال های اخیر از ضرورت برقراری منطقه ای حائل میان ترکیه و سوریه که مدیریت آن تحت اختیار تُرک ها قرار داشته باشد سخن به میان آورده اند. آنکارا هدف از این اقدام را تسلط امنیتی ترکیه بر منطقه فوق الذکر و مقابله با گروه هایی که تروریست می نامد عنوان کرده است.

برآورد گفتگوهای میان آمریکا و ترکیه در طول ماه های گذشته گواه آن است که واشنگتن با وضع منطقه ای حائل به طول پنج کیلومتر در شمال سوریه موافقت نموده، با این حال و با توجه به حمله پیشرو به نظر می آید که آنکارا مقدار یاد شده را برای ایجاد منطقه حائل کافی ندانسته و نسبت به صداقت آمریکایی ها در این باره با تردید مواجه اند.

پیشتر و در سال ۱۹۹۸ توافقی موسوم به آدانا میان دمشق و آنکارا وضع گردیده بود. بر مبنای توافق یاد شده، نیروهای نظامی ترکیه از این اختیار برخوردار بودند که در صورت وقوع اقدامی تروریستی در خاک ترکیه، امکان تعقیب تروریست ها در داخل خاک سوریه در حد معینی وجود داشته باشد.

اکنون و با تثبیت موقعیت سیاسی بشار اسد در سوریه و ماه های پایانی جنگ داخلی این کشور به نظر می رسد که اقدام نظامی ترکیه در راستای وضع توافقی فراتر از آنچه در آدانا بر آن توافق شد صورت می پذیرد که عملا راه برای مداخله ترکیه در آینده سوریه فراهم نماید. فرماندهان ارتش ترکیه مکررا اعلام نموده اند که حداقل عمق منطقه حائل فوق می بایست تا سی کیلومتر به درون خاک سوریه کشیده شده باشد. امری که آن را مصداق تامین منافع امنیتی ترکیه قلمداد نموده اند.

ج) تغییر بافت جمعیتی منطقه

عموم ساکنین منطقه مرزی ترکیه با سوریه را کُردها تشکیل می دهند. از زمان تاسیس حزب کارگران کردستان ترکیه در ابتدای دهه هشتاد تا به امروز قریب به چهل هزار نفر در نبرد میان دولت مرکزی ترکیه و شبه نظامیان کُرد کشته شده اند. تا پیش از وقوع جنگ داخلی در سوریه، شماری از رهبران پ ک ک در سوریه سکونت داشته و آنکارا همواره دمشق را به حمایت از پ ک ک متهم می نمود. با وقوع جنگ داخلی در سوریه، عملا قدرت نیروهای نزدیک به پ ک ک در سوریه دوچندان شده تا آنجا که تصاویر رهبران پ ک ک را به وفور می توان در شمال سوریه مشاهده کرد.

از همین رو یکی از اهداف کلیدی حمله احتمالی ترکیه به شرق فرات را می توان تسلط تُرک ها بر شمال سوریه و تغییر بافت جمعیتی این منطقه ارزیابی نمود. کُردها قریب به سه میلیون از جمعیت سوریه را تشکیل می دهند که عموما در مناطق مرزی با ترکیه سکونت دارند. در آن سوی مرز نیز بیش از ۱۲ میلیون کُرد سکونت دارند. ترکیه در حمله یاد شده بر آن است ضمن استقرار نیروهای نظامی وابسته به خود در منطقه مرزی؛‌زمینه سکونت صدها هزار آواره سوری عرب در این منطقه را فراهم نماید.

نگاهی به اقدامات دیپلماتیک هیات ترکیه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گواهی بر این مدعاست. اردوغان با حضور در نیویورک و گفتگو با مقامات جهانی در پی آن بود تا به بهانه مقابله با فرایند مهاجرینی که قصد سفر به اروپا را دارند، صدها شهرک در شمال سوریه احداث کرده و آوارگان عرب را که قریب به سه میلیون از آنها در ترکیه سکونت دارند در مناطق یادشده مستقر نماید.

حمایت از اسکان آوارگان و مقابله با موج پناهجویان عازم به اروپا عملا دستاویزی شده تا ترکیه با حمله احتمالی اش به منطقه شرق فرات، عملا توازن و بافت جمعیتی منطقه را کاملا دگرگون سازد.

د) حضور فعال در آینده سوریه

برآورد سیاست خارجی ترکیه در خلال یک دهه اخیر نشان می دهد که این کشور عملا بزرگترین بازنده رخداد جنگ داخلی در سوریه محسوب می شود. اردوغان و هم حزبی هایش از زمان وقوع بحران در سوریه به حمایت از گروه های تروریستی پرداخته و عملا ترکیه را به محلی امن برای تردد گروه های تکفیری بدل نمودند. تغییر تحولات میدانی در سوریه و استحکام روزافزون نیروهای دولتی دمشق بر اقصی نقاط کشور و شکست گروه های جهادی توام با قدرت گیری فزانیده کُردها در مناطق شمالی سوریه، عملا موجب خسرانی دو چندان برای سیاست خارجی ترکیه گردید.

تمایل آنکارا جهت حضور در گفتگوهای سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه تنها پس از وقوع شکست یاد شده و ناامیدی از سیاست های آمریکا در منطقه صورت پذیرفت. ترکیه با حضور در نشست های سه جانبه عملا در پی تحمیل دوخواسته اش برامده است. تثبیت تمامیت ارضی سوریه که از قضا هدف مشترک ایران و روسیه نیز می باشد را می توان هدف اول ترکیه از حضور در نشست های موسوم به آستانه دانست.

دومین هدف ترکیه آن است که بتواند سیاست شکست خورده اش در سوریه را جبران نموده و عملا شانسی برای حضور در آینده سیاسی و اقتصادی سوریه برای خود دست و پا نماید.

هم اکنون گروه های تروریستی نزدیک به القاعده در ادلب بسان تنها متحد ترکیه در سوریه عمل می نمایند. پیشروی روز افزون نیروهای جبهه مقاومت بر علیه تروریست های مستقر در ادلب موجب خواهد شد تا عملا نقش ترکیه در آینده سوریه از میان رود.

اکنون و با حمله به مناطق شرق رود فرات و در ادامه مداخله در منطقه عفرین، تُرک ها بر آنند با استیلا بر مناطقی از خاک سوریه، ضمن دعوت گروه های تروریستی شکست خورده به مناطق یاد شده جهت استقرارو سکونت؛ شانس شان برای مداخله در آینده سیاسی سوریه را تقویت نمایند تا از این رهگذر همچنان از نفوذ درخوری در سوریه برخوردار باشند.

نویسنده دکتر ابوالفضل ولایتی - کارشناس مسائل بین الملل

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها