خداحافظی با مدارس خشت و گلی

این بار اما مسؤولان سازمان نوسازی مدارس کشور از رئیس سازمان گرفته تا معاون فنی و نظارت یکصدا قول برچیده شدن کلاس‌های خشتی و گلی را می‌دهند. داریوش ورناصری معاون فنی حتی به ما می‌گوید مردم آماده باشند که اواخر مهر شاید دو هفته آخر، جشن ملی خداحافظی با کلاس‌های خشتی و گلی را ببینند. چه جشنی بشود این جشن اگر بشود.
جدال با هزار مدرسه ناامن
سازه خشتی و گلی را اگر دیده باشید، اگر گذر زمان بر آن را لمس کرده باشید، اگر به روزگار پیری و فرتوتی‌اش رسیده باشید، اگرمثل ما پای دیوار مدرسه قدیمی شهید حلبیان درقلب بافت قدیمی شهر اصفهان ایستاده و دیده باشید که تک‌تک خشت‌ها را می‌شود با دست از جا درآورد و گِل بین خشت‌ها را مثل آرد نانوایی پاشید روی زمین، آن وقت درکش آسان است که برچیده شدن این کلاس‌ها یعنی چه.
مدرسه ناایمن درکشورمان کم نیست، یک سوم مدارس موجود به روایت آمارها فرسوده است و نیاز به بازسازی و مقاوم‌سازی دارد که بین اینها حساب مدارس خشتی و گلی از بقیه جداست. ورناصری هم می‌گوید مدارس خشتی و گلی به این دلیل در اولویت تخریب و نوسازی قرارگرفته‌اند که درمواقع بحرانی، آسیب‌پذیرترین سازه‌ها هستند.
امروز که این سطرها نوشته می‌شود نهایتا یک ماه فرصت است تا کلاس‌های خشتی و گلی کشور تبدیل به مدارسی نو و مقاوم شوند. در زمانی نه چندان دور، در اوایل دهه90 تعداد این کلاس‌ها درکشور نزدیک به 3000 بود، در اواسط این دهه اما50درصد کلاس‌های خشتی و گلی با کلاس‌های استاندارد جایگزین شد و ماند چیزی حدود هزار کلاس خشتی.
ورناصری می‌گوید این کلاس‌ها که تا پارسال تعداد دقیق‌شان 987 مورد بوده امروز به 360کلاس کاهش یافته که یا تخریب شده‌اند و در حال بازسازی‌اند یا فقط چند قدم مانده است تا تکمیل نهایی. او البته می‌گوید از این تعداد، 170 کلاس درس خشتی و گلی در سیستان و بلوچستان است، استانی که جشن ملی برچیده شدن کلاس‌های خشتی و گلی در مهر به آن وصال نخواهد داد.
سیستان و بلوچستان را از هر زاویه‌ای که نگاه کنیم محروم است. وقتی خبر می‌رسد که جشن ملی برچیده شدن کلاس‌های خشتی در ماه مهر برگزار می‌شود همه مسؤولان بدون استثنا می‌گویند برچیده شدن در همه کشور به جز سیستان و بلوچستان و معنی این جمله فقط محرومیت است و محرومیت. دو ماه پیش مهرا... رخشانی‌مهر، رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور در دیدار استاندار و مسؤولان خراسان شمالی وقتی نقبی به موضوع مدارس سیستان و بلوچستان زد علت این را که این استان به جشن ملی مهرماه نمی‌رسد مشکل مدیریتی عنوان کرد و گفت شاید تا پایان سال، شاید هم مهر99 این کلاس‌ها برچیده شود.
دیروز اما داریوش ورناصری معاون فنی و نظارت سازمان به ما گفت همه تلاش‌ها بر این است تا سیستان و بلوچستان نیز جشن برچیده شدن کلاس‌های خشتی و گلی‌اش را تا پایان آبان برگزار کند که اگر این نیز محقق شود آن وقت جشن خداحافظی با این کلاس‌های ناامن جشن می‌شود.
بهبود مدارس، نیازمند عزم ملی
به قیمت امروز ساخت هرکلاس درس از 250 تا 300میلیون تومان خرج دارد، به این ترتیب یک مدرسه دوکلاسه دست‌کم 500میلیون تومان بودجه می‌خواهد و هزینه ساخت مدرسه‌ای ده‌کلاسه سر به چند میلیارد تومان می‌زند. سال‌های قبل، نرخ‌ها البته پایین‌تر بود ولی وضعیت اقتصادی و سیل گرانی‌ها، مصالح ساختمانی را نیز تحت‌الشعاع قرار داد و کار مدرسه‌سازی را گران‌تر کرد. حضور خیران مدرسه‌ساز البته این گره را تا حدی باز کرد تا آنجا که مسؤولان نوسازی همیشه اذعان دارند که اگر خیران نبودند 30درصد مدارس کشور اصلا ساخته نمی‌شد. خیران مدرسه‌ساز اما تنها آدم‌های نیکوکار نیستند که به اسم و فامیل شناخته می‌شوند بلکه چند سالی است خیران حقوقی نیز به این خیل اضافه شده‌اند و مدارس مشارکتی می‌سازند. بهزاد مایلی، معاون امور فنی و مهندسی بنیادعلوی که تشکیلات متبوعش یکی از خیران حقوقی مدرسه ساز است به ما می‌گوید بنیادعلوی برای ساخت1800 کلاس درس جدید در مناطق محروم کشور تعهد داده و از سه سال پیش بناست هرسال در ساخت350کلاس درس مشارکت داشته باشد که تاکنون 600 مورد از این کلاس‌ها تحویل شده و این ساخت و ساز آن‌قدر ادامه می‌یابد تا رقم تعهد شده محقق شود. او می‌گوید بنیادعلوی مبلغی که برای ساخت هر کلاس درس کنارگذاشته 80میلیون تومان است که وقتی در کنار رقم 250 تا 300میلیون تومانی داریوش ورناصری قرار می‌گیرد مشارکتی30درصدی را نشان می‌دهد. با وجود همه این تلاش‌ها اما رشته مدارس فرسوده و نیازمند تخریب و بازسازی کشور سَری دراز دارد. ورناصری می‌گوید اگر امسال جشن برچیده شدن کلاس‌های خشتی وگلی برپا شود و پرونده این مدارس بسته شود آن وقت تازه نوبت مدارس سنگی می‌شود که تعدادشان بسیار بیشتر از مدارس خشتی و گلی است وخطرآفرینی‌شان کم از آنها ندارد، مدارسی که تقریبا همه جای ایران پراکنده‌اند و البته تابه حال زیر تلخی نام مدارس خشتی یا کلاس‌های کپری گم شده‌اند.

مریم خباز

جامعه