بی‌خداحافظی نرو!

به گزارش جام جم آنلاین ، یک قانون نانوشته دیگر در فوتبال وجود دارد؛ بازی خداحافظی. در فوتبال دنیا اصولا وقتی ستاره‌ها و اسطوره‌ها برای همیشه با فوتبال وداع می‌کنند مراسم یا بازی خداحافظی برای آنها در نظر گرفته می‌شود. برگزاری بازی خداحافظی آنچنان مهم است که وین رونی کاپیتان سابق تیم ملی فوتبال انگلیس که زمانی پسر طلایی فوتبال اروپا بود پس از نزدیک به یک سال و دو ماه به تیم ملی فوتبال کشورش بازگشت تا فقط در یک بازی خداحافظی حضور داشته باشد. این دیدار مقابل آمریکا برگزار شد و رونی با تشریفات خاصی و در حالی که همسر و چهار پسرش نیز در کنار او بودند برای همیشه از رده ملی بازنشسته شد.

حتی در صورتی که بازی خداحافظی در کار نباشد یک فوتبالیست اصولا پس از بازنشستگی مورد تکریم و احترام قرار می‌گیرد. به غیر از مواردی استثنایی همچون مسوت اوزیل ستاره سابق تیم ملی آلمان، موردی وجود ندارد که یک ستاره و یا یک اسطوره در حالی با تیم ملی کشورش خداحافظی کند که دلی پر از کینه و ناراحتی دارد و یا اینکه با غم و غصه از تیم ملی کشورش کنار می‌رود. اما از این موارد تا دلتان بخواهد می‌توانید در فوتبال ایران پیدا کنید. گمنام‌ها می آیند ، ستاره می‌شوند، زحمت می‌کشند و بعد هم با شرایطی عجیب از تیم ملی فوتبال ایران کنار می‌روند. این نوع خداحافظی‌ها از لحاظ اجتماعی بر روی جامعه‌شناسی ورزشی تاثیر دارد.

همه اینها را گفتیم تا برسیم به جلال حسینی، آخرین فردی که در بستر خداحافظی‌های عجیب و غریب فوتبال ایران قرار گرفت...

فهرستی شوکه کننده

در آستانه جام جهانی 2018 روسیه کارلوس کی روش فهرست تیم ملی فوتبال ایران را اعلام کرد. این فهرست چند شوک داشت. دعوت نشدن وریا غفوری، کاوه رضایی و جلال حسینی. هیچکس انتظار نداشت وریا غفوری با درخششی که در ترکیب استقلال دارد جام‌جهانی را از دست بدهد. کاوه رضایی هم در شارلوای بلژیک می‌درخشید و گل می‌زد اما او هم از فهرست ایران برای جام‌جهانی خط خورد. شوک بزرگ‌تر به جلال حسینی برمی‌گشت. ستون اصلی پرسپولیس خط خورد. به همین سادگی. آن هم در آستانه جام‌جهانی، آن هم در حالی که پیش از این گفته بود برای بازی در جام‌جهانی لحظه‌شماری می‌کند و می‌خواهد خداحافظی باشکوهی با تیم ملی فوتبال ایران داشته باشد. اما وقتی فهرست تیم ملی اعلام شد شاید بیشتر از هر کسی خودِ جلال حسینی شوکه شده بود.

آن‌قدر تصمیم کی‌روش عجیب‌وغریب بود که فردا تیتر تمام روزنامه‌های ورزشی به این موضوع اختصاص داشت. یکی از روزنامه‌ها با کنایه به غیبت جلال در تیم ملی تیتر زد: «کارِ لوسِ کی‌روش!». اینکه دلیل دعوت نشدن جلال حسینی به تیم ملی به اختلاف کی‌روش و برانکو سرمربی پرسپولیس برمی‎گشت یا خیر دیگر مهم نبود. مهم این بود که جلال دیگر رنگ پیراهن تیم ملی فوتبال ایران را نخواهد دید.

چند ماه گذشت و عجیب اینکه جلال در 36 سالگی هنوز سودای بازگشت به تیم ملی فوتبال ایران را داشت اما وقتی به‌مرورزمان متوجه شد که جایی در جام ملت‌های آسیا ندارد به‌طور رسمی به رسانه‌ها اعلام کرد که از رده ملی کنار کشیده است. برای یک فوتبالیست خداحافظی از این بدتر می‌شود؟ درحالی‌که در تیم ملی جایی برای او نیست و حتی فرصت پوشیدن نمایشی را برای خداحافظی در یک مسابقه را ندارد باید خداحافظی‌اش همراه با حسرت و ناراحتی باشد.

مهرداد میناوند بازیکن اسبق تیم ملی فوتبال ایران در این رابطه به جام جم آنلاین گفت: «ما جوانی‌مان را روی فوتبال گذاشتیم. استثنایی هم نیست و منتی هم نمی‌گذاریم. علاقه‌مان بود و وقت روی آن گذاشتیم. اما چه خوب که وقتی موعود خداحافظی می‌رسد با خوشحالی و دل راضی برویم. اما شما به اکثر خداحافظی‌های ایران نگاه کنید ازجمله خداحافظی همین جلال. درشان بازیکنی مثل جلال حسینی این است که برایش بازی خداحافظی بزرگی بگیرند تا او با تشریفات خاص و احترام و تکریم از فوتبال کنار برود نه اینکه وقتی می‌رود بغض داشته باشد.»

اما چنین چیزی را در مورد جلال حسینی ندیدیم. همانند چیزی که برای اکثر ستاره‌های فوتبال ایران وجود داشت. سرآمد بازیکنانی که بدون خداحافظی کنار رفتند علی دایی است، ستاره بی‌بدیل و اسطوره بی‌چون‌وچرای تاریخ فوتبال ایران. آقای گل جهان که 109 گل ملی به ثمر رساند و بزرگ‌ترین افتخارات را به‌عنوان یک بازیکن ایرانی ثبت کرد بدون برگزاری یک بازی خداحافظی کنار رفت و درواقع وداعی غریبانه داشت. خداداد عزیزی نیز چنین رویه‌ای پشت سر گذاشت. اصلاً به خاطر نداریم که او چه زمانی با فوتبال وداع کرد.

خداحافظی جواد نکونام نیز یکی دیگر از همان وداع‌های غم‌انگیز بود. «جوادِ لالیگایی» به‌جای اینکه در میدان با فوتبال وداع کند در یک مهمانی که بیشتر شبیه دورهمی بود مراسم خداحافظی خود با فوتبال را برگزار کرد.

خداحافظی ما، خداحافظی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس

کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و عربستان اسطوره‌های متعدد و سطح بالایی در فوتبال خود ندارند. قطر و امارات و بحرین که اصلاً از داشتن اسطوره فوتبالی محروم هستند. بازیکنان این کشورها هیچ‌وقت طعم حضور در جام‌جهانی را نچشیده‌اند، به باشگاه‌های اروپایی راه نیافته‌اند، لذت حضور در فینال لیگ قهرمانان اروپا را تجربه نکرده‌اند و افتخار بزرگ کسب آقای گلی یک لیگ اروپایی را نداشته‌اند. اما با تمام این اوصاف به‌گونه‌ای خداحافظی می‌کنند که گویا یک بازیکن در سطح جهانی بوده‌اند. بازی‌های پرهزینه و پرزرق‌وبرقی برای خداحافظی آنها در نظر گرفته می‌شود. رونالدو، رونالدینیو، مارادونا و دیگر اسطوره‌های بی‌بدیل تاریخ فوتبال دنیا را به کشورشان دعوت می‌کنند تا به‌صورت نمادین در بازی خداحافظی همان بازیکن حضورداشته باشند. آنها پس از خداحافظی نیز موردتکریم قرار دارند و ارزش زیادی برای آنها قائل می‌شوند. یا در رده‌های بالای نهادهای ورزشی کشورشان مشغول به کار می‌شوند یا بهترین فرصت و شرایط جهت پشت سر گذاشتن دوره‌های مربی‌گری برایشان مهیا می‌شود.

ارتباط خداحافظی با «ارزش‎های ورزشی»

بازهم به شرایط فوتبال ایران برمی‌گردیم. به‌غیراز یکی، دو مورد کدام فوتبالیست را سراغ دارید که بازی خداحافظی باشکوه داشته باشد؟ کشورهای حاشیه خلیج‌فارس که برای بازی خداحافظی بازیکنانشان رونالدو و مارادونا را دعوت می‌کنند اگر اسطوره‌هایی در حد و اندازه علی دایی داشتند چه می‌کردند؟

جلال حسینی و نحوه خداحافظی‌اش اتفاقی برای یادآوری همه این‌ها بود.

نگین آقاباشی جامعه‌شناس ورزشی در این رابطه در گفت‌وگو با جام جم آنلاین عنوان کرد: «در ورزش یکی از مفاهیمی که باعث می‌شود تا ارزش‌ها پررنگ‌تر شود به احترامی برمی‌گردد که به یک ورزشکار گذاشته می‌شود. درواقع پررنگ شدن ارزش‌ها در جامعه به توسعه ورزش در سطح عموم کمک می‌کند. این ارزش‌ها می‌تواند از طرق مختلفی به نمایش گذاشته شود به‌این‌ترتیب که یا خودِ ورزشکار با رفتار و اخلاق نیک، مُبَلِّغ مناسبی برای ارائه ارزش‌ها باشد و یا اینکه رفتار و تقابلی که با ورزشکار وجود دارد این شرایط را رقم می‌زند.»

این جامعه‌شناس ورزشی افزود: «مسئله وداع یک ورزشکار و یا یک فوتبالیست با دنیای حرفه‌ای ورزش و مسابقه می‌تواند تداعی‌گر زنده شدن ارزش‌ها باشد. وقتی‌که یک بازیکن با تشریفات خاص و محترمانه‌ای از فوتبال کنار می‌رود این موضوع ازلحاظ جامعه‌شناسی اهمیت زیادی دارد چراکه رویه مثبت آن باعث می‌شود تا اقبال عمومی به ورزش بیشتر شود اما اگر خداحافظی شکل درستی نداشته باشد و به‌عنوان‌مثال یک فوتبالیست خوش‌نام مانند جلال حسینی با ویژگی‌های منفی اجتماعی و رفتاری همانند ناراحتی و دلخوری از فوتبال کنار برود قطعاً در جهت مخالف ارزش‌ها و مؤلفه‌های مثبت ورزشی تبلیغی منفی انجام‌گرفته است.»

وی خاطرنشان کرد: «خداحافظی باید توأم با شکل گرفتن ارزش‌های مثبتی باشد که به تعالی روح ورزش در جامعه کمک کند.»

آخر داستان «بی‌خداحافظی» بود

در پایان بد نیست مروری کوتاه داشته باشیم بر نحوه خداحافظی برخی از بازیکنان بزرگ فوتبال ایران :

علی دایی: در سطور پیشین توضیح دادیم که او اصلاً بازی خداحافظی نداشت. در سال 86 او پس از قهرمان کردن سایپا در لیگ برتر در کنفرانس خبری اعلام کرد از فوتبال برای همیشه کنار می‌کشد و در هیچ بازی خداحافظی شرکت نمی‌کند. او با دلخوری و ناراحتی از فوتبال کنار کشید.

خداداد عزیزی: راه‌آهن آخرین تیم باشگاهی او به شمار می‌رود. خداداد آخرین بار در سال 85 به‌عنوان یک بازیکن به میدان رفت. کسی به یاد ندارد غزال تیزپای آسیا چه زمانی و چگونه کفش‌ها را آویخت!

مهرداد میناوند: یکی از جوانان نسل رعنای 98 فوتبال ایران است که او هم مانند خداداد عزیزی بدون کوچک‌ترین آثاری از اینکه آخرین بار در کدام مسابقه به میدان رفته از فوتبال خداحافظی کرد.

علیرضا نیکبخت: یکی از به هدررفته‌ترین ستاره‌های فوتبال تاریخ ایران اصلاً مشخص نیست چه زمانی از فوتبال خداحافظی کرد چه برسد به اینکه بازی خداحافظی هم داشته باشد.

فرشید طالبی: مدافع اسبق تیم ملی فوتبال ایران در سال 2011 تا مرز کسب عنوان مرد سال فوتبال آسیا پیش رفت اما دستش از رسیدن به این جایزه کوتاه ماند و تنها به‌عنوان برترین مدافع سال بسنده کرد. فرشید هرگز از فوتبال خداحافظی نکرد و حتی به دلیل افتخار بزرگی که در سطح آسیا به دست آورد موردتکریم هم قرار نگرفت.

افشین پیروانی: او سال 84 با پیراهن پیکان از فوتبال خداحافظی کرد. او که یکی از اسطوره‌های باشگاه پرسپولیس محسوب می‌شود خداحافظی غریبانه‌ای داشت.

فرهاد مجیدی: فرهاد در سال 92 و با پیراهن استقلال مقابل مس کرمان در لیگ برتر ،دقیقه ۸۸ بازی بعد از تعویض با نیکبخت واحدی به آغوش امیر قلعه‌نویی رفت و پس از دور افتخاری و بوسیدن چهارگوش مستطیل سبز رسماً از دنیای بازیگری فوتبال وداع کرد. او به‌عنوان اسطوره محبوب آبی‌ها هرگز بازی خداحافظی نداشت.

هیلدا حسینی‌خواه / جام‌جم آنلاین