نگین مسلمانان پارسی

جام‌جم آنلاین: آن مرد، امیرمؤمنان علی (ع) بود که خودش لحد قبر سلمان را چید و قبر را پوشانید. حضرت علی (ع) در آخر کار با دست خود بر روی قبر سلمان شعر زیر را نوشتند:

وَفَدُتَ عَلی الکریمَ بغَیر زادٍ *** مِنَ الحَسَناتِ وَ القَلبَ السَلیمی

وَ حَمل الزّاد اَقبَحٌ کلِ شیٍ *** اذا کان الوفودُ عَلی الکَریمی*

*ترجمه: بدون هیچ زاد و توشه ای از حسنات و قلب سلیم بر شخص کریمی وارد شدم/

و در پیشگاه کریم بردن زاد و توشه زشت ترین کار است[1]

دین اسلام با اتکا به آموزه های جهان شمول خود به سرعت قلب های مشتاقان حقیقت را در آغاز اعلام رسالت خود در مینوردید و چراغ راه متقین می شد. آیینی که هیچ مرزی را برای دولت خود قائل نشود شایسته ی پذیرش مخلصانه از سوی تمامی وجدان های بیدار خواهد شد.

هشتم ماه صفر مقارن با سالروز درگذشت صحابه مخلص پیامبر اکرم (ص) سلمان فارسی است. او که به گفته تاریخ بعد از جست و جوهای بسیار برای دستیابی به حقیقت از سرزمین ایران راهی شام شده بود، در نهایت حقیقت راستین را در جزیرة العرب بر دامان پربرکت اسلام پیدا کرد. او بعد از گرایش به اسلام از روزبه به سلمان تغییر نام داد و بعد از آن با تکیه بر خلوص و باور قلبی خود موجب فخر مردم سرزمین پارس در تاریخ پر فراز و نشیب اسلام شد.

حضور همیشگی سلمان در کنار خاندان عصمت و طهارت او را به مقامی رساند که با افتخار و عزت تمام از سوی پیامبر عظیم الشأن اسلام به عنوان عضوی از خاندان اهل بیت خوانده شد.[2]

اهتمام به جایگاه رفیع این دوستدار خاندان ولایت در تمامی ادوار تاریخ اسلام از نظر مورخان نکته سنج دور نمانده است. هرچند در کنار ثبت مستندگونه این واقعیت، اشاره به این اسوه ی مسلمانی در دنیای شعر و ادب فارسی نیز چندادن بی سابقه نیست. تا جایی که در ابیات فراوانی از شعرای دوران و سبک های گوناگون در سپهر ادبی ایران نام و مقام «سلمان فارسی» از سطح عنوان تاریخی یک شخصیت فراتر رفته و به منزله ی تمثیلی از فرد روشن ضمیر که عمر و زندگانی خود را با هجرت برای دریافتن حقیقت واقعی هستی صرف کرده، بدل شده است. نمونه هایی از این ابیات ثبت شده در تذکره های ادبی به شرح زیر است:

قاآنی:

مقام بوذر و سلمان گرت بود مقصود

خلوص بوذر بنما و صدق سلمانی

سوزنی سمرقندی:

به زهد سلمان اندر رسان مرا ملکا

چو یافتم ز پدر کز نژاد سلمانم

فرّخ بواناتی:

بر صدقش کند تصدیق سلمان بر زهدش بود یک ذره بوذر

مایل شیرازی:

ز روی صدق هر کس شد تو را خدام و فرمانبر

عجب نبود اگر چون بوذر و مقداد و سلمان شد

واقعیت شخصیت سلمان در تاریخ اسلام مظهر و تجلی اطاعت و فرمانبرداری از مقام امام و پیشوای دین است؛ حضوری همیشگی و راهگشا که در بزنگاه های مهم تاریخی مانند جنگ خندق، با تکیه بر توانایی های فردی و انگیزه برای به کار بستن تجارب در راستای باورهای قلبی زمینه را برای بروز ابتکاری خلاقانه نظیر حفر خندق یا به کار بستن سلاح منجیق از سوی سپاهیان اسلام علیه کفار فراهم می کرد. این ویژگی خاص و منحصر بفرد از جمله ضروری ترین نیاز های جامعه ایران در حال حاضر است؛ درهم آمیختن باور و اعتقاد قلبی با توانایی ها و ظرفیت ها برای حل مسائل و از میان برداشتن موانع در راه پیشرفت و آبادانی کشور. سلمان فارسی در کنار تمامی سجایای اخلاقی خود، برای ایران امروز بهترین اسطوره و الگو برای استفاده از راه های مبتکرانه در حل مشکلات جامعه باشد. با تکیه بر همین نیازِ به روز شاید می بایست زمینه برای تسریع در روند تولید اثری ماندگار برای معرفی این قله ی افتخار تاریخی - مجموعه سلمان فارسی، داوود میرباقری - را با سرعت و جدیت بیشتر دنبال شود.

[1] بحارالانوار،ج22، ص380

[2] حسین بن محمدتقی نوری، نفس الرحمن فی فضائل سلمان، تحقیق: جواد قیومی، تهران، آفاق، 1411 هـ .ق.