زیرپوست شهر باهوش

هفتمین دوره این نمایشگاه از 14 تا 16 تیر ماه امسال در محل نمایشگاه‌های تخصصی شهرداری تهران برگزار شد و بیش از 350 گروه و شرکت در حوزه نوآوری و فناوری در این نمایشگاه حضور داشتند. شرکت‌های فناور، استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله اکوسیستم‌های مختلف حاضر در این نمایشگاه فناورانه بودند. تمرکز اصلی این دوره از نمایشگاه اینوتکس موضوع فناوری‌های مرتبط با شهر هوشمند بود. در همین راستا توجه ویژه به مباحثی مثل مدیریت هوشمند انرژی، حمل‌ونقل هوشمند، اینترنت اشیا، زیرساخت‌های هوشمند، بهداشت و سلامت هوشمند در نمایشگاه امسال بیش از سال‌های گذشته بود.

«شهر هوشمند» مفهومی جهانی است و روز‌به‌روز فناوری‌های بیشتری مطابق با ایده ایجاد چنین شهرهایی معرفی می‌شود. واقعیت این است که مفهوم شهر هوشمند از شهری به شهر دیگر و از منطقه‌ای به منطقه دیگر بسیار متفاوت است و برای مثال تعریف شهر هوشمند در کشوری پیشرفته با کشوری در حال توسعه تفاوت‌های زیرساختی فراوان دارد. با این حال اکنون در بسیاری از کشورها و شهرهای جهان گام‌های هر چند کوچک برای توسعه شهر هوشمند برداشته شده است. با فراهم شدن زیرساخت‌های نهادی، فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر، اکوسیستم شهری هوشمند توسعه پیدا می‌کند و می‌توان یک شهر هوشمند را لایه به لایه طراحی کرد و ساخت. امروزه کسب‌وکارهای نوپا و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند گام‌های تاثیرگذاری در حوزه توسعه بخش‌های مختلف یک شهر هوشمند بردارند. به این ترتیب همزمان با ارائه طرح‌های کلان و آماده‌سازی زیرساخت‌های سیستم توزیع آب و برق هوشمند، حمل‌ونقل، سلامت، سیستم‌های مجهز به اینترنت اشیا و ... نیز توسعه پیدا می‌کند. گرچه در نمایشگاه اینوتکس امسال بسیاری از طرح‌ها و فناوری‌های معرفی شده چندان نوآورانه به نظر نمی‌رسید و مشابه طرح‌هایی بود که اکنون در حال اجراست. در این گزارش سعی شده است طرح‌های نوآورانه نمایشگاه اینوتکس که به توسعه مفهوم شهر هوشمند می‌انجامند، معرفی و بررسی شوند.

شهر انرژی‌های تجدیدپذیر

حدود 53 درصد انرژی که سطح زمین از خورشید دریافت می‌کند، حرارت ناشی از اشعه فروسرخ است و بقیه انرژی دریافتی نور مرئی در طیف‌های مختلف و انرژی فرابنفش است. ابراهیم اکبرزاده، مدیرعامل یک شرکت مرتبط با طراحی انرژی‌های تجدیدپذیر درباره طرح سلول‌های خورشیدی که می‌تواند انرژی بسیاری از ساختمان‌های یک شهر هوشمند را بدون آسیب به منظره شهری تامین کند، توضیح می‌دهد: ما در سیستمی که برای این منظور طراحی شده است (دستگاه سولارمینا) از دو منبع انرژی نور و حرارت برای تامین انرژی الکتریسیته و حرارت استفاده می‌کنیم. سازه این سیستم به شکلی طراحی شده که از پشت‌بام منازل دیده نمی‌شود و به نمای بصری ساختمان آسیبی نمی‌رساند. این سیستم با مطالعه آیین‌نامه‌های شهری بارسلونا و باز طراحی براساس اقلیم و شرایط ایران طراحی شده است. نوآوری دیگر طراحی آینه‌های ساخت ایران است که 15 برابر سبک‌تر از نمونه‌های مشابه هستند و 25برابر مقاومت ضربه بیشتر دارند. این آینه‌ها حدود 95درصد بازدهی تابش دارند و تقریبا انرژی جذب نمی‌شود. سلول‌های نسل چهارم فتوولتائیک نیز به صورت ارائه روی مبدل حرارتی قرار گرفته‌اند. انرژی نورانی که به سطح این سلول‌ها تابیده می‌شود، مستقیم به انرژی الکتریسیته تبدیل می‌شود. حرارت تولید شده در این سیستم نیز می‌تواند برای گرمایش ساختمان، تولید آب شیرین و استفاده در دستگاه‌های سرمایشی به کار رود.

در این دستگاه سامانه هوشمندی وجود دارد که پارامترهای مختلف را کنترل می‌کند و بر حسب الگوریتم نوشته شده، دستورات لازم به دستگاه داده می‌شود. این سیستم در حال حاضر اپلیکیشن تحت اندروید دارد که شماتیک ساده دستگاه را به کاربر نشان می‌دهد و با کلیک روی هر قسمت اطلاعات مختلف قابل بررسی و فرمان‌ها قابل کنترل است. در حال حاضر این دستگاه روی بام مرکز رشد پارک فناوری پردیس کار شده است.

اینترنت هوشمندتر می‌شود

هنگامی که قرار است از اینترنت یک مجموعه استفاده شود، در روش سنتی رمز به صورت کتبی یا شفاهی در اختیار کاربر قرار داده می‌شود. اما در سیستم جدید کاربر به صفحه‌ای هدایت می‌شود که بعد از پر کردن فرم، یک پیامک حاوی رمز ارسال می‌شود. وحید جعفری، یکی از توسعه‌دهندگان ارائه وای‌فای هوشمند درباره تفاوت‌های این سیستم وای‌فای می‌گوید: کاربر با واردکردن رمز به اینترنت مدیریت شده با پهنای باند و سرعت اختصاصی خود وصل می‌شود. البته خدمات‌دهنده می‌تواند محدودیت‌ها و امکاناتی را برای استفاده هر فرد در نظر بگیرد. فرض کنید در فضایی مثل یک رستوران، فرد به مناسبت روز تولد خود چند مگابایت اینترنت رایگان به صورت اختصاصی هدیه می‌گیرد. این سیستم هزینه‌ای برای کاربر ندارد. اما در بحث داده‌کاوی می‌توان از طریق این سیستم اطلاعات ارزشمندی به‌دست آورد. برای مثال صاحب یک کافه می‌تواند اطلاعاتی دریافت کند که نشان می‌دهد افراد در زمان‌هایی مشخص غذاهای سرد را بیشتر سفارش می‌دهند. این داده‌ها می‌تواند به صورت هدفمند برای افزایش فروش و ارائه خدمات بهتر به مشتریان استفاده شود. بحث تبلیغات هوشمند و شخصی‌سازی شده نیز می‌تواند وارد این سیستم شود. برای مثال تبلیغات با توجه به سلیقه افراد و عباراتی مشخص می‌شود که افراد جست‌وجو می‌کنند.

سلامت در شهر هوشمند

در حال حاضر آمبولانس‌های مراکز درمانی مجهز به دستگاه‌های سنجش نوار قلب پیش از انتقال بیمار به بیمارستان و مراکز درمانی هستند. اکنون پژوهشگران ایرانی ماژولی طراحی کرده‌اند که با اتصال به دستگاه‌های سنجش نوار قلب، امکان تشخیص سریع حمله قلبی را دارد. محققان حوزه فناوری‌های سلامت در یک شرکت دانش‌بنیان حوزه نوآوری سلامت، با معرفی این ماژول درباره آن توضیح می‌دهند: هنگامی که حمله قلبی اتفاق می‌افتد از یک کارتریج یک بار مصرف استفاده می‌شود و چند قطره خون داخل دستگاه آزمایش می‌شود. اکنون به‌دلیل امکان تله‌متری این دستگاه با مرکز اورژانس، همزمان با گرفتن اطلاعات، درمان بیمار شروع می‌شود. به این ترتیب امکان احیای بموقع و جلوگیری از مرگ بیمار فراهم می‌شود. پزشک مستقر در مرکز درمانی همزمان دستورات لازم را با توجه به نتایج نوار قلب و فشار خون صادر می‌کند.

حمل‌ونقل هوشمند محموله‌های تجاری

یکی از مهم‌ترین خدمات حمل‌ونقل، امکان جابه‌جایی بار و محموله‌های تجاری بزرگ در زمان کوتاه و سالم رساندن بار به مقصد است. اکنون یک استارت‌آپ فعال در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی بار از طریق ریل، طرح نوآورانه خود را در این زمینه ارائه کرده است. نوید اقدم، بنیانگذار این طرح درباره راه حل جابه‌جایی بار می‌گوید: این سیستم برای نخستین بار امکان ردیابی وسیله حمل‌ونقل را در کشور و سایر کشورهای تحت پوشش فراهم می‌کند. هر کس می‌تواند با وارد کردن شماره بار خود، محموله را ردیابی کند. سیستم حمل‌ونقل ریلی ما تفاهم‌نامه‌ای با راه‌آهن امضا کرده و به ارائه خدمات به صاحبان کالا و شرکت‌های حمل‌ونقل می‌پردازد که قصد استفاده از سیستم حمل‌ونقل ریلی ایران را دارند. این خدمات در ایران ارائه می‌شود و 17 کشور آسیای میانه را نیز پوشش می‌دهد. برای شرکت‌هایی که قصد جابه‌جایی بارهای کلان دارند نیز تعرفه‌های حمل برای تاجران، امکانات ایستگاه‌های مختلف که برای مثال کدام ایستگاه‌ها سیلو برای ذخیره گندم وجود دارد و اطلاعات این چنینی همه در یک پلتفرم قرار می‌گیرد.

به‌دنبال جای پارک در فضای مجازی!

بعد از مشکلات ناشی از ترافیک سنگین شهرهای بزرگ، مساله پارکینگ یکی از دغدغه‌های مهم شهروندان بخصوص در مناطق اداری و مرکزی شهر است. گاهی اوقات افراد برای استفاده از خودروی شخصی باید چند ساعت زودتر به محل مورد نظر بروند یا مدت زیادی را در جست‌وجوی جای پارک باشند. رسول محمودی، بنیانگذار و مدیر توسعه کسب‌وکار مرتبط با ارائه خدمات رزرو آنلاین جای پارک در شهر تهران، برای حل این مشکل راه حلی معرفی می‌کند: اکنون در تهران 60 پارکینگ وجود دارد که امکان رزرو آنلاین جای پارک در آنها فراهم شده است. از طریق اپلیکیشنی ساده که روی گوشی‌های هوشمند نصب می‌شود، افراد می‌توانند در پارکینگ مورد نظر خود جای پارک را رزرو کنند. هزینه جای پارک نیز مطابق با هزینه دریافتی پارکینگ تعیین می‌شود و رزرو آنلاین هزینه مازادی ندارد.

این ایده برای رفتن به سمت یک شهر هوشمند مناسب است و نیاز به مشارکت شهرداری‌ها دارد تا در شهرهای مختلف اجرایی شود. در مرحله بعد احتمالا امکان رزرو جای پارک کنار خیابان و کوچه‌ها نیز فراهم می‌شود.

سپیده شعرباف