نگرانی‌های یک جام دیگر

به گزارش جام‌جم، هر کشور سالانه می‌تواند یک اثر تاریخی و یک اثر طبیعی خود را در صورت شایستگی و برخورداری از استانداردهای جهانی در فهرست آثار برتر جهانی به ثبت برساند. پرونده این آثار البته باید از یکی دو سال قبل تهیه و به یونسکو ارسال شود. تیرماه سال گذشته شهر تاریخی یزد توانست نظر کارشناسان و تصمیم‌گیرندگان یونسکو را به خود جلب کند و بر صدر بهترین‌های جهان بنشیند. برای امسال اما مسئولان سازمان میراث فرهنگی دو پرونده جنگل‌های ارسباران و محور ساسانی فارس را تهیه و به یونسکو ارائه دادند و با آمار و اخباری که از روند تهیه پرونده این آثار ارائه می‌دادند، دلخوش‌مان کرده بودند به ثبت جهانی آنها. همه منتظر بودیم و امیدوار، تا این‌که چند روز پیش خبری غیررسمی اما تلخ و نگران‌کننده در فضای مجازی پیچید. خبر این بود که پرونده جنگل‌های ارسباران (یعنی اثر طبیعی کشورمان) به طور کل از سوی کارشناسان یونسکو رد شده و بر پرونده محور ساسانی هم ایراداتی گرفته شده است. این یعنی چند سال امیدواری و صرف هزینه‌های هنگفت و تبلیغات فراوان و سرانجام برداشت هیچ از آنچه کاشته‌ای و انتظار درویش را داشتی!

فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی اما هنوز امیدوار به ثبت جهانی هر دو پرونده ایران است و درخصوص این امیدواری به جام‌جم می‌گوید: پرونده ارسباران پیش از برگزاری نشست اصلی یونسکو و توسط کارشناسان فنی یونسکو رد شده، حال آن‌که رد یا تائید آنها نظر نهایی یونسکو نیست و پرونده آثار چه در صورت رد و چه تائید کارشناسان فنی، مجدد در نشست اصلی بررسی و به رای گذاشته می‌شود.

نظری گفته خود را با ذکر مثالی از سال گذشته تبیین می‌کند و می‌افزاید: شهر تاریخی یزد هم سال گذشته ابتدا توسط کارشناسان فنی یونسکو رد شد، اما در نشست اصلی و پس از توضیحات و دفاع مسئولان میراث فرهنگی کشورمان از این اثر دوباره به رای گذاشته و انتخاب شد و در فهرست آثار جهانی جای گرفت.

مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی امیدوار است که امسال هم بتوانند با دفاع محکم و متقن از هر دو اثر ارسباران و محور ساسانی نظر رای‌دهندگان یونسکو را جلب کرده و سهم کامل ایران از آثار جهانی امسال را دریافت کرده و با دست پر به خانه بازگردند.

شنیده‌ها اما همچنان نگران کننده است، زیرا بنا بر اطلاعات موجود در سایت میراث جهانی یونسکو، پیشنهاد ایکوموس و اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (آی‌یوسی‌ان) درباره پرونده منطقه حفاظت شده ارسباران «پیشنهاد نشدن به ثبت جهانی» قید شده و در مقابل نام پرونده «منظر باستان‌شناسی فیرزوآباد در استان فارس» نیز پیشنهاد دیفر، یعنی قابل طرح مجدد در اجلاس دو سال بعد ثبت شده است.

این یعنی به نظر می‌رسد اطلاعات درج شده در سایت یونسکو با اعلامی که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در مورد وضعیت پرونده‌های ایران داشته است، قدری متفاوت است، زیرا وی پیش از این در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرده بود که این پرونده به صورت قطعی در چهل و دومین اجلاس میراث جهانی یونسکو بررسی می‌شود. طالبیان هم مانند نظری گفته بود اعلام اولیه نتیجه، مرحله گزارش فنی است و نتیجه نهایی در نشست کمیته در «منامه» پایتخت «بحرین» معلوم می‌شود. اصلِ کار در نشست جهانی یونسکو است.

معاون میراث فرهنگی این را هم گفته که جای نگرانی نیست زیرا ما اکنون جوابِ سوالات را آماده کرده‌ایم و حتی یک کتابچه برای آن تهیه شده است. جواب‌های تخصصی توسط کارشناسانی که پرونده ارسباران را تهیه کرده‌اند، نیز آماده شده و جواب‌ها و علت‌ها به صورت کارشناسی مشخص شده‌اند. به گفته طالبیان، اگر اکثریت قاطع ۲۱کشور این دلایل را بپذیرند، مسأله ثبت حل است اما اگر نپذیرند، می‌گویند آن پرونده بعد از تکمیل شدن سال دیگر ارائه شود، که در این صورت سهمیه‌های ایران از بین نمی‌رود ولی اگر مطرح شود که پرونده بعد از تکمیل شدن دو سال دیگر ارائه شود، سهمیه ایران در آن سال می‌سوزد.

فاطمه مرادزاده