خریدهای غیرضروری خودرو توسط مردم، حاصل عدم اعتماد به سخنان دولتمردان است

دکتر کامران ندری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در این زمینه به جام جم آنلاین گفت: نوسان‌های اخیر در قیمت‌های کالا و خدمات بازار دو دلیل عمده دارد که یکی مربوط به ‌اصطلاح «لنگر انتظارات» است و دیگری ناشی از بی‌اعتمادی مردم نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت است.
ندری در ادامه افزود: در مورد اول اصولاً نرخ ارز دقیقاً همانند لنگر کشتی عمل می‌کند که در صورت رها شدن باعث شناورشدن آن در دریای متلاطم خواهد شد. به‌این‌ترتیب که با در نظر گرفتن روند افزایشی نرخ ارز در بازار آزاد خریداران کالا و خدمات انتظار افزایش قیمت بالایی دارند و به همین دلیل برای تأمین نیازهای خود وارد بازار می‌شوند.
وی ضمن تأکید براینکه نرخ ارز دولتی برای خریداران ملاک تصمیم‌گیری نیست افزود: نکته‌ای که معمولاً فراموش می‌شود این است که مبنای تصمیم‌گیری اقتصادی مردم در شرایط مختلف نرخ ارز دولتی نیست؛ بلکه قیمت آن روی تابلوهای صرافی و بازار آزاد است. به همین دلیل لازم است سیاست‌ها بر مبنای نرخ بازار آزاد باشد نه قیمتی که بانک مرکزی اعلام می‌کند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: تجارب گذشته مردم از اتفاقات مشابه سال 90-91 شمسی باعث شده تا امروز علی‌رغم اینکه برخی مسئولان اعلام می‌کنند نرخ ارز حباب به خود دیده و قیمت واقعی همان نرخ 4200 تومان است؛ بازهم برمبنای انتظارات افزایش قیمتی اقدام به خرید کالاهای غیرضروری مثل خودرو کنند تا مانع از عقب‌افتادگی اقتصادی خانواده نسبت به واقعیت بازار بشوند.
ندری درباره دومین عامل تعیین‌کننده بازار افزود: نکته‌ای که باید اکنون بیشتر به آن دقت داشته باشیم موضوع اعتماد مردم به مسئولان و سیاست‌گذاران اقتصادی کشور است. به این دلیل که عملکرد غیرحرفه‌ای و تخصصی در دوره‌هایی باعث شده سطح اعتماد مردم به گفته‌ها و سیاست‌های مسئولان اقتصادی کاهش‌یافته و همین عاملی در مقابله باسیاست‌های اتخاذشده باشد.
وی در ادامه افزود: رفتارهای اقتصادی مردم بخصوص طی 5 سال گذشته مشخص کرده که این اتفاق متأسفانه افتاده و در برخی از موارد مردم دقیقاً 180 درجه مخالف سیاست‌ها یا اهدافی که مسئولان بر آن تأکید کرده‌اند، عمل می‌کنند و همین نکته باعث تلاطم بیشتر بازار و موج‌سواری برخی سودجویان شده است. به‌عنوان‌مثال اعلام‌شده قیمت ارز افزایش پیدا نمی‌کند و تورم هم تک‌رقمی شده، ولی می‌بینیم بازهم انواع و اقسام تقاضاهای مختلف به بازار تحمیل شده است.
ندری درباره اثرات اقتصاد مقاومتی در چنین شرایطی نیز گفت: متأسفانه بر اساس اطلاعات موجود هرسال دقیقاً برعکس عمل شده است. به‌عنوان‌مثال درست سالی که صحبت از حمایت از تولید داخلی می‌کنیم؛ شرایط و سیاست‌ها به‌گونه‌ای است که به زیان تولید عمل کرده‌ایم.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: برنامه‌ای که دولت در بازار ارز پیاده کرده، اصولاً واردات تشویق شده نه تولید داخلی؛ چون در واردات با نرخ ارز 4200 تومانی رانت بسیار بالایی وجود دارد که فقط کافی است با بیش اظهاری درزمینه واردات سهم بیشتری از این کیک شیرین داشته باشید.
به گفته وی در این شرایط برخی تولیدکنندگان با محاسبه منافعی که به دست می‌آورند، میزان واردات مواد اولیه و کالاهای موردنیازشان را چندین برابر می‌کنند و به‌جای اینکه آنها را درزمینه تولید بکارگیرد؛ مستقیم با نرخ ارز آزاد در بازار می‌فروشند. به‌این‌ترتیب منافع اقتصادی کلانی بدون زحمت حتی به میزان چندین سال تولید به دست خواهد آورد.
این اقتصاددان به خبرنگار ما گفت: از زمانی که دولت تصمیم اجرای سیاست‌های ارزی جدیدی گرفت کارشناسان اعلام کردند که این سیاست محکوم به شکست است، اما نکته اینجاست که علی‌رغم مشخص بودن نتیجه دولت همچنان بدون اینکه توضیحی داشته باشد تأکید برای ادامه روند با همین شرایط دارد.
ندری معتقد است فاصله بین نرخ ارز 4200 تومانی با 7200 تومان بازار آزاد هرکسی را وسوسه می‌کند تا بخواهد از این رانت به نفع خود استفاده کند، درحالی‌که تلفیقی از سیاست‌های ارزی و افزایش نرخ سود بانکی می‌تواند این رانت از بین ببرد.
این استاد دانشگاه گفت: هنوز به این نکته توجه نشده که سیاست‌های ارزی دولت چه یارانه‌ پنهانی را در اختیار گروهی خاص قرار داده درحالی‌که دولت حاضر به افزایش اندک یارانه‌های نقدی اقشار مختلف مردم برای متعادل شدن دخل‌وخرجشان نشده است. این یارانه درواقع تنها به 20 هزار خانواده‌ای که کارت بازرگانی دارند ارائه‌شده است و می‌تواند اختلاف درآمدی شدیدی ایجاد کند که اصولاً هیچ عدالتی در آن نیست.
وی درباره حبابی بودن قیمت‌ها نیز معتقد است واقعیت امر این است که امروز هیچ‌کسی باور ندارد که قیمت‌ها حبابی باشند و در آینده نزدیک شاهد کاهش قیمت اقلامی چون، مسکن، خودرو یا حتی خوراکی و دارو باشیم. به همین دلیل بی‌توجه به تمام سخنرانی‌ها بازهم مردم در صفوف طولانی خرید خودرو ایستاده یا اینکه بدون نیاز وارد بازار مسکن می‌شوند تا از تورم 30 یا 40 درصدی آینده جا نمانده باشند.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: بررسی رفتار اقتصادی مردم در بازار و همچنین عملکرد مسئولان در سطح دولت بیانگر آن است که سیاست‌های ارزی دولت که قرار بود آرامش را به بازار با نرخ ارز 4200 تومانی بازگرداند موفق نبوده و همان‌طور که قبلاً اشاره شد مردم بر اساس نرخ دلار بازار آزاد تصمیم‌گیری‌های اقتصادی خود را مدیریت خواهند کرد، به همین دلیل بهتر است اظهار‌نظر‌ها یا توصیه‌های مسئولان براساس واقعیات بازار باشد.
عماد عزتی / جام جم آنلاین