خراسان تشنه است

هم اکنون تنش وسیع کم‌آبی و بیلان منفی آب‌های زیرزمینی این استان را تهدید می‌کند و به گفته مسئولان و کارشناسان این حوزه، تنها راه گذار از این دوره بحرانی و حفظ منابع موجود، مدیریت صحیح مصرف آب است.

به گزارش خبرنگار جام‌جم از مشهد، این شهر با آن که از نخستین روزهای سال نو شاهد نزول باران و بارش‌های رگباری و اغلب آبگرفتگی معابر و ایجاد روان آب در سطح شهر بود، اما همچنان بزرگ‌ترین دغدغه مسئولان و دل نگرانی مردم این شهر، بحران کم‌آبی بویژه در تابستان پیش روست.

سید علیرضا طباطبایی، مدیرعامل و رئیس هیات‌مدیره آب و فاضلاب مشهد با اشاره به محدودیت‌های منابع آبی موجود در دشت مشهد به جام‌جم می‌گوید: از ابتدای سال آبی گذشته تاکنون 122میلی‌متر بارندگی داشتیم که در مقایسه با سال، بیش از45 درصد کاهش داشته و هم‌اکنون ذخیره آب پشت سدها بویژه سد دوستی که تامین بخش عمده‌ای از آب شهر را به عهده دارد، از 40 درصد در سال گذشته به 21 درصد رسیده است.

طباطبایی می‌افزاید: این محدودیت منابع آبی، شرایط را نسبت به سال گذشته سخت تر کرده و با توجه به افزایش دما در روزها و هفته‌های آینده و تبخیر آب، کم‌آبی بیشتر و شرایط نگران‌کننده‌تر خواهد شد.

وی در عین حال با بیان این که اجرای پروژه چند وجهی نبی اکرم (ص) با رویکرد ظرفیت ذخیره در پیک روزانه، تمهیداتی به منظور تامین آب شهر ایجاد کرده است، می‌گوید: پروژه خطوط جمع آوری آب چاه‌های سطح شهر از سال 94 با نام نبی‌اکرم در هفت پهنه شهری به منظور ارتقای کمی و افزایش ظرفیت استحصال آب، توزیع یکنواخت کیفی در نقاط مختلف شبکه، کاهش اتفاقات، توزیع فشار، افزایش عمر مفید چاه‌ها و بهره‌برداری 24 ساعته آغاز و نزدیک به 120 میلیارد تومان اعتبار برای آن پیش‌بینی شده است.

تلاش برای رفع کمبود آب شرب

به گفته طباطبایی، این طرح تاکنون 43 درصد پیشرفت داشته و در یک ماه گذشته یکی دیگر از فازهای آن در پهنه A در محدوده حرم مطهر رضوی با ظرفیت 60 هزار مترمکعب به بهره‌برداری رسیده که امید می‌رود بتوان تا پایان تیر و اوایل مرداد، صد هزار متر مکعب دیگر از این مخازن را به بهره‌برداری رساند تا شرایط پایداری در سطح شهر ایجاد شود. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد، به استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذار برای احیای چاه‌هایی که به لحاظ ساختاری از مدار خارج و کیفیت آنان دچار مشکل شده نیز اشاره کرده و می‌گوید: تاکنون نیمی از این طرح به پایان رسیده و در این پروژه، سرمایه‌گذار موظف است با اجرای پروژه، کیفیت چاه‌ها را احیا و وارد فضای تامین و مدار مصرف کند و تلاش می‌شود با توجه به اهمیت پروژه، نیم باقی مانده این طرح تا پایان تابستان وارد مدار مصرف و تامین شبکه شرب شهر قرار گیرد.

طباطبایی یادآور می‌شود ارتقای ظرفیت تصفیه‌خانه شماره یک در اراضی آب و برق، یکی دیگر از طرح‌های تصفیه فاضلاب شهری است که محل ورود آب از سدهای کارده و ارداک است و طبق برنامه، ظرفیت تصفیه در پیک مصرف چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی افزایش خواهد یافت که این طرح نیز بخشی از پروژه‌های تامین آب شهری است .

مدیرعامل آب و فاضلاب مشهد با بیان این‌که پروژه اصلاح شبکه‌ها با هدف جلوگیری از
هدر رفت و نشت یابی هم یکی دیگر از طرح‌های در دست اجراست، می‌گوید: مدیریت همچنین رویکرد تغییر انشعابات فضای سبز و جداسازی آن از شبکه شرب از طریق ساخت پکیج‌های تصفیه خانه محلی را با همکاری شهرداری و در قالب تفاهم‌نامه‌ای در دست ساخت دارد که در این بین تصفیه خانه سیدی از پیشرفت خوبی برخوردار است و با توجه به زمانبر بودن پروژه، در صورتی که بتوانیم فاضلاب خام را در این طرح سراسری از سطح منازل جمع‌آوری کرده و به سمت مصارف فضای سبز هدایت کنیم، وابستگی در حوزه فضای سبز از شبکه شرب به حداقل خواهد رسید. طباطبایی با تاکید بر این‌که حفظ آب‌های ذخیره شده پشت سدها برای استفاده در پیک مصرف از دیگر برنامه‌های مهم آب و فاضلاب شهر است، می‌افزاید: هر ماه مدل برداشت از منابع آبی تغییر می‌کند، به این صورت که در ماه‌های گرم بیشتر از ظرفیت آب‌های ذخیره شده استفاده می‌شود و در ماه‌های سرد که تبخیر کمتری داریم برای ماه‌های پرمصرف ذخیره می‌شود.

مصرف آب را مدیریت می‌کنیم

رئیس هیات‌مدیره آب و فاضلاب مشهد با بیان این‌که با توجه به رشد همه‌ساله تعداد اشتراکات و افزایش نیاز به آب، در جهت کاهش تولید هدفگذاری شده است، از تلاش سازمان متبوعش برای ارتقای بهره‌وری و مدیریت تقاضا خبر داده و تاکید می‌کند باید این باور را بپذیریم که در منطقه خشک زندگی می‌کنیم و شرایط اقلیمی آن و نوع، زمان و شدت بارش‌ها تغییر یافته و حوزه مدیریت مصرف یک اقدام گسترده و عزم ملی را می‌طلبد.

طباطبایی تصریح می‌کند برای مدیریت مصرف آب، تشویق و ترغیب به استفاده از کاهنده‌های مصرف در بخش‌های آب بر، رگلاتورها، سردوشی‌ها و شیرهای پدالی و اتومات که تحت عنوان کاهنده در منازل، مراکز تجاری و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد، در دست اقدام است که بین 20 تا 24 درصد در مصرف هرخانوار صرفه‌جویی می‌کند .

وی نقش رسانه‌های مکتوب و غیرمکتوب بویژه سمن‌ها در فرهنگ‌سازی و ترغیب مردم به صرفه‌جویی آب و استفاده از کاهنده‌های مصرف را نیز ضروری و حائز اهمیت می‌خواند و یادآور می‌شود در همین زمینه مروجین در حوزه مدیریت مصرف آب شرب که شامل تیم کارشناسی در این حوزه هستند با رویکرد علمی نسبت به این موضوع در مراکز خاص، پارک‌ها و مجامع حضور پیدا کنند و با ایجاد تنوع در جذب مخاطب برای انعکاس حساسیت به مقوله آب در قالب تئاترهای خیابانی و همچنین برگزاری برنامه‌ها در مراکز، مساجد، حسینیه‌ها و انجمن‌ها و همچنین برای انعکاس و انتقال بحران کم آبی و همراهی با مردم و مشارکت آنان در استفاده از ظرفیت‌های عملیاتی و اجرایی مدیریت مصرف اقدام می‌کنند. طباطبایی با اشاره به این‌که تامین آب با کیفیت و تزریق آن به شبکه بی‌شک از اهداف و اولویت آب و فاضلاب شهری است، می‌گوید: با توجه به این‌که منابع آبی شهر کیفیت‌های متفاوت دارد، اولین پروژه کشوری، احیای چاه‌های از مدار خارج شده با روش جدید در دستور کار است که آب با کیفیت را از سرمایه‌گذار خریداری می‌کند و علاوه بر آن دو پروژه با همین رویکرد و روش متفاوت در حال اجراست.

توسعه شهری ممنوع

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد توسعه شهری مشهد را نیز یکی از چالش‌های مهم این شهر دانسته و تاکید می‌کند ما دیگر نباید به فکر توسعه شهری باشیم و حتی باید به دنبال محدودکردنش بوده و از آن به عنوان یک آسیب یاد کنیم تا متولیان امر بتوانند به ساماندهی و مدیریت حریم شهری بپردازند ؛ زیرا در صورتی که تمرکز جمعیت و توسعه شهری ادامه یابد، نیاز به توسعه زیرساخت‌ها بویژه در حوزه آب افزایش خواهد یافت و آب که به عنوان عامل توسعه و پایداری تعریف می‌شود، دچار بحران بین عرضه و تقاضا خواهدشد.

جام‌جم مشهد