آمریکای لاتین، بهترین بازار برای کالای ایرانی

با توجه به تجربه حضورتان در کشورهای آمریکای لاتین چگونه می‌توان خدمات و کالای ایرانی بیشتری به آن منطقه صادر کرد؟

قابلیت بالایی برای تبادلات تجاری و اقتصادی میان ایران با آمریکای لاتین وجود دارد. حجم تجارت ایران با آمریکای لاتین می‌تواند بسیار بیشتر از آنچه هست، باشد. تقریبا یک‌سوم آب شیرین جهان و حدود یک‌چهارم جنگل‌های دنیا در آمریکای لاتین قرار دارد و جمعیت بیش از 640 میلیون نفری در وسعت بیش از 20 میلیون متر مربع، برخورداری از 22 درصد ذخایر نفت جهان، ده تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی و واردات بالغ بر 1/2 تریلیون دلاری این منطقه، بازار مصرف بسیار خوبی برای تولیدات کشورمان و افزایش همه جانبه تعاملات و مراودات دوجانبه است.

در این میان کارشناسان برای صادرات ایران به این منطقه دو چالش عمده را برشمرده‌اند؛ اول معضل ارتباطات بانکی است که به‌رغم برجام هنوز به حد کافی تسهیل نشده است. دومین چالش هم دوری راه میان دو قاره است. با این اوصاف معتقدم مسافت زیاد عامل تعیین‌کننده‌ای نیست بلکه کم توجهی بازرگانان ایرانی به آینده‌نگری است که به معضل دوم در مسیر رشد تجارت با آمریکای لاتین تبدیل شده است. در بیشتر تبادلات با منطقه آمریکای لاتین ما واردکننده هستیم، در حالی که می‌توان این شرایط را به نفع ایران تغییر داد.

چرا ایران بیشتر واردکننده کالا از آمریکای لاتین است تا صادرکننده؟

اینجا مشکل دو قسمت است اول این که برای صادرات کالاهایی که مزیت نسبی برای بازار آمریکای لاتین دارند از طرف بخش خصوصی اراده جدی دیده نمی‌شود. دومین مساله بی‌توجهی برخی صادرکنندگان به آینده‌نگری است.
برای مثال وقتی صادرکننده اولین محموله صادراتی‌اش را عالی انتخاب می‌کند و محموله دوم را متوسط آنگاه محموله سوم را بسیار بد تحویل می‌دهد که این اقدام، اعتبار کالای ایرانی را به‌طور جدی زیر سوال می‌برد. در نتیجه، بازار هدف نسبت به کالای ایرانی بدبین می‌شود و چون بازار هنوز با کل توان صنعت ایران آشنا نیست همان یک محموله را مشتی از خروار حساب کرده و رغبت بازار هدف نسبت به کالای ایرانی از بین می‌رود.

مشابه همان بلایی که در کشورهای آسیای مرکزی بر سر کالای ایرانی آمد در آمریکای لاتین نیز ممکن است روی دهد تا اعتبار صادرات ما برای همیشه در این بازار هم دچار خدشه شود. اینجا نیز شبکه‌ای مانند هیسپان تی وی می‌تواند نقشی موثر داشته باشد و با حمایت از کالای با کیفیت، به تبلیغ و ترویج آنها اقدام کند.

با این اوصاف چگونه می‌توان بر این چالش فائق آمد تا از فرصت این بازار سود جست؟

به نظر من، باید هم سیاست تشویقی و هم سیاست تنبیهی داشت، تا در نتیجه این روند، هم صادرات ایران تقویت شود هم اندک بازرگانان سودجو، فرصت تجربه کردن این خطای بزرگ را از سر بیرون کنند. اما شاید مهم‌ترین اقدام که نیاز به یاری همه دارد تشکیل یک مرکز ساماندهی یا اتاق فکر مثلاً با حضور نهاد ریاست جمهوری (برای داشتن توان اجرایی و نیز ارتباط با مجلس به منظور تصویب قوانین لازم) و نیز وزارت خارجه و وزارت صنعت، معدن و تجارت است و البته اتاق بازرگانی به‌عنوان نماینده بخش خصوصی می‌تواند در این مسیر کمک بزرگی باشد.

هدف این مرکز و اتاق فکر، شناسایی دقیق بازار، نیازها و مقررات هر یک از کشورهای آمریکای لاتین به‌صورت مجزاست. به بیان دیگر این‌که چه کالایی برای هر کشور هم از نظر واردات هم از لحاظ صادرات کمترین هزینه و بیشترین منفعت را دارد با روش درست و هماهنگ حضور در آن بازار باید کاملا بررسی شود. اگر این اقدام انجام شود پایانی خواهد بود بر آزمون و خطا در تجارت با آمریکای لاتین و احتراز از تجارب تلخی که در بازار آسیای مرکزی روی داد.

نتیجه فعالیت این مرکز یا اتاق فکر باید در اختیار بخش خصوصی و تجار قرار گیرد و نیز رسانه‌هایی مانند هیسپان تی‌وی که موثرترین رسانه ایران در آمریکای لاتین است می‌تواند این موارد را اطلاع رسانی کند.

همچنین معتقدم کالای ایرانی باید در هیسپان تی وی معرفی شود البته با نرخ تعرفه تشویقی و ارزان‌تر از سایر تبلیغات. این اقدام موجب افزایش درآمد این شبکه از یک طرف و تقویت صادرات کالای ایرانی از طرف دیگر می‌شود. با این حال اقدامات فوق منوط به برنامه‌ریزی راهبردی در همان اتاق فکری است که دولت و بخش خصوصی باید به شکل جدی و موثر حضور یابند تا مقوله صادرات به این منطقه، تیری در تاریکی نباشد.

براستی آمریکای لاتین می‌تواند بازار سودآوری برای صنایع ایران باشد؟

آمریکای لاتین نیاز زیادی به واردات از جمله خدمات فنی و مهندسی دارد و از این رو بهترین بازار برای شرکت‌های ایرانی است که این نوع تجارت از طرف بیشتر دولت‌های منطقه حمایت هم می‌شود.

بر خلاف تصور عامه مردم، کشورهای آمریکای لاتین از جمله ونزوئلا هم تأمین مالی پروژه‌ها را به عهده گرفته‌اند هم امکان تجارت سودآور را برای ایرانیان فراهم کرده‌اند. بهترین گواه این ادعا هم سود 450 میلیون دلاری شرکت «کیسون» از صدور خدمات فنی و مهندسی در ونزوئلاست که مدیرعامل آن شرکت نیز بدان اذعان کرده است. همچنین کالاهای بسیاری در ایران تولید می‌شوند که قابلیت عرضه سودآور به آمریکای لاتین را دارند. برای مثال چینی و بلور و نیز برخی کالاهای صنعتی نظیر پمپ‌های تولیدی ایران با محصولات مشابه برزیلی و مکزیکی و حتی در مواردی با انواع ساخت چین قابلیت رقابت دارد. همه این موارد را می‌توان بسهولت در هیسپان تی‌وی اطلاع‌رسانی کرد.

اهمیت کشت فرا سرزمینی را نباید از نظر دور داشت؛ با عنایت به کمبود جدی منابع آب در کشورمان و نیاز زیاد به واردات کالاهای اساسی، از طرفی و از طرف دیگر، وفور این مایه حیاتی در آمریکای لاتین و زمین‌های وسیع قابل کشت این منطقه باید به طور جدی مورد توجه بخش خصوصی کشورمان قرار گیرد.

محمد پارسا نجفی