بهترین خوراک‌های زمستانی/چه کنیم دچار بیماری عفونی نشویم؟

به گزارش جام جم، برای این‌که بدانیم خوردنی‌ها و آشامیدنی‌های مناسب این فصل کدامند با چند متخصص تغذیه و طب سنتی به گفت‌وگو نشستیم .

اصول تغذیه‌ای در فصل زمستان

دکتر سید مهدی میرغضنفری

متخصص فیزیولوژی و طب سنتی

سردی‌جات، تولید‌کننده خلط بلغم (سرد و تر) در بدن هستند و با مزاج فصل زمستان ناسازگارند. در این فصل افراد باید بیشتر از غذاهای رو به گرمی استفاده کنند که مانع تولید رطوبت و تری در بدن شوند .

در سرما مصرف آش‌ها و سوپ‌های خیلی لعابدار که محتویات غذایی زیادی ندارند و همچنین سیرابی و شیردان را محدود کنید.

آب یخ، دوغ، ماست، میوه‌های ترش و آبکی، غذاهای مانده و فریز شده، سس سفید و سبزیجاتی مانند کاهو، خیار و اکثر غذاهای خام و خام‌خواری از جمله پرهیزات این فصل است.

افرادی که دارای حرارت بدنی زیادی هستند حتی در زمستان هم ممکن است نیاز باشد از گرمی‌جات پرهیز کرده و خنکی‌جات مصرف کنند. بهتر است این افراد از غذاهای گرم کباب شده، پخته، بو داده یا تفت داده شده و تا حدی سرخ کرده استفاده کنند .

چون در سرما حرارت از سطح به داخل بدن معطوف می‌شود، سیستم گوارش گرم و قوی عمل می‌کند. حلیم، کباب‌هایی چون چنجه، کباب برگ یا کوبیده، دل مرغ، آبگوشت همراه با کمی پودر زیره سیاه با چند تکه سیب درختی یا به مفید است.

استفاده نسبتا بیشتر از گوشت طیور با طبع گرم‌تر مثلا گوشت پرندگانی چون کبک، بلدرچین، جوجه مرغ یا گوشت شتر، چاشنی‌های رو به گرم مثل دارچین، زعفران، زیره، آویشن، مرزه، فلفل و قدری نمک در این فصل توصیه می‌شود.

مصرف تخم مرغ و بلدرچین یا نوشیدنی‌های گرم مزاج مثل چای حاوی هل، زنجبیل، چای زعفران و چای دارچین مفید است.

چگونه به حفظ گرمای بدن کمک کنیم‌؟

دکتر علی ناجی

مشاور علوم تغذیه و رژیم درمانی

در فصل زمستان علاوه بر این‌که سیستم هضم بدن قوی‌تر عمل کرده و سوخت و ساز بالا می‌رود و به طور طبیعی گرما در بدن تولید می‌شود، می‌توان از غذاهایی نیز استفاده کرد که به حفظ گرمای بیشتر بدن کمک کند .

تهیه غذا با گوشت گوسفندی جهت گرمی بدن و همچنین آبگوشت و آش‌ها و سوپ‌هایی که همراه گوشت طبخ می‌شوند، مثل آش شله قلمکار و غذاهایی از قبیل
کله‌پاچه، حلیم و خورش فسنجان که دارای طبیعت گرم هستند، مفید است.

سعی کنید در سوپ‌ها و آش‌های پخته شده از ترکیب عدس، گندم و جو به صورت همزمان استفاده کرده و آش ترخینه و در وعده صبحانه عدسی بخورید.

در افراد سالم مصرف روزانه زنجبیل، دارچین و آویشن به صورت دمکرده یا به صورت ادویه در غذاها توصیه می‌شود.

از بین میوه‌های این فصل، به، سیب، گلابی و انار با گلپر به دلیل گرمی معتدلی که دارند به گرم نگهداشتن بدن کمک می‌کنند.

شیره انگور، کشمش و انجیری که در آب یا شیر خیس خورده باشد بخصوص برای افراد سالمند بسیار مفید است چرا که علاه بر ارزش غذایی بالا، مزاج را روان و یبوست را از بین می‌برد. لبو و شلغم هم برای لینت مزاج گزینه‌های مناسبی هستند، اما چغندر (لبو) به دلیل قند بالا برای دیابتی‌ها محدودیت مصرف دارد.

دمنوش آویشن، بهار نارنج، بادرنجبویه و رازیانه جزو دمنوش‌های گرم مزاج و مفید فصل زمستان هستند. برای دم کردن این گیاهان یک قاشق مربا خوری از هرکدام را داخل یک فنجان آبجوش بریزید و در فنجان را با وسیله‌ای مثل نعلبکی یا درپوش مخصوص ببندید و روی بخار آب قرار دهید، پس از 15 دقیقه دمنوش را از صافی رد کرده و بنوشید. توجه داشته باشید تفاله گیاهان نباید وارد آب صاف شده شوند .

اگر در سرما قصد خوردن سردی‌جات را دارید آن را همراه با گرمی‌ها بخورید. مثلا پنیر با گردو، ماست و دوغ با نعنا و آویشن یا فلفل، ماهی با سبزی‌های با طبع گرم مثل شوید یا خرما، برنج با زیره و مرغ با ادویه‌های گرم خورده شود.

ایمنی بدن را این‌گونه تقویت کنید

برای این‌که در روزهای سرد زمستان سیستم دفاعی و ایمنی بدن را تحریک و تقویت کنید به طور مرتب ورزش کنید. فعالیت جسمی از تنش‌های عصبی می‌کاهد، استرس را دور و با وضعیت‌های افسردگی مبارزه می‌کند .

مواد مغذی که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند شامل ویتامین C در مرکبات، فلفل و کیوی، روی در غلات سبوس‌دار، مغزها و انواع گوشت‌ها، اسید فولیک در غلات و عصاره مخمر، ویتامین A در تخم مرغ، هویج، انبه، کدو حلوایی و ویتامین‌های B5و B6 در حبوبات، مغزها و شیر موجود هستند .

با دهیدراته شدن (یعنی از بین رفتن آب بدن) سیستم ایمنی ضعیف و بدن مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها می‌شود. با نوشیدن آب زیاد سلول‌ها بخوبی مواد مغذی را جذب می‌کنند. پس به دفعات اما به میزان کم مایعات بنوشید و نگذارید آب بدنتان از بین برود. کم و مرتب نوشیدن آب بهتر از به ندرت و به میزان زیاد نوشیدن آب است.

چه کنیم دچار بیماری عفونی نشویم؟

محمد احمدی

کارشناس ارشد تغذیه

فصل زمستان برای افراد با مزاج بلغمی(سرد و تر) و سالمندان به هیچ وجه مناسب نیست و مخالف مزاج آنهاست.

افراد در این فصل بخصوص افرادی که رطوبت بدن زیادی دارند باید بیشتر از دیگر فصول به ورزش و فعالیت‌های بدنی قوی بپردازند. افزایش رطوبت منجر به افزایش استعداد ابتلا به عفونت‌ها بویژه عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا می‌شود.

در صورتی که زمستان خیلی سرد باشد افزایش حجم و غلظت غذا توصیه می‌شود، اما در افراد با رطوبت بدنی زیاد نباید تغذیه افزایش یابد چون غذا سبب افزایش تولید فضولات و بروز عفونت در افراد می‌شود، ضمن این‌که اگر سرمای زمستان زیاد نباشد زیاد کردن غذا ضرورتی ندارد .

استفاده از غذاهای کبابی، سرخ کرده، ادویه‌جات، ترشی‌ها و افزودن چاشنی‌های ترش به غذا به میزان متعادل و با توجه به شرایط مزاجی فرد به سبب کاهش رطوبت غذا موجب کاهش احتمال ابتلا به عفونت‌ها می‌شود و از راه‌های کم کردن تری بدن است .