این برف خوب است اما غافل نشویم

بهترین وضعیت بارش را طی سال جاری و تاکنون در سواحل کاسپین در شمال کشور داشته ایم که آنجا هم حدود 20 درصد از میزان ریزش‌های آسمانی نسبت به گذشته کم شده و این می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد، برای کشوری که مردم و همچنین دولتش تاکنون هیچ‌گونه تمهیداتی برای محدودیت مصرف اندوخته‌های آبی خود اعمال نکردند‌. آخرین آمارها می‌گوید که ما بیش از 80 میلیارد مترمکعب از ذخایر آب زیرزمینی استراتژیک خود را در بیش از سه دهه اخیر به بهای کشاورزی و صنایع آب بر از دست داده ایم، بنابراین در چنین شرایطی مشخص است که وضعیت می‌تواند بشدت بحرانی باشد.

خوشبختانه با بارندگی‌های اخیری که رخ داد، بخش بزرگی از کشور ما در ارتفاعات البرز، ارسباران و زاگرس و بینالود اینک پوشیده از برف است، یک مقدار از نگرانی ما برای تامین آب شرب مردم رفع شده، ولی همچنان همه باید بدانند که سال آبی 96 و 97 سال خوبی برای کشاورزی نیست و ما نباید به رویه معمول مصرف ادامه داده و به طور مثال دست به همان سبک کشاورزی قبل بزنیم یا این که ادارات کشاورزی ما با افتخار اعلام کنند که محصول سیب ارومیه ما دو برابر شد، یا محصولات چغندر و نیشکر ما افزایش یافت! که این نه تنها باعث افتخار نیست، بلکه نشان‌دهنده وضعیت بحرانی حاکم بر مدیریت ماست، که بسیار بحرانی‌تر از شرایط اقلیمی ما محسوب می‌شود.

ریزش برف اخیر می‌تواند ذخیره مناسبی برای آب شرب ایرانیان باشد، اما با توجه به پیش بینی‌هایی که سازمان هواشناسی ایران و جهان کرده، پس از بهمن و اسفند، در فروردین و اردیبهشت مجدد دوره خشکسالی خواهیم داشت و نباید به این مقدار برف و باران امیدوار و دلخوش باشیم و تمهیدات لازم برای حفاظت از اندوخته‌های آبی را فراموش کرده و به طرز ولنگارانه‌ای به رویه مصرف فعلی ادامه دهیم.

برفی که طی شبانه روز گذشته بارید، به تنهایی کفایت نمی‌کند برای این که حقابه تالاب‌ها تامین شود یا این که رودخانه‌های دائمی در سال آینده داشته باشم. این برف فقط نگرانی ما بابت پر شدن مخازن برای تامین آب شرب مردم که حدود هشت میلیارد مترمکعب است و حدود 8درصد آب قابل استحصال کشور است، را رفع می‌کند. بویژه در شهرهایی چون تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و البرز که 56 درصد جمعیت ساکن در این شهرها ممکن است در معرض جیره بندی آب قرار بگیرند و خوشبختانه این برف که میزانش اکنون در ارتفاعات البرز و توچال به 5/1 متر هم رسیده، می‌تواند ذخیره مناسبی باشد تا با مشکل جیره‌بندی آب در سال آینده مواجه نشویم، البته به این شرط که در بخش کشاورزی و صنایع پرمصرف بازنگری شود.

ما باید از این فرصت استفاده کرده و تا حد ممکن شهروندان را به رعایت هنجارهای معمول در استفاده از آب شرب آگاه کنیم، درعین حال باید مسئولان ذی‌ربط در وزارت نیرو و شرکت‌های آب و فاضلاب بکوشند تا شهرداری‌ها را مجاب کنند پروانه پایان کار به مجتمع‌هایی داده شود که علاوه بر این که برای هر واحد یک کنتور برق در نظر می‌گیرند، برای هر واحد یک کنتور آب هم در نظر بگیرند تا انگیزه لازم برای صرفه‌جویی لازم در بین خانواده‌های ساکن در مجتمع‌های آپارتمانی (که سهمی قابل توجه از خانوارهای ایرانی را تشکیل می‌دهند) ایجاد شود. همچنین شهرداری‌ها باید تصمیم بگیرند پوشش‌های گیاهی شهر را از چمن و گل‌های زینتی به پوشش گیاهی سازگار با اقلیم خشک و کم بارش تبدیل کنند، بویژه شهرداری‌های کلانشهرهای تهران، مشهد، اصفهان، اراک، کرج، یزد، کرمان و کل استان خراسان جنوبی که وضعیت بدتری دارند، باید این برنامه‌ها را در اولویت خود قرار دهند.

محمد درویش

کارشناس محیط زیست