حفظ تحرک مفصل ران و جلوگیری از آرتروز

تحرک مفاصل ران شما، اهمیت حیاتی برای انجام بسیاری از فعالیت‌های روزمره‌تان دارد. مفاصل ران شما محل اتصال تنه به اندام‌های تحتانی است، بنابراین بروز هر محدودیتی در حرکت این مفاصل باعث اختلال در کل فعالیت‌های روزانه ما خواهد شد. آرتروز، مهم‌ترین علت بروز محدودیت در این مفصل است که معمولا در سنین بالای 50 رخ می‌دهد و حدود 30 درصد افراد به آن دچار می‌شوند که اکثریت با مردان است. محدودیت چرخش ران به داخل، محدودیت در کشیدن زانو به داخل شکم در حالت خوابیده، خشکی در لگن صبح‌ها هنگام برخاستن از تختخواب، احساس درد در لگن و ران و چاقی علائمی برای بروز آرتروز مفصل ران یا مفصل هیپ است. همچنان که آرتروز در این مفصل پیشرفت می‌کند، حرکات به مرور محدود و عضلات اطراف آن ضعیف می‌شوند که این دو اتفاق باعث ایجاد ناتوانی در بیمار می‌شود. نکته قابل توجه این که بسیاری از افرادی که در لگن خود درد و محدودیت دارند، در نتیجه رادیوگرافی آنها علامت مهمی دیده نمی‌شود و در بسیاری از افراد که اصلا درد و محدودیت حرکتی ندارند، کلیشه رادیوگرافی حکایت از تخریب وسیع مفصلی دارد.

این مطلب باعث می‌شود ما در فیزیوتراپی بیشتر به تحرک مفصل هیپ و قدرت عضلات اطراف آن توجه کنیم تا به آنچه در عکس بیمار می‌بینیم. باید اقداماتی انجام گیرد تا مانع تخریب مفصلی و ناتوانی بیشتر شویم، در غیر این صورت ناچار به جراحی و تعویض مفصل خواهیم شد. مهم‌ترین عامل در اینجا کاهش وزن است. مطالعات نشان داده حتی کم شدن 5 درصد از وزن بدن می‌تواند درد و ناتوانی را تا حدود 30 درصد کاهش دهد؛ بنابراین رژیم غذایی و تحرک متناسب با آرتروز هیپ می‌تواند یکی از راه‌های موثر در بهبود وضعیت بیمار باشد. روش‌های درمان دستی که توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شود حرکت سر استخوان ران داخل حفره استخوان لگن را تسهیل می‌کند و با تحریک ترشح مایع سینوویال داخل مفصل و کشش کپسول مفصلی عملکرد آن را بهبود می‌بخشد. این تکنیک‌های دستی که باعث فاصله گرفتن دو سطح مفصلی و کم شدن سایش بین آنها می‌شود، مقدمه‌ای برای انجام تمرین‌های درمانی است تا زمینه تقویت عضلات اطراف مفصل را فراهم می‌کند. مرحله بعد تمرین درمانی است که در هر جلسه فیزیوتراپی، چند ورزش برای انجام در کلینیک و منزل به بیمار آموزش داده می‌شود. منقبض کردن عضلات جلوی ران و عضلات باسن در حالت خوابیده و نگهداشتن این انقباض به مدت 6 ثانیه و شل کردن آنها، ورزش مناسبی برای تقویت عضلات اطراف مفصل ران است. همچنین کشش عضلات جلو و پشت ران و باسن هم با حرکاتی مثل کشیدن زانو داخل شکم در حالت خوابیده و نگهداشتن کشش به مدت ده ثانیه و بالا آوردن پا با زانوی راست و کشش ماهیچه‌های پشت ران به مدت ده ثانیه و هربار ده دفعه و سه بار در روز ازجمله تمریناتی هستند که می‌توانند عملکرد این مفاصل را بهتر و از فرسایش و تخریب بیشتر آن جلوگیری کنند.

دکتر پرهام پارسانژاد

فیزیوتراپیست