رفتارهای دوگانه سازمان ملل ناشی از ماهیت قدرت کشور‌هاست

از یک سو قطعنامه‌های صادر شده توسط شورای امنیت سازمان ملل که از ماهیت الزام‌آور برخوردار است در رابطه با کره شمالی به طور دقیق اجرا می‌شود و از طرف دیگر قطعنامه‌هایی که درخصوص محکومیت اسرائیل صادر شده،‌ به کناری گذاشته‌اند. تحلیل این نگاه دوگانه را باید در ماهیت «قدرت» جست‌وجو کرد. از دیدگاه نظریات روابط بین‌الملل،‌ طبق نظریه واقعگرایی (رئالیست)، مشروعیت از قدرت نشات گرفته می‌شود و هر کشوری که از قدرت مسلط برخوردار باشد، قادر است خواست و اراده خود را به جامعه جهانی تحمیل کند. سازمان‌ملل متحد هم به‌عنوان نهادی که از مناسبات قدرت تبعیت می‌کند و تحت تاثیر کشورهای قدرتمند است در مصوبات خود، نظرات و اراده کشورهای بزرگ را لحاظ می‌کند. هرگاه موضوعی مورد اجماع باشد و از حمایت برخی قدرت‌های بزرگ و مسلط برخوردار شود، به صورت قطعنامه‌های غیرالزام آور مجمع عمومی و الزام‌آور شورای امنیت متبلور و به مورد اجرا گذاشته می‌شود. غیر از این مورد هم اگر موضوعی تحت اجماع قدرت‌های بزرگ قرار نگیرد، توجه و اجرای آن با مشکلات بسیاری همراه خواهد شد.

مصادیق متعددی در این رابطه قابل اشاره است، اسرائیل از حمایت مستقیم آمریکا، انگلیس و فرانسه سه عضو دائم شورای امنیت و پشتیبانی تلویحی روسیه و چین دو عضو دائم دیگر شورا برخوردار است. به همین علت اسرائیل به قطعنامه‌های سازمان ملل که علیه این رژیم تصویب شده است کوچک‌ترین توجهی نمی‌کند. مصداق دیگر، کره‌شمالی است که آمریکا این کشور را جزو دشمنان خود به‌شمار می‌آورد و قطعنامه‌های تحریمی علیه این کشور در شورای امنیت به تصویب می‌رسد و حتی روسیه و چین هم این قطعنامه‌ها را وتو نمی‌کنند که نمونه اخیر آن تصویب قطعنامه تحریم نفتی کره‌شمالی است. اینها موارد تلخی است که متاسفانه در نظام بین‌الملل به‌عنوان واقعیت وجود دارند. البته از فضای سیاسی داخلی آمریکا هم می‌توان به موضوع سازمان ملل نگاه کرد. در همین رابطه «لیندسی گراهام» سناتور ارشد جمهوریخواه آمریکا در واکنش به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل علیه تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده پیرامون «قدس» تهدید کرد کنگره در سال 2018 به موضوع سهم آمریکا از بودجه سازمان ملل وارد خواهد شد.

قابل توجه است که تفکر محافظه‌کاری که در قالب حزب جمهوریخواه آمریکا نمود یافته است با عملکرد نهاد‌های بین‌المللی همسو نیست. جمهوریخواهان بر این باورند که منافع واشنگتن نباید به خواست جمعی سازمان‌های تصمیم‌گیر بین‌المللی و به‌طور مشخص سازمان ملل گره بخورد. محافظه کاران ایالات متحده بنا به دلایل متعدد با موضوعات متنوع از جمله موارد اجتماعی، فرهنگی، حقوق زنان و... که سازمان ملل با آن درگیر است مخالف هستند. قطعنامه تصویبی غیرالزام‌آور مجمع عمومی در خصوص قدس هم بهانه در اختیار حزب جمهوریخواه قرار داده است. البته اگر در انتخابات کنگره در سال 2018 اکثریت این نهاد در اختیار دموکرات‌های آمریکا قرار بگیرد، تهدید محافظه‌کاران مبنی بر بازنگری بر سهم پرداختی آمریکا به سازمان ملل کمرنگ می‌شود. باید توجه داشت در دهه‌های گذشته هر گاه جمهوریخواهان اکثریت کنگره را در اختیار داشته‌اند، سعی کرده‌اند سهم عضویت آمریکا را به سازمان ملل کامل پرداخت نکنند و کارشکنی‌هایی در این رابطه اعمال کرده‌اند. اوج این کار در اواخر دهه آخر قرن بیستم و دوران ریاست جمهوری «بیل کلینتون» از حزب دموکرات بود که کنگره مانع پرداخت حق عضویت آمریکا به سازمان ملل شد که حتی حق‌رای آمریکا در مجمع عمومی نزدیک به حالت تعلیق بود که در نهایت با مداخله دولت این حق عضویت پرداخت شد. در نتیجه‌گیری بحث باید خاطر نشان کرد با قطعنامه مجمع عمومی در رابطه با قدس که با نارضایتی رئیس‌جمهور آمریکا همراه شده روابط واشنگتن با سازمان ملل با دشواری روبه‌رو شده است.

امیرعلی ابوالفتح

کارشناس ارشد مسائل آمریکا