راه اروپا از آمریکا جدا می‌شود

در واقع آمریکا از زمان تأسیس سازمان ملل متحد به این نهاد به عنوان ابزاری برای پیشبرد ارزش‌ها و منافع خود نگاه کرده است و طبعا هر جا احساس کرده روندهای موجود در سازمان ملل متحد برخلاف دیدگاه‌های آمریکاست، آن را وتو کرده است. در این میان بالطبع مورد اسرائیل، منحصر به‌فرد است، چرا که بیشترین تعداد وتوهای آمریکا در شورای امنیت مربوط به قطعنامه‌هایی است که به اسرائیل مربوط می‌شود. در واقع آمریکایی‌ها به این جمع‌بندی نرسیده‌اند که اقدامات آنها در حمایت مطلق از اسرائیل به افزایش هزینه‌های سیاسی آمریکا در جهان منجر می‌شود.

از سوی دیگر، روابط حسنه میان دولت ترامپ و لابی اسرائیل در آمریکا سبب شده تا سیاست خارجی آمریکا در موضوع اسرائیل، روندی یکجانبه‌گرایانه و متعصبانه در پیش گیرد. به نظر می‌رسد اقدام دولت ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، ابراز علنی این دیدگاه بود که ایالات متحده دیگر نمی‌خواهد به عنوان یک میانجی صادق در پروسه به اصلاح صلح میان فلسطین و اسرائیل نقش ایفا کند. بنابراین طبیعی است که پس از ابراز چنین دیگاهی آمریکا ملاحظه‌ای در وتوی پیش‌نویس قطعنامه‌ها در این زمینه نداشته باشد و در برابر اقداماتی که در چارچوب قوانین بین‌المللی به دنبال محدود کردن رژیم صهیونیستی است با صراحت و وقاحت سیاسی بیشتری واکنش نشان دهد.

در واقع، آمریکایی‌ها هیچ‌گاه به دنبال ایجاد صلح به معنای متعارف در جامعه بین‌المللی نبوده‌اند. آنها تاکنون از پروسه صلحی حمایت کرده‌اند که کفه ترازو را به نفع رژیم صهیونیستی سنگین کرده است، نه یک صلح متعادل و منصفانه. در دوره ریاست جمهوری ترامپ صراحت این موضع بیشتر شد و نشان داد که مطلقا به دنبال یک صلح متعادل بین طرفین نیست. به نظر می‌رسد نگاه دولت ترامپ به خاور میانه کاملا جدا از مسأله فلسطین و اسرائیل است. در واقع منافع آمریکا با گذشت زمان در خاور میانه فرضی یا به اصطلاح بزرگ روز به روز کمتر شده، اما دو مسأله اصلی همچنان باقی مانده است؛ نخست مسأله فلسطین و اسرائیل و دیگری موضوع خلیج فارس. در رابطه با دیگر نقاط و سرزمین‌هایی که در خاورمیانه فرضی واقع شده یعنی شامات و غرب آسیا، تنها موضوع مهم برای آمریکا جلوگیری یا مقابله با گروه‌های تروریستی است که احتمال دارد به منافع حیاتی آمریکا در این منطقه یا سرزمین آمریکا آسیب برساند. با تفکیک موضوعات خلیج‌فارس و اعراب، اسرائیل و کم شدن ملاحظات استراتژیک آمریکا در غرب آسیا و شامات، آمریکایی‌ها برای مقابله با موضوع فلسطین و اسرائیل دست بازتری پیدا کرده‌اند و این موضوع را تابعی از سایر مسائل موجود در این منطقه نمی‌دانند.

از سوی دیگر در 50 سال گذشته تا پیش از دوره ترامپ، تصمیم‌های آمریکا در رابطه با مسأله اعراب و اسرائیل همواره با افکار عمومی جهان عرب و ملاحظات آمریکا با دیگر کشورهای عربی وابسته بود. امروز این مسأله تغییر کرده است و آمریکا دیگر ملاحظه‌ای نسبت به افکار عمومی جهان عرب یا روابطش با دیگر کشورهای عربی ندارد و موضوع فلسطین و اسرائیل را کاملا منفک از این حساسیت‌ها دنبال می‌کند. بر این اساس، ایالات متحده در آینده به صورت یکجانبه به نفع رژیم صهیونیستی اقدام خواهد کرد.

با وجود این، نگاه جامعه بین‌المللی حتی متحدان آمریکا مانند اروپا به موضوع فلسطین و اسرائیل به این صورت نیست، چرا که اروپایی‌ها برخلاف آمریکا، احترام بیشتری به قوانین بین‌المللی می‌گذارند و آن را به عنوان ابزاری برای پیشبرد دیپلماسی جهانی اروپا نگاه می‌کنند. همچنین اروپا حدود 30 میلیون مسلمان دارد و باید حساسیت‌های این شهروندان خود را در موضوع فلسطین رعایت کند. همسایگی اروپا با جهان عرب نیز به این منجر شده که بیشتر از آمریکا نسبت به تحولات این منطقه حساسیت نشان دهد و این تفاوت دیدگاه سبب جدایی راه اروپا و آمریکا بویژه در موضوع فلسطین و اسرائیل در آینده خواهد شد.

دکتر دیاکو حسینی

عضو مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری