مذاکرات آشتی فلسطینی

به گزارش جام جم آنلاین، در بیانیه مشترک حماس و فتح آمده است، که این دور از مذاکرات به خواسته ملت فلسطین و با هدف پایان دادن به دودستگی‌ها، تحقق وحدت و تقویت پایداری ملی، رفع مشکلات و آلام ملت فلسطین و کاهش مشکلات معیشتی ساکنان غزه آغاز شده ‌است.

با این حال برگزاری دو دور مذاکره سنگین 10ساعته در این مرحله، از عمق اختلافات جنبش‌های فتح و حماس درباره راهبردهای سیاسی و امنیتی حکایت دارد.

پیش از این نشست، جنبش‌های فتح و حماس گام‌های تازه‌ای را برای اثبات حسن نیت برداشتند.

در این چارچوب، جنبش حماس در تاریخ 17 اکتبر گذشته (25 شهریور) با انحلال کمیته اداری غزه موافقت کرد، و متعاقب آن رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با سفر اعضای دولت وفاق ملی به غزه موافقت کرد، و متعاقب آن در تاریخ دوم اکتبر (10 مهر ماه) رامی الحمدلله نخست وزیر و سایر اعضای دولت وفاق ملی بعد از دو سال به غزه رفتند و نشست کابینه را در کانون مقاومت فلسطین برگزار کردند.

محور مذاکرات

محافل دیپلماتیک در مصر از طرح 22 بندی قاهره به عنوان مبنای مذاکرات آشتی فلسطینی خبر دادند. این طرح بناست روند آشتی کامل میان فتح و حماس را عملیاتی کند.

بازگشایی سفارت مصر در غزه، بازگشایی دفتر وابسته امنیتی مصر در رام‌الله برای پایان دادن به اختلافات امنیتی دو جنبش، تسهیل در تردد فلسطینیان از طریق گذرگاه‌های نوار غزه و رفح از جمله گذرگاه‌های بیت حانون و کرم ابوسالم، حل ریشه‌ای مشکل برق، سوخت و آب مفاد دیگری طرح 22 بندی مصر برای مذاکرات جاری است.

مطابق پیش‌بینی‌ها بناست فتح و حماس در این مذاکرات نظرات خود را به هم نزدیک کنند، و درباره سازوکار مشخص برای احیای وحدت در کرانه باختری و نوار غزه و برگزاری انتخابات پارلمانی به نتیجه برسند. مصر بنا دارد توافقات حاصل از این مذاکرات را با برگزاری یک نشست عربی - بین‌المللی در شرم الشیخ تثبیت کند.

عزام احمد، رئیس هیئت فتح و مسئول پرونده آشتی ملی گفت: در مذاکرات قاهره بندهای توافق‌نامه آشتی سال 2011 و اقداماتی که برای عملیاتی کردن آن صورت گرفته بررسی شد، اما مساله اصلی ما در حال حاضر نحوه توانمندسازی دولت وفاق ملی برای به عهده گرفتن ماموریت خود در نوار غزه است.

احمد گفت: اگر مذاکرات به سرعت انجام شود بر روی تشکیل شورای جدید تمرکز خواهد شد، اما اگر این مذاکرات به کندی انجام شود با حماس و جهاد اسلامی بر روی شورای آتی با مشارکتی که مورد توافق دو طرف است، تفاهم صورت خواهد گرفت.

فوزی برهوم، سخنگوی جنبش حماس هم اعلام کرد که مذاکرات با فتح درباره مسائل کلی و پرونده‌های مربوط به آشتی، اقدامات و مکانیسم‌های اجرایی آن براساس توافق قاهره است.

مهمترین موضوع اختلاف

آنچه در چارچوب محورهای 22 گانه مذاکره میان جنبش‌های فتح و حماس مطرح شده است، اغلب موضوعاتی اجرایی است و توافق درباره آنها چندان دور از انتظار نیست. اما مهمترین محور اختلافی در این مذاکرات مربوط به سلاح مقاومت است که به عنوان اختلاف راهبردی تشکیلات خود گردان و جنبش فتح بر مناسباتش با حماس و دیگر گروه‌های جهادی سایه افکنده است.

در واقع حامیان منطقه‌ای و غربی محمود عباس خلع سلاح مقاومت فلسطین را اصلی ترین شرط حمایت مالی، سیاسی و امنیتی از تشکیلات خودگردان اعلام کرده‌اند، و دولت مصر به نمایندگی از واشنگتن و تلاویو در صدد است از طریق مذاکرات آشتی ملی، حماس و دیگر گرو‌های مقاومت فلسطینی را به تحویل سلاح خود متقاعد کند.

به همین دلیل محافل سیاسی و رسانه‌ای در منطقه تاکید دارند که سرنوشت مذاکرات قاهره به موضع حماس در خصوص سلاح مقاومت بستگی دارد، به گونه‌ای که اگر این خواسته محقق نشود، هدف کلی مذاکرات و همه 22 بند مطرح در طرح مصر برای مذاکرات بی‌ثمر خواهد بود، و به عکس اگر حماس با شرط تحویل سلاح موافقت کند، سایر مفاد طرح به عنوان امور جزئی و اجرایی قابل حل و فصل سریع خواهد بود.

در این چارچوب اگرچه جنبش حماس در منشور سیاسی جدید که حدود 5 ماه پیش در دوحه قطر صادر شد، تغییراتی در تاکتیک و راهبرد مقاومت ایجاد کرده است، اما همچنان بر توانمندی نظامی به عنوان تنها راه مقابله با تهاجم رژیم صهیونیستی اصرار کرده و از حفظ سلاح مقاومت به عنوان ضامن امنیت مناطق فلسطینی خبر داده است.

در مقابل محمود عباس، هم سلاح مقاومت را عامل اصلی فشار اسرائیل و آمریکا علیه تشکیلات خودگردان اعلام کرده و خواستار تحویل سلاح و انحلال واحد‌های نظامی مقاومت نظیر گردان‌های عزالدین قسام شده است.

عباس بارها خلع سلاح مقاومت را یکی از شروط بنیامین نتانیاهو رئیس کابینه صهیونیستی برای آغاز مذاکرات سازش اعلام کرده و در اجرای این خواسته تاکید کرده است که نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان هر شهروند وابسته به حماس را که سلاح در اختیار داشته باشند بازداشت خواهند کرد.

این بیان صریح رئیس تشکیلات خودگردان که متاثر از فشار تلاویو و واشنگتن مطرح شده است که هرگونه خوشبینی به آشتی میان جنبش‌های فتح و حماس تا زمانی که مقاومت به تحویل سلاح خود راضی نشود، امکان پذیر نیست، و بر همین اساس مذاکرات قاهره هم سرنوشتی جز مذاکرات پیشین صلح میان طرف‌های فلسطینی نخواهد داشت.

به عبارت دیگر محمود عباس بنا دارد در فرایند مذاکرات آشتی، شکست رژیم صهیونیستی در خلع سلاح مقاومت را جبران کند. هدف راهبردی رژیم صهیونیستی در جنگ‌های سال 2008 و 2014 علیه غزه، نابودی کامل سلاح مقاومت در این منطقه بود، که در عمل محقق نشد، و دو شکست سنگین را بر ارتش و رژیم صهیونیستی متحمل کرد.

مذاکرات آشتی برای طرح ترامپ

به نظر می‌رسد تقلای جدید محمود عباس برای آشتی ملی تلاشی همسو با طرح احتمالی دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا جهت حل مساله فلسطین است. ترامپ اخیرا با لحنی تهدید آمیز اعلام کرده است، که پیش از انتقال سفارت آمریکا از تلاویو به قدس می‌خواهد شانس مجددی به مذاکرات سازش اسرائیلی – فلسطینی بدهد.

در همین چارچوب محمود عباس تلاش جدیدی را برای ایجاد یک صدایی در فلسطین و هضم جریان مقاومت در تشکیلات خودگردان آغاز کرده است، تا به عنوان نماینده همه گروه‌های فلسطینی در مذاکرات احتمالی سازش شرکت کند.

اما واقعیت این است که طرف آمریکایی – صهیونیستی هیچ اراده‌ای برای پیشبرد جریان سازش نداشته است و هموار از این ابزار برای تحمیل اشغالگری بیشتر در مناطق فلسطینی بهره گرفته است. سکوت معنا دار دونالد ترامپ در برابر گسترش شهرک‌سازی رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی در کنار وعده انتقال سفارت آمریکا به شهر قدس نمونه‌هایی از نگاه واقعی ترامپ در مساله فلسطین است که ریشه در حمایت راهبردی واشنگتن از رژیم صهیونیستی دارد.

بعلاوه هدف دیگر جریان سازش اعمال فشار بر تشکیلات خودگردان، جهت خلع سلاح مقاومت و کشاندن مناقشه به داخل فلسطین است. در واقع رژیم صهیونیستی بنا دارد ناکامی در خلع سلاح مقاومت طی دو جنگ مسقیم را از طریق اعمال فشار سیاسی و قرار دادن تشکیلات خودگردان فلسطین در برابر مقاومت جبران کند.

ترفندی که نظر به مواضع روشن رهبران حماس و سایر گروه‌های جهادی در فلسطین هرگز مورد موافقت قرار نمی‌گیرد، و تنها نتیجه آن تزلزل بیشتر جایگاه محمود عباس در افکار عمومی فلسطین و تقویت بیشتر موضع مقاومت در مساله فلسطین است.

یوسف اسماعیلی/ جام جم آنلاین