سوگواری محرمی مسیحیان و زرتشتیان

به گزارش جام‌جم، شاید در این روزهای سوگ و عزا تنها چیزی که به ذهن ایرانیان مسلمان خطور نمی‌کند، سهمی است که هموطنان زرتشتی و مسیحی و ارمنی از عزاداری‌ها بر دوش می‌کشند؛ دوشادوش هموطنان مسلمانشان و با همان آیین و رسوم و چشمان خیس و دل‌های شکسته.

آئین نخل گردانی زرتشتیان

و البته شاید بیشترین سهم سوگواری و همنوایی با مسلمانان در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، به هموطنان زرتشتی برسد که امام سوم شیعیان را داماد ایرانیان می‌دانند. اصلا در ارادت و همراهی زرتشتیان کشورمان با آیین سوگواری و عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی همین‌بس که نماد این سوگواری در بسیاری از مناطق کشور، نخل‌هایی است که سابقه پیدایش آن به پیش از اسلام (به تعبیری به سوگ سیاوش و در تعبیری دیگر به تابوت پادشاهان ساسانی) می‌رسد؛ به زمانی که زرتشت دین فراگیر ایرانیان بود. زرتشتیان اما نسل به نسل آیین سوگواری عزیزان خود (نخل‌گردانی) را حفظ کردند تا زمانی که فرزند پیغمبر خدا به شهادت رسید. حسین‌(ع)، همسر شهربانو بود و داماد ایرانیان، پس حتی برای زرتشتیان باقیمانده بر دین نیاکان هم عزیز است و ارزشمند و شهادتش هم گران و دردناک.

حالا و پس از حدود 1400 سال، زرتشتیان ایرانی که بیشتر در مناطق کویری و مرکزی کشور چون یزد ساکنند، با همان آیین نخل‌گردانی نیاکان برای فرزند علی و زهرا به سوگ می‌نشینند و عزاداری می‌کنند؛ تنیده در سوگواری مسلمانان و یکدل و یکصدا با آنان.

سید ابوالفضل موسوی، نماینده یزد در مجلس دراین باره به جام‌جم می‌گوید: اگرچه تمام اقلیت‌های دینی استان یزد در مراسم عزاداری حسینی شرکت می‌کنند، اما حساب زرتشتیان با سایر اقلیت‌ها جداست، چراکه همراه و همدوش مسلمانان در حسینیه‌ها حاضر می‌شوند و هم در این ایام نذر می‌کنند و نذری می‌دهند، بدون آن که خود را زرتشتی و جدا از این سوگواری ببینند یا این که جدا و اقلیت دیده و انگاشته شوند.

وی توضیح می‌دهد زرتشتیان در محافل خانگی یا رسمی خود مراسم و آیین‌های مفصلی برای عزاداری روز عاشورا دارند که البته این عزاداری‌ها برای حضرت ابوالفضل و در شب و روز تاسوعا با اندوه و ارادت بسیار بیشتری برگزار می‌شود. اگرچه با اندکی تفاوت در برگزاری مراسم، یعنی با زبان زرتشتی و پوشش سفید، این ظاهر متفاوت شاید بیشتر در مراسم سوگواری که در آتشکده برگزار می‌شود، قابل مشاهده باشد، چه در غیر این صورت به ظاهر زرتشتی و مسلمان از هم قابل تمایز و تشخیص نیستند.

زرتشتیان زیادی هرساله از شهرهای بافق، تفت، میبد، مهریز و بهاباد به شهر یزد می‌آیند تا زیر نخل بزرگ این شهر که خود برای آماده‌سازی‌اش همکاری داشته‌اند، به حرکت درآیند، بر سینه و سر بزنند و سوگواری کنند.

تعطیلی جشن‌های زرتشتیان

موبد رشید خورشیدیان، نماینده جامعه زرتشتی ایرانیان با اشاره به این‌که جامعه زرتشتی نسل اندر نسل همواره برای حضرت امام حسین(ع) احترام ویژه‌ای قائل بوده است، می‌گوید: نظر به این‌که همسر امام حسین(ع)، حضرت بی‌بی شهربانو(س) از جامعه زرتشتی بود که بعدها به دین مقدس اسلام گروید، حضرت را داماد جامعه زرتشتی‌ها می‌دانیم. علاوه بر این، کل جامعه زرتشتیان معتقدند امام حسین(ع) شخصی است که از حق مظلوم دفاع کرده و از همین رو نه تنها برای مسلمانان جهان، بلکه برای جامعه بشریت است.

نماینده جامعه زرتشتی ایرانیان این را هم اضافه می‌کند که در ماه محرم و صفر به هیچ عنوان جشن و مراسم شادی مانند عروسی و نامزدی برگزار نمی‌کنیم، زیرا آن را بدیمن می‌دانیم. هرگونه خرید از جمله خرید کفش و لباس نو هم در روز عاشورا صورت نمی‌گیرد و خانواده‌های زرتشتی نه تنها در ایران که درسراسر جهان آن را نامبارک و بدشگون می‌دانند.

هیات ثارالله مسیحیان

آتش عشق و شور و ولوله‌ای که حسین(ع) و خون پاکش، به دل‌ها افکند، دامن هموطنان مسیحی اعم از قومیت‌های آنها شامل آشوری و ارمنی‌ را هم گرفته و آنها را هم به سوگ و ماتم نشانده است؛ ماتمی که رد پایش را می‌توان در این ایام در مناطق مسیحی‌نشین شهرهای مختلف کشورمان ازجمله پایتخت جست و پیدا کرد؛ در لابه لای نذری‌هایی که پخش می‌شود و مسیحی و مسلمان نمی‌شناسد. در جای جای این شهر و بیش از همه در هیات ثارالله مسیحیان تهران در حوالی میدان هفتم تیر؛ همان هیاتی که امروز بیش از 700 سینه زن
عاشق دارد.

هیات ثارالله مسیحیان از سال 1378 پا گرفت؛ زمانی که برخی از جمله ادموند طوفانیان، یکی از مؤسسان و بانیان این تکیه دریافت که نزدیک به 400 نفر از جوانان و نوجوانان ارمنی به همراه دوستان مسلمانشان برای عزاداری به هیات‌های مذهبی مسلمانان رفته و در دسته‌ها و تکایای شیعیان سینه‌زنی می‌کنند و چه بهتر که هیات بزرگ خود را داشته باشند.

امروزه این هیات که از سال 1379 در فهرست تکایای عزاداری تهران ثبت شده و تمام ویژگی‌های یک هیات عزاداری شیعی مثل سینه زنی، نوحه خوانی و حتی سخنرانی با واعظ مسلمان را دارد، جای خود را حسابی در میان مردم باز کرده و هر سال بر شمار عزاداران آن افزوده می‌شود. حتی چای، قند، برنج، گوشت و تمام هزینه‌های هیأت را مسیحیان علاقه‌مند به امام حسین(ع) تأمین می‌کنند.

«یانیس» شفا گرفت

ارادت مسیحیان به امام سوم شیعیان اما شاید بیش از آن‌که چون زرتشتیان به پیشینه‌های تاریخی و خویشاوندی برسد، به کراماتی باشد که از خاندان عصمت و طهارت دیده و سینه به سینه به فرزندان خود منتقل کرده‌اند، مثل «یانیس» که چند سال پیش شفای خود را از امام حسین گرفت و حال هر سال روز عاشورا به همراه مادرش در خانه‌شان در یکی از محلات تهران مراسم عزاداری برپا و شعله زرد نذری میان همسایگان توزیع می‌کنند.

کارن خانلری، نماینده ارامنه شمال کشور در مجلس به جام‌جم می‌گوید: ارامنه حتی اگر مراسم خاصی برای عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی نداشته باشند، اما احترام خاصی برای اهل بیت و اباعبدالله قائلند و در عزاداری مسلمانان شرکت می‌کنند.

فاطمه مرادزاده