نخل‌های شادگان ایستاده می‌میرند!

در بازار شادگان فروشندگان خارک، رطب و خرما دور تا دور بازار محلی روی زمین بساط کرده بودند، اما بازار خلوت بود و خبری از مشتری نبود.

در بازار با یکی از نخلداران که خودش محصولاتش را برای عرضه آورده بود هم‌صحبت شدم؛ جمال داوودی درباره کاهش محصولات نخلستان‌ها گفت: رودخانه جراحی خشک شده و به نسبت سال‌های قبل میزان محصولات ما بشدت کاهش پیدا کرده است.

وی با اشاره به از بین رفتن تعدادی از نخل‌ها براثر بی‌آبی ادامه داد: نخل برای آن‌که بتواند محصول باکیفیت و بیشتری تولید کند به آب کافی نیاز دارد، اما متاسفانه آب مورد نیاز را در اختیارمان قرار نمی‌دهند و همین مساله سبب از بین رفتن تعداد بی‌شماری از نخل‌ها شده و این در حالی است که تنها منبع درآمد ما نخلداری است.

کمی آن سوتر از شادگان در روستای رستمیه تا چشم کار می‌کرد، نخل بود. وارد یکی از نخلستان‌ها شدیم و از ابومحمد که سرگرم کار بود، درباره وضعیت محصولاتشان پرسیدیم.

وی گفت: بیش از 20 سال است که نخلداری می‌کنم، اما به دلیل آن ‌که آب کافی به نخلستان من نمی‌رسید حدود پنج سال است که امکان برداشت محصول ندارم و از روی اجبار و برای تامین مایحتاج زندگی در نخلستان‌های دیگران کارگری می‌کنم.

کاهش کیفیت خرما

پس از طی مسافتی کوتاه به روستای عبودی رسیدیم؛ روستایی که در همان نگاه اول برگ‌های زرد و خشک نخل‌ها توجه‌مان را به خود جلب کرد.

از یکی از نخلداران این روستا در مورد مشکلات‌‌شان سوال کردیم. محمد خنفری با گلایه از روند توزیع آب در میان نخلداران و کشاورزان استان خوزستان گفت: محصول امسال ما بی‌کیفیت‌ترین خرمایی است که تا به حال داشته‌ایم، چرا که نخل بدون آب نمی‌تواند محصول مرغوب تولید کند.

وی افزود: سال‌های گذشته محصول تولیدی روستای ما خرمای درجه یک بود، اما امسال خرمای درجه 3 و 4!

خنفری با اشاره به از بین رفتن درختان نخل در روستای عبودی گفت: بیش از 50 درصد درختان نخل ما از بین رفته‌اند، چراکه در هر ماه حداکثر یک هفته آب به نخلستان‌های ما می‌رسد.

مدیریت نادرست منابع آب

در این باره نوری کاملی، فعال محیط‌زیست با اشاره به وضعیت امرار معاش اهالی شادگان از طریق نخلداری و کشاورزی عنوان کرد: شادگان یکی از قطب‌های کشاورزی استان خوزستان است که اغلب مردم آن به واسطه نخلداری روزگار می‌گذرانند. 18 نوع خرما در شادگان تولید می‌شود که از مهم‌ترین انواع آن می‌توان به استعمران، گنتار، زاهدی، دیری، بریم و... اشاره کرد.

وی با اشاره به عدم تامین آب مورد نیاز بخش کشاورزی در شادگان گفت: آب مورد نیاز شادگان همواره از دو رودخانه کارون و جراحی تامین می‌شده است که متاسفانه امروز به دلیل ساخت سدهای متعدد در بالادست این رودخانه‌ها و مدیریت نادرست منابع؛ آب کافی به زمین‌های کشاورزی شادگان که در پایین دست این سدها قرار گرفته‌اند، نمی‌رسد و همین مساله سبب از بین رفتن تعداد زیادی از نخل‌ها و بیکاری عده‌ای از مردم شادگان شده است.

این فعال محیط زیست توسعه نامتوازن کشاورزی، عدم سهمیه‌بندی عادلانه آب و نصب پمپ‌های غول‌پیکر در بالادست را ازجمله دلایل خشکی رودخانه جراحی می‌داند و معتقد است: نبود آب کافی برای نخلستان‌ها باعث می‌شود خرما گرد و غبار بگیرد یا محصولات مورد حمله حشرات قرار گیرند.

نوری کاملی با ابراز نگرانی از وضع موجود تصریح کرد: کشاورزی در شادگان در حال نابودی است و اگر حقابه تالاب‌ها و رودخانه‌هایمان تامین نشود، دیر یا زود شاهد از بین رفتن تمام نخلستان‌ها خواهیم بود که این مساله می‌تواند حیات مردم این شهر را به مخاطره بیندازد.

به داد نخلستان‌ها برسید

از سوی دیگر، جبار حمادی رئیس اداره جهاد کشاورزی شادگان توضیح داد: مشکل بی‌آبی نخلداران شادگانی از ده سال قبل آغاز شده که دلیل اصلی آن خشکی رودخانه جراحی و توسعه بیش از حد کشاورزی در شهرهای بالادست (رامشیر، بهبهان، ماهشهر و...) است.

وی افزود: تبدیل سیستم آبیاری زمین‌های کشاورزی شهرهای بالادست رودخانه جراحی از دیم به سیستم‌های آبیاری جدید و قرار گرفتن شادگان در انتهای حوضه آبریز؛ کار تامین آب نخلستان‌ها و زمین‌های کشاورزی این شهر را با مشکل مواجه ساخته است.

حمادی با اشاره به سیستم سهمیه‌بندی آب گفت: هر 15 یا 20 روز آب برای استفاده کشاورزان رها می‌شود، اما به دلیل ورود زهکش‌های کشاورزی شهرهای بالاتر و ورود آب زمین‌های اطراف به رودخانه تا دو روز آب شور در رودخانه جراحی جریان دارد که همین موضوع خسارت‌های جبران‌ناپذیری به نخلستان‌ها وارد کرده است. رئیس اداره جهاد کشاورزی شادگان با اشاره به کاهش میزان محصولات در این شهر عنوان کرد: نبود آب کافی از نظر کمی و کیفی روی محصولات نخلستان‌ها اثر گذاشته است به‌ عنوان مثال در سال‌های ترآبی حدود 100 تا 120 هزار تن محصول از نخلستان‌ها برداشت می‌شده که این میزان در سال‌های اخیر به 40 هزار تن کاهش یافته است، علاوه بر این نبود آب سبب می‌شود عوامل بیماری‌زا براحتی به درختان نفوذ کنند و از کیفیت محصولات نیز بکاهند.

وی افزود: از مسئولان وزارت نیرو و جهاد کشاورزی تقاضا داریم به داد نخلستان‌های شادگان برسند، چراکه این نخلستان‌ها کشت دائمی و از محصولات صادراتی و مهم کشور هستند و اگر تولید خرما از این منطقه حذف شود، شهر شادگان و استان خوزستان با چالش‌های بسیاری روبه‌رو خواهد شد، چراکه بیش از 80درصد مردم شادگان از طریق نخیلات امرار معاش می‌کنند.

حمادی تصریح کرد: لازم است جلوی کشت‌های تابستانه در شهرهای بالادست رودخانه جراحی گرفته شود تا آب در اختیار باغات و کشت‌های دائمی قرار گیرد، درغیر این صورت آبی به شادگان نخواهد رسید و ادامه این روند سبب از بین رفتن تمام نخلستان‌های شادگان خواهد شد.

نگار نخلی

جام‌جم خوزستان