مهمان ناخوانده روی پا

مهمان ناخوانده‌ دردناک نامش میخچه است و خیلی‌ها آن را بارها و بارها تجربه کرده‌اند و برای درمانش، هر کاری انجام داده‌اند. این‌که دقیقا میخچه به چه علت به وجود می‌آید و چگونه باید از شر آن خلاص شد را از «دکتر داریوش دائر»، متخصص پوست و مو پرسیدیم.

میخچه از کجا می‌آید؟

میخچه‌ها در واقع، ضایعات پوستی ضخیم و برجسته‌ای است که در اثر ضربات مکرر، نواحی خاصی از پوست به وجود می‌آید‌ و عوامل زیادی می‌تواند در ایجاد میخچه نقش داشته باشد، برای مثال، کفش‌ با اندازه نامناسب، مشکلات آناتومیکی پاها (مثل بیرون زدن بند انگشتان پا بخصوص انگشت شست) و کفش‌های تنگ و پاشنه بلند، از عواملی است که باعث ایجاد میخچه می‌شود. علاوه بر این، فعالیت‌های شدید بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن و ورزش کردن سنگین، می‌تواند دلایل دیگر ضخیم شدن پوست پا در نواحی تحت فشار و در نتیجه آن میخچه باشد. تکرار روند سایش پوست در اثر ضربات و فشارهای وارده، باعث ضخیم‌تر شدن تدریجی پوست این نواحی می‌شود و به تدریج، ضایعه‌ای دردناک و کاملا سفت و سخت، در آن ناحیه به وجود می‌آید. میخچه از نظر بالینی، بر خلاف پینه که قاعده‌ای وسیع و ضخیم دارد، با یک قاعده باریک و با حدود دایره‌ای شکل و کاملا واضح شناخته می‌شود.

میخ‌ها را بشناسید!

به‌طور کلی، میخچه به دو دسته‌ تقسیم‌بندی می‌شود. یک نوع میخچه، که به آن میخچه سفت می‌گویند، برجستگی‌ سفت، گنبدی شکل و کوچک با مرکزی شفاف و کاملا سفت دارد. این قسمت مرکزی، با تراشیدن سطح ضایعه کاملا مشخص خواهد شد و دقیقا شبیه میخی است که نوک تیز آن درون پوست فرو رفته و قاعده آن به سمت بالا و سطح پوست قرار دارد. این نوع میخچه روی سطح پشتی و خارجی انگشت پنجم و سطح پشتی سایر انگشتان پا، بویژه انگشت شست به وجود می‌آید. نوع دیگر میخچه را میخچه نرم می‌نامند که به شکل برجستگی‌های مسطح و دردناکی در سطح داخلی یا خارجی انگشتان پا، مشاهده می‌شود و در بیشتر موارد در اثر تعریق و فشردگی، حالت له شدگی و پنیری شکل به خود می‌گیرد. به‌دلیل انتقال فشار بر انگشتان مجاور، گاهی ضایعه در انگشت بعدی نیز به وجود می‌آید و دو انگشت روبه‌روی هم به این شکل دچار ضایعه خواهند شد.

فرق زگیل و میخچه

شکل ظاهری و نحوه توزیع این ضایعات پوستی (میخچه)، برای پزشک ماهر براحتی قابل تشخیص است، ولی در بیشتر موارد، این برجستگی‌ها توسط خود بیمار با زگیل اشتباه گرفته می‌شوند. زگیل‌های پا، منشاء ویروسی دارد و به طور کلی به صورت متعدد و منتشر بر کف پا یا روی انگشتان ظاهر می‌شود، در حالی‌که عامل به وجود آورنده میخچه، کاملا با زگیل متفاوت است و ویروس هیچ نقشی در به وجود آوردن میخچه ندارد. زگیل می‌تواند سایر قسمت‌های پای فرد یا بقیه افراد را مبتلا کند، در حالی‌که میخچه قابل انتقال به قسمت‌های دیگر پا یا سایر افراد نیست. با تراشیدن سطح بالایی میخچه، بخش مرکزی و شفاف سفید یا کرمی رنگ آن، کاملا مشهود و واضح است، اما با تراشیدن سطح زگیل، نقاط بسیار ریز سیاه یا خونریزی‌دهنده‌ای در زیر ضایعه، به چشم می‌آید که چنین مساله‌ای مختص به زگیل محسوب می‌شود و می‌توان با ظاهر ضایعه، میخچه و زگیل را از یکدیگر تشخیص داد.

درمان اساسی میخچه

افرادی که دچار میخچه می‌شوند، تمایل دارند که هر چه سریع‌تر از شر آن خلاص شوند. برای درمان میخچه راه‌های زیادی وجود دارد ولی به‌طور کلی درمان اصلی و اساسی میخچه، تصحیح مشکلات آناتومیکی پاها، مثل کجی یا بیرون‌زدگی بند انگشتان پا بویژه انگشت شست پا محسوب می‌شود. گاهی در برخی افراد برای اصلاح وضعیت استخوان‌ها، نیاز به جراحی ارتوپدی وجود دارد یا در برخی موارد باید از وسایل خاص ارتوپدی، برای جا انداختن بیرون‌زدگی انگشتان، کمک گرفت. یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه کرد استفاده از کفش‌های متناسب با شکل و اندازه پا است. کفش باید راحت و نرم، از جنس چرم و با پاشنه پهن باشد که افراد بتوانند وزن بدن را به‌طور قرینه و متناسب به کل سطح پا (نه فقط روی انگشتان) منتقل کند. خودداری از پیاده‌روی‌های طولانی و ورزش‌های سنگین در کنار استفاده از وسایل ارتوپدی خاص، می‌تواند به بهبود درد و کم شدن ضخامت میخچه‌ها کمک کند. خیس کردن پاها در آب ولرم و تراشیدن سطح میخچه‌ها با سوهان تمیز مخصوص این کار، می‌تواند به از بین بردن سطح ضخیم و چرمی میخچه‌ها کمک کند و با خارج شدن بخش مرکزی میخچه، مشکل برطرف شود. اگر میخچه مقاوم به درمان و دردناک باشد، پزشک متخصص پوست، داروهای لایه‌بردار حاوی اسید سالیسیلیک یا اسید لاکتیک را به شکل موضعی، برای بیمار تجویز می‌کند. مطلوب است که این داروها را بعد از غوطه‌ور کردن پاها در آب ولرم و تراشیدن سطح میخچه‌ها با سوهان، روی پوست استفاده کرد. تکرار این مساله می‌تواند طی چند هفته، میخچه‌ها را به‌طور کامل از بین ببرد. علاوه بر این، چسب‌های میخچه حاوی اسید سالیسیلیک و اسید لاکتیک نیز می‌تواند در صورت چسباندن روی میخچه‌های سطحی و کوچک، مفید باشد. اگر میخچه مقاوم و بسیار سفت باشد، برای این منظور به ناچار باید از روش‌جراحی برای تراشیدن سطح ضایعه و سپس خارج کردن بخش مرکزی آن، کمک گرفت. اگر مشکل آناتومی پا بعد از جراحی میخچه، همچنان وجود داشته باشد، در چنین شرایطی احتمال عود یا بازگشت میخچه در همان ناحیه یا نواحی مجاور، وجود دارد. به همین دلیل علاوه بر برطرف کردن میخچه، باید مشکل آناتومی پا را نیز برطرف کرد.

آزاده جلالوند