مقابله با فقر با پروفسورحیوانات

پرورش بز سانِن؛ این کسب و کار خانواده ابراهیم‌پناه است؛ شغلی پردرآمد که گرچه جواد از گفتن درآمد ماهانه‌اش طفره می‌رود ولی پیداست آنقدر پول در آن هست که خیلی‌ها از صندلی‌ها و القاب و عناوین بی‌مایه دل بکنند و جذبش بشوند. در زادگاه جواد ابراهیم‌پناه، در مشهد و در استانش خراسان رضوی، جوان بیکار، فقیر و ناامید کم نیست؛ شاید داستان زندگی این مرد خراسانی که حالا الگوی موفق اقتصاد مقاومتی است، برای آنها راهگشا باشد.

شما دانش‌آموخته رشته دامپروری هستید؛ رشته‌ای که کمتر کسی سراغش می‌رود. چرا دامپروری؟

دوستش داشتم.

از ته دل یا اجبار هم در کار بود؟

راستش ابتدا 60 به 40 اجبار بود، اما بعدش فوق‌العاده به این رشته علاقه‌مند شدم.

چه جاذبه‌ای در دامپروری هست؟

کارکردن با موجودات زنده لذتبخش است. من کسانی را می‌شناسم که رشته برق و ساختمان خوانده‌اند، اما الان آمده‌اند سراغ دامپروری.

یعنی با دیدن شما و رونق گرفتن کارتان تغییر شغل داده‌اند یا آنها هم مجبور شده‌اند؟

الان بازار کار برای خیلی از رشته‌ها خوب نیست. حتی چند نفر را می‌شناسم که مدرک دکتری ساختمان داشتند ولی متاسفانه به خاطر شرایط بد ساختمان‌سازی آمدند در رشته دامپروری. کسانی هم هستند که شغل آزاد داشته‌اند و آن را رها کرده‌اند. شغل ما سراسر لذت است.

شما در برهه‌ای مرغ گوشتی هم تولید کرده‌اید، یعنی لذت دامپروری از مرغداری هم بیشتر است؟

بله، من در این کار اصلا خسته نمی‌شوم.

البته شما گفتید روزی که برای کنکور انتخاب رشته می‌کردید، چندان علاقه‌ای به دامپروری نداشتید و اجبار به علاقه می‌چربید.

بله، آن موقع بیشتر مایل بودم پزشکی بخوانم که نشد، اما حالا می‌گویم چه خوب شد که پزشک نشدم.

جدی می‌گویید؟

من قصد جسارت به کسی ندارم، اما خوشحالم که اولا پزشک نشدم و دوم این که کار آزاد را انتخاب کردم.

یعنی الان شما از یک پزشک پولدارتر هستید؟

نمی‌گویم پولدارترم، اما از یک پزشک خیالم راحت‌تر است و آرامش بیشتری دارم.

فقط می‌شود گفت خدا را شکر که در روزگاری که کمتر کسی احساس آرامش می‌کند، شما آرامش را تجربه می‌کنید.

سختی و مشکلات برای من هم هست ولی در مجموع آرامش دارم.

شما آدم پولداری هستید؟

نه پولدار هستم و نه بچه پولدار بودم.

آخر می‌گویند با پرورش بز سانن می‌شود به اندازه یک مدیر نجومی درآمد داشت.

بله می‌شود، اما زندگی من فراز و نشیب زیادی داشته و همیشه نتوانسته‌ام روی اوج باشم. شکر خدا زندگی راحتی داریم.

از چه سالی رفتید سراغ پرورش بز سانن؟

سال 71 و زمانی که فارغ‌التحصیل شدم، رفتیم به حیدرآباد کرج که آنجا این گونه از بز را به ما معرفی کردند. بعد ازآن، این جانور همیشه گوشه ذهنم بود و بعدها در موردش تحقیق کردم، اما فقط از بابت مسائل امنیتی‌اش نگران بودم.

چرا مسائل امنیتی؟

بز جزو دام‌های سبک است و راحت دزدیده می‌شود. همین نگرانی باعث شد وارد رشته پرورش مرغ گوشتی شوم تا سال 86 که این کار را به طور کلی کنار گذاشتم. بعد از آن، حدود یک سال و نیم درباره پرورش بزسانن تحقیق کردم و از سال 93 وارد کار شدم.

مرغداری را چرا جمع کردید؟

به هیچ وجه توجیه اقتصادی نداشت، برخلاف سال‌های اولی که آن را شروع کرده بودم. الان هم تعجب می‌کنم که عده‌ای هنوز دنبال راه اندازی مرغداری هستند.

یعنی می‌گویید ورود به این حوزه پر ضرراست؟

بله، فقط ضرر دارد. مرغداری امروز یکی از زیان‌ده‌ترین رشته‌های دامپروری است.

علت خاصی دارد؟

اگر بخواهم علتش را در یک کلمه خلاصه کنم، باید بگویم سوءمدیریت. اوایل دهه 70 که مرغداری رونق داشت، سود ما دائمی بود و با خیال راحت درآمد داشتیم، اما حالا این کارسود ندارد و زیان‌ده است. این روزها قیمت مرغ در مشهد، کیلویی 6000 تومان است که از نظر من فاجعه است. البته اگر گران‌تر از این بشود، مردم قدرت خرید ندارند. می‌خواهم بگویم در این حوزه شرایطی پیش آمده که هم تولیدکننده ناراضی است و هم مصرف‌کننده.

پرورش بز سانن توجیه اقتصادی دارد؛‌ درست است؟

بله، هم بز سانن و هم گوسفند رومانف سوددهی‌شان بالاست.

شما در استان خراسان رضوی تنها پرورش‌دهنده این گونه بز هستید؟

نه، ولی جزو معدود پرورش‌دهنده‌هایی هستم که شیر بز را به تولید رسانده‌ام.

خیلی از ما، بز سانن را زمان کودکی در کارتون‌های خارجی دیده بودیم.

اگر دقت کرده باشید، این نوع بز در کارتون‌ها همیشه دکتر هستند یا به عنوان یک موجود دانا مورد توجه و اعتماد هستند. این بزها هوش فوق‌العاده‌ای دارند. برای همین به آنها می‌گویند پروفسور حیوانات.

برای این که بخواهیم این کسب و کار (پرورش بز سانن) را راه بیندازیم، به چه مقدماتی نیاز است؟

فقط یک سالن ساده می‌خواهد با یک مدیریت قوی. با حدود 15 میلیون تومان راحت می‌شود این کار را راه انداخت.

شما با چقدر شروع کردید؟

با 30 میلیون تومان که همه‌اش وام بود.

از سال 93 ـ که کاررا شروع کردید ـ تا امروز برای بازپرداخت وام مشکلی نداشتید؟

سال اول ممکن است کمی دچار تنش شویم ولی بعد از آن درآمد آنقدر بالا می‌رود که بیشتر از 30 میلیون تومان وام را هم راحت می‌توان پرداخت کرد.

پس با چند جمله مردم را قانع کنید که چطور و با چند راس بز سانن می‌شود پولدار شد؟

با پرورش بز از دو ناحیه می‌توان درآمد داشت؛ یکی گرفتن بزغاله و دیگری تولید شیر. اگر مدیریت خوبی داشته باشید، در طول سال می‌توانید از یک راس بز، چهار بزغاله بگیرید. به این ترتیب اگر20 راس بز داشته باشید بعد از دو سال حدود 140 تا 150 بزغاله ماده دارید و درآمد شما در طول دو سال، هفت برابر می‌شود.

از بابت شیر چطور؟

از یک واحد 50 راسی، روزانه حدود 80 تا 100 کیلوشیر برای فروش به دست می‌آید و روزانه برای هر بزغاله از یک کیلو تا یک کیلو و400 گرم نگه داشته می‌شود.

و قیمت هر کیلو شیر بز؟

بین 3200 تا 3500 تومان. البته نصف پول شیر تولیدی برای هزینه‌ها صرف می‌شود و نصف دیگرش هم می‌شود درآمد شما. این را هم بگویم که پنیر بز، یکی از گران‌قیمت‌ترین صبحانه‌های جهان است؛ حدود 32 یورو در هر کیلو.

چرا به بزغاله‌ها شیر خشک نمی‌دهید؟

چون لاکتوز شیر خشک‌های موجود در بازار بالاست و اگر بزغاله‌ها از آن بخورند، دچار اسهال می‌شوند.

این حیوان تلفات ندارد؟

این گونه از بز مثل همه حیوانات تلفات دارد چون بالاخره موجود زنده و مرگ و میرش طبیعی است، اما در عین حال، یکی از مقاوم‌ترین حیوانات در برابر باکتری و ویروس است و مقاومت بیشتری نسبت به گاو و گوسفند دارد.

شیر بز را چه کسانی می‌خرند؟

بیشتر فعالان طب سنتی و یکسری خواص که از خاصیت این شیر باخبرند. متاسفانه مردم عادی هنوز این شیر را نمی‌شناسند و نمی‌دانند شیر گاو خاصیت چندانی ندارد.

اگر جامعه ما به خوردن شیر بز عادت کند، چه اتفاقی می‌افتد؟

شیر بز خاصیتی دارد که چربی‌های رسوب شده در رگ‌ها را از بین می‌برد. پس اگر مردم به خوردن این شیر عادت کنند بیماری‌های قلبی ـ عروقی کم می‌شود. از سوی دیگر باعث می‌شود شیر خشک کلا از جامعه حذف و به دنبالش اشتغال ایجاد شود.

یعنی شیر بز می‌تواند جایگزین شیر مادر شود؟

بعد از قاطر، شیر بز نزدیک‌ترین شیر به شیر مادر است و چون لاکتوز پایینی دارد، کودک به آن حساسیت کمی خواهد داشت. بررسی‌های من نشان می‌دهد، ایران سالانه حدود 40 میلیون قوطی شیر خشک وارد می‌کند که اگر این واردات قطع شود و بر تولید شیر بز تمرکز شود، 12 هزار شغل مستقیم ایجاد خواهد شد.

کارخانه‌های محصولات لبنی مشتری شما نیستند؟

نه، به دو علت؛ یکی این که تولید شیر بز در کشور کم است و دوم این که شیر بز از شیر گاو گران‌تر است و طبیعی است این کارخانه‌ها به فکر سود خود هستند.

قصد توسعه فعالیت‌تان را دارید؟

بله، قطعا. برنامه ما راه‌اندازی فرآیند عرضه محصول از مزرعه تا سفره است.

یک بار دیگر از شما می‌پرسم که آدم پولداری هستید یا در آینده‌ای نزدیک پولدار خواهید شد؟

می‌خواهم پولدار شوم و پول خرج کردن را به دیگران یاد بدهم.

سود ماهانه‌تان چقدر است؟

نمی‌خواهم رقم بگویم ولی مطمئن باشید آنقدر سود دارد که مردم پول‌هایشان را از بانک‌ها دربیاورند و به جایش بز بخرند.

حالا که پاسخ شفاف نمی‌دهید، پس این طوری جواب دهید، درآمدتان از یک کارگر بیشتر است؟

بله، خیلی بیشتر.

از کارمند؟

بله.

از فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی؟

بیشتر است.

درآمدتان به پای رشته‌های پزشکی می‌رسد؟

از آنها هم بیشتر است. درآمد پرورش بز سانن از سال دوم عالی می‌شود، به شرط این که مدیریت خوبی در کار حاکم باشد.

مریم خباز