از جشنواره تا جشنواره

جشنواره‌های دیگری نیز در حوزه شعر، موسیقی و نماآهنگ برگزار می‌شود. جشنواره موسیقی نواحی، ذکر و ذاکرین، جشنواره موسیقی کودک، جشنواره‌های سرود و آثار موضوعی و درنهایت جشنواره تولیدات موسیقایی صداوسیمای مراکز استان. مورد آخر را می‌توان حاصل جمع چند جشنواره دانست؛ چراکه هنرمندان متنوعی در رشته‌های گوناگون و سبک‌های مختلف از نقاط دور و نزدیک درآن حضور می‌یابند.

در این مجال به ذکر چند مورد از ویژگی‌های متفاوت بخش موسیقی در جشنواره تولیدات صداوسیمای مراکز استان‌ها می‌پردازم .

1ـ تنوع ساختاری در جشنواره موسیقی رسانه ملی شامل تک‌تک ساختارهای علمی و عرفی موسیقی است. موسیقی سنتی‌، ایرانی‌، محلی و مقامی‌، ارکسترال و سمفونیک‌، پاپ و کلاسیک‌، سرود و آکاپلا، کودک و نوجوان‌، آیینی و مذهبی‌، شعر و ترانه‌، کلیپ و نماآهنگ از جمله ساختارهای جشنواره صداوسیماست که در هر بخش آثار گوناگونی را از نقاط مختلف ایران دریافت و در دبیرخانه جشنواره ثبت می‌کند. تنها در بخش موسیقی محلی، آثار متعددی با شش زبان و 14 گویش شنیده می‌شود .

در سبک مقامی، بیست و چند گونه از ساز‌های بومی ایران زمین با نوازندگان چیره دست آن معرفی می‌شود.

2ـ کثرت و فراوانی در موضوعات‌، تنوع سنی هنرمندان از خوانندگان موسیقی کودک تا استادان کهنسال موسیقی محلی و ایرانی ‌و تنوع مخاطب که همه سنین بینندگان تلویزیون و شنوندگان رادیو را شامل می‌شود.

3ـ امکان بهره‌مندی همگانی از آثار این جشنواره (از طریق پخش رادیویی و تلویزیونی) بدون صرف هزینه و وقت برای سفر به تهران.

4ـ امکان حضور همه هنرمندان از تک‌تک استان‌ها و عدم گزینش یکجانبه. در جشنواره امسال 748 اثر ازهمه استان‌ها در معرض رقابت و داوری قرار گرفتند .

5ـ ماهیت رقابتی و انتخاب بهترین آثار این شیوه، موجب ایجاد انگیزه مضاعف برای هنرمندان می‌شود و نتیجه این تلاش‌ها، تولید آثار بهتر با قابلیت بالاتر است. درحالی که در جشنواره فجر چند نفر از خوانندگان مطرح انتخاب می‌شوند و رقابت و هدفداری خاصی برای ارتقای کیفیت یا محتوا صورت نمی‌گیرد .

6ـ در این رقابت که از استادان طراز اول به عنوان داور برای ارزیابی آثار دعوت می‌شود، ضمن معرفی قطعات ممتاز، نام پدیدآورنده آن نیز معرفی شده، از برندگان تقدیر به عمل می‌آید و مهم‌تر این‌که مولفه‌های توفیق و دلایل برتری آثار برگزیده اعلام می‌شود که خود به عنوان یک کلاس آموزشی، جایگاه و اعتبار خاصی دارد .

7ـ پخش تمامی آثار برگزیده در برنامه‌های صداوسیما و ایجاد فرصتی مناسب برای بررسی و قضاوت مردم درخصوص همه آثار جشنواره‌ای، حتی مقایسه آثار برگزیده دوره‌های مختلف جشنواره و احصای میزان رشد یا تغییر کیفیت موسیقی‌ها، اشعار‌، سرودها و نماآهنگ‌ها.

8ـ سیاستگذاری جشنواره برای ارتقای کیفیت فنی، ارزش محتوایی و مخاطب‌پذیری. این مورد از مهم‌ترین محورها در راهبردهای جشنواره‌ای رسانه ملی است .

در دیگر جشنواره‌ها، معمولا آثاری که تعداد مخاطب یا بازدیدکننده بیشتری داشته باشند، مورد تقدیر قرار می‌گیرند، فارغ از این‌که ارزش یا اصالت هنری آن اثر به چه میزان است، اما در یک جشنواره هدفدار، ضمن ترسیم چشم‌انداز و تدوین ‌عناصر و پارامترهای فنی و محتوایی، به انتخاب آثاری که به هر سه رکن میل، نیاز و مصلحت مخاطب توجه می‌کند، اهمیت داده می‌شود.

9ـ تحول و نوگرایی در فهرست برگزیدگان هر دوره از جشنواره و رویش و زایش چهره‌های جدید میان برندگان. شناسایی‌، حمایت و هدایت چهره‌های مستعد یکی از اهداف مهم جشنواره است تا جایی که بیشتر چهره‌های مطرح در فضای امروز موسیقی از این رهگذر به عرصه‌های ملی و صحنه‌های بین‌المللی راه یافته‌اند .

10ـ رسانه ملی نگاهی یکسان و فراگیر به تمامی نقاط کشور، چهره‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی و هنری دارد. در این شیوه، تهران و تهرانی از امتیاز یا تمایز خاصی برخوردار نیست و تک‌تک استان‌ها سهم و فرصتی یکسان برای ارسال نمونه آثارخود به دبیرخانه جشنواره دارند.

فراتر از سازوکار اجرایی جشنواره‌ها، آنچه اهمیت دارد سیاستگذاری و تبیین راهبردهای اساسی یک جشنواره است. تهیه اسناد بالادستی و برنامه‌ریزی برای تعالی و رسیدن به افق‌های بلند اهمیت دارد. در کشور اسلامی ایران برای تولیدات فرهنگی و هنری، الگوها و معیارهایی تعیین می‌شود، از جمله حفظ هویت ایرانی، رعایت حدود اسلامی، پرداخت محتوایی به مضامین ارزشمند انسانی، انقلابی و اجتماعی، توجه به کیفیت فنی و خلاقیت و نوآوری در آثار تولیدی.

سید حمید حسینی

مدیر موسیقی و سرود مرکز سیمای استان‌ها