مسیر پیشرفت از دریا می‌گذرد

دومین جشنواره ملی «دریا، مسیر پیشرفت» به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از 17 تا 19 آبان امسال در محل باغ موزه دفاع مقدس برگزار شد. این جشنواره در شش بخش معرفی طرح‌های فناورانه، ایده بازار، نمایشگاه دستاوردهای فناورانه دریایی، کارگاه‌ها و سخنرانی‌های علمی و مسابقات دانشجویی و دانش‌آموزی برگزار شد. در این جشنواره از 44 طرح فناورانه، 9 طرح برتر انتخاب می‌شود و از ایده 10 ایده‌پرداز برتر تقدیر شود. همچنین 33 شرکت دانش بنیان دستاوردهای فناورانه دریایی را در نمایشگاه به نمایش گذاشتند. مسابقات دانشجویی این جشنواره در سه بخش فیلم کوتاه، شناورهای هوشمند و ربات‌های زیرسطحی (ROV) برگزار شد. محل برگزاری رقابت‌ها نیز دریاچه باغ موزه دفاع مقدس و استخر دانشگاه امیرکبیر بود.

ایده‌های خلاقانه در مسیر بازار فناوری‌های دریایی

ایده بازار بخشی از جشنواره بود که در چهار بخش مهندسی مکانیک دریایی، مهندسی برق و فناوری اطلاعات و دریانوردی، اقتصاد آب و علوم پایه دریایی محیط‌زیست و ایمنی برگزار می‌شود. در این بخش با حمایت ستاد توسعه فناوری و نوآوری صنایع دانش بنیان دریایی از ایده‌های خلاقانه برای رسیدن به دستاوردهای فناورانه دریایی استفاده می‌شود.

ناخدا دوم مجید یوسفی، دبیر مسابقه ملی ایده بازار دریایی و مدیر مرکز رشد واحدهای فناور نوشهر، درباره ایده بازار که یکی از بخش‌های دومین جشنواره ملی دریاست به جام‌جم می‌گوید: شهریور امسال در نوشهر اولین رویداد ملی استارت‌آپ دریایی را آغاز و همان زمان 192 ایده دریافت کردیم. این ایده‌ها قرار است در شش مرحله ارزیابی شد که تا به حال دو مرحله گذشته و 87ایده در چهار گروه پذیرفته شده‌ است. در این جشنواره هر ایده ارائه کوتاهی دارد و داوران ایده‌ها را ارزیابی می‌کنند و 11 ایده انتخاب می‌شود. اما همه این 87 ایده امکان استقرار در مرکز رشد را دارند و بعد از آن می‌توانند شرکت دانش بنیان تاسیس کنند و در این گونه به نخبگان کارآفرین امکان پیشرفت داده می‌شود.

شناوری برای خشکی و دریا

هاورکرافت یا شناور دوزیست یکی از سازه‌های داخلی دریایی است که در حوادث، عملیات امداد و نجات، گشت‌های ساحلی و محیط‌بانی، حمل و نقل دریایی و در مناطقی که امکان احداث اسکله وجود ندارد، استفاده می‌شود. رامین ملکی مدیر عامل شرکت دانش‌بنیان دامون درباره این شناور به جام‌جم می‌گوید: کار طراحی و ساخت این شناورها را انجام دادیم و اکنون در مرحله تولید صنعتی و تجاری‌سازی قرار داریم. این شناورها می‌توانند روی خشکی و دریا و در مجموع همه سطوح صاف مثل خاک، آسفالت، چمن، آب و یخ حرکت کنند. این دستگاه برای مناطقی که اسکله نداریم و قایق‌ها نمی‌توانند تردد کنند یا فرصت پیاده و سوار کردن قایق را نداریم و همچنین در صنایع نظامی که اسکله برای پیاده و سوار کردن نیروها وجود ندارد، به کار می‌آید.

دریاچه در محاصره شناورهای دانشجویی

حضور پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌های مرتبط با دریا مثل پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، سازمان‌ها و ارگان‌های دریایی، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی دریایی و شرکت‌های دانش بنیان دریایی و همچنین حضور پررنگ دانشجویان و دانش‌آموزان، فضای این جشنواره را به فضایی علمی و تحقیقاتی تبدیل کرده بود. اهمیت به‌کارگیری دانش فنی در راستای ساخت هدفمند از اهداف اصلی مسابقات این جشنواره بود. در مسابقات دانشجویی جشنواره دریا همه طرح‌ها مورد داوری، بازرسی و آزمون شناورها قرار گرفتند و روز آخر جشنواره برندگان انتخاب شدند.

محمدرضا صفرپور و صادق خیاطی دانشجویان دانشگاه خلیج فارس بوشهر با شناور کنترلی در مسابقات شرکت کرده بودند. این گروه دانشجویی درباره نحوه کار شناور به جام‌جم می‌گویند: «از طراحی اولیه تا ساخت این شناور را خودمان در دانشگاه و با کمک استادان انجام دادیم و حدود یک‌سال زمان گذاشتیم. بدنه را با طراحی خودمان برش دادیم و موتورها را با نوآوری اختصاصی خودمان در شناور قرار دادیم تا تعادل آن هم بخوبی حفظ شود. اکنون آماده شرکت در مسابقه هستیم.»

برقراری ارتباطات دریایی با کمک فناوری‌های ایرانی

شرکت کانکتورسازی کارن یکی دیگر از شرکت‌های دانش بنیان حاضر در جشنواره است که قطعات کوچک، اما با اهمیت مربوط به حمل و نقل دریایی را در ایران تولید می‌کند.

مجید پوراکبر، مدیر تنظیم و کیفیت شرکت کانکتورسازی کارن درباره اهمیت این قطعات به جام‌جم می‌گوید: «ما با مهندسی معکوس و در نظر گرفتن استانداردها در حوزه قطعات ارتباطی، طراحی و ساخت و تولید کانکتور را بومی کرده‌ایم. کانکتورها در سیستم‌های ارتباطی بسیار تاثیرگذار بوده و خطا در انتقال داده یا جریان ممکن است باعث بروز حوادث غیرقابل جبران و پرهزینه شود. علاوه بر این، همه قطعات بر اساس استانداردهای بین‌المللی طراحی و ساخته می‌شود و بزودی می‌توان قطعات باکیفیت را به کشورهای دیگر نیز صادر کرد.»

دانش‌آموزان در مسیر پیشرفت

یکی از تفاوت‌های این جشنواره با بسیاری از جشنواره‌های علمی و فناوری که هر سال برگزار می‌شود، حضور دانش‌آموزان و تقدیر از تلاش پژوهش‌های دانش‌آموزی در جشنواره بود. تعدادی از مدارس برای بازدید از نمایشگاه و دانش‌آموزانی برای شرکت در مسابقات شناورها و مقالات پژوهشی در جشنواره حضور داشتند. بخش‌نامه شرکت در جشنواره دریا از ابتدای سال 1395 به مدارس ارسال شده بود و دانش‌آموزان در این زمان با ارائه مقالات پژوهشی یا ساخت شناورهای کنترل از راه دور با اهمیت فناوری‌های دریایی آشنا شدند.

زهرا عسگرزاده و مبینا اسکندری از مدرسه شاهد معلم، رتبه اول کشوری در بخش مقالات پژوهشی دانش‌آموزی را کسب کردند که مقاله آنها درباره کاربردهای دریا و سازه‌های دریایی در صنعت و پیشرفت علم بود. همچنین دانش‌آموزان دبیرستان البرز نو منطقه شش تهران، رتبه اول کشوری در بخش ساخت پل مجازی و شناور دریایی را به دست آوردند.

ربات‌ها به جای غواص‌ها زیر آب می‌روند

مسابقات ربات‌های زیرسطحی (ROV) با حمایت ستاد توسعه صنایع دانش‌بنیان دریایی ریاست جمهوری و دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین با هدف ارتقای دانش فنی و آشنایی با فناوری ربات‌های دریایی برگزار شد. در واقع این ربات‌ها یک وسیله نقلیه بدون سرنشین و پویشگر کنترل از راه دور است که به اپراتور این امکان را می‌دهد عملیات مورد نظر را در اعماق آب کنترل و هدایت کند. کاربرد این فناوری در زمینه حمل و نقل دریایی است و انجام عملکردهای متنوع در اعماق آب را ممکن می‌کند. این ربات‌ها در بسیاری از ماموریت‌های زیر آب جایگزین غواص می‌شوند و خطر حوادث کار در اعماق دریا را کاهش می‌دهند.

شرکت دانش‌بنیان سپهر سیستم، یکی از شرکت‌کنندگان نمایشگاه دریاست که از سال 89 فعالیت خود را در حوزه خدمات فنی مهندسی در حوزه دریا آغاز کرده است. اعضای این شرکت از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران هستند و شرکت پس از سه سال استقرار در مرکز رشد دانشگاه شریف فعالیت تولیدی را آغاز کرده است.

حسین مختاری، مدیر عامل شرکت درباره نحوه ورودشان به حوزه صنایع دریایی به جام‌جم می‌گوید: شرکت ما در حوزه کنترل و ابزار دقیق دریایی فعالیت می‌کند و از ابتدا بازار هدف تجهیزات نوین و استفاده از فناوری پیشرفته را انتخاب کردیم. در شرکت گروه‌های مکانیک، برق، رایانه و هوش مصنوعی، تجهیزات هوشمند مثل شناور هوشمند یا ربات‌های زیر آبی را طراحی و تولید می‌کنند. وی تصریح می‌کند: ما تنها سازنده شناورهای هوشمند پایش هستیم و صفر تا 100 این کار تولید خودمان است. کاربرد آن هیدروگرافی دریاچه پشت سدها، پایش و اندازه‌گیری کیفیت آب سدها و بنادر و پایش آلودگی است. یکی از کاربردهای مهم هیدروگرافی زمانی اهمیت پیدا می‌کند که لازم است دید مناسبی نسبت به انباشت رسوب پشت سدها پیدا کنیم. همچنین ربات‌های زیر آبی هم برای بازرسی سازه‌های دریایی، بنادر و مطالعات زیر آب تا عمق 500متری استفاده می‌شوند و دیگر نیاز به رفتن غواص زیر آب نیست و ایمنی کار بالا می‌رود. این ربات‌های سه تا پنج‌کیلوگرمی در انجام عملیات شناسایی، پایش، نقشه‌برداری، نمونه‌برداری و نظارت بر عملیات دریایی به کار می‌آیند.

سپیده شعرباف