تحول اساسی، نیاز بزرگ ورزش ایران

جام جم آنلاین ، اما شوربختانه در ورزش ما به مصداق همان جمله کلیدی دوره قاجار که: «همه چیزمان به همه چیزمان می آید.» این گونه نیست و آشفتگی آشکاری در گستره ورزش کشور به چشم می خورد.

وزارت ورزش، فدراسیون ها ، باشگاه ها و سایر نقش آفرینان در عرصه ورزش همگی در این کلاف سردرگم تاثیرهای مثبت و منفی دارند و در این روند آمیخته با آزمون و خطا سهیم هستند.

در یک نگاه گذرا، اگر بخواهیم باشگاه ها را مورد بررسی قرار دهیم به مجموعه های «تیم داری» و تشکیلات «تک رشته ای» می رسیم که فقط با پرداختن به یک رشته فوتبال عنوان خود را باشگاه فرهنگی، ورزشی گذاشته اند بی آنکه بدانند یا بخواهند به روی خود بیاورند که یک باشگاه استاندارد حتی در قاره آسیا باید از یک چارت کامل مدیریتی ، زیر ساخت های مناسب ، کادر مجرب آموزشی و بستر آماده برای فعالیت رشته های متنوع ورزشی از رده های سنی پایه تا بزرگسالان، برخوردار باشند. در کشور ما اغلب باشگاه ها یک بنگاه اقتصادی هستند که با جذب یک اسپانسر، امور مالی یک ساله خود را سر و سامان می دهند و هزینه های بازیکنان، کادر مربیان و مخارج حاشیه ای یک تیم فوتبال را تامین می کنند. سایر رشته ها نیز با فاصله ای نجومی از نظر اقتصادی به کار خود ادامه می دهند و اوضاع ورزش قهرمانی در سطح کشور اینگونه می شود که ورزشکاران، همه تلاش ، انرژی و جوانی خود را می گذارند تا در رشته هایی همچون کشتی، وزنه برداری، تکواندو، دوومیدانی، تیراندازی با کمان و دوچرخه سواری به قهرمانی در رقابت های آسیایی یا المپیک برسند و آنگاه با پاداش نقدی که وزارت ورزش پرداخت خواهد کرد زندگی خود را به سطحی قابل قبول ارتقا دهند!

این فرآینده «همه یا هیچ» که ورزشکاران ما در صورت مدال آوری به پاداش چند صد میلیونی می رسند و با عدم موفقیت هیچ نصیبی از پاداش های مالی نمی برند ، مثل یک خوره در جسم و روح ورزشکاران ما وجود دارد و با مشاهده رقابت های حساس و حضور آنها در فینال رقابت ها، این دغدغه را در چهره و عملکرد آنها شاهد و ناظر هستیم و باخت های دور از انتظار و شکست های پی در پی اعضای کاروان ایران در المپیک ریو، در همین راستا قابل بررسی و ارزیابی است.

اینک، پیشنهاد می شود که تصمیم گیرندگان ورزش کشور برای سپردن سکان ورزش حرفه ای و قهرمانی به باشگاه ها تمهیدات لازم را بیندیشند و سازوکار موثر در زمینه انتقال منابع مالی وزارت ورزش و بودجه های تخصیصی «ورزش حرفه ای» و«ورزش قهرمانی» به باشگاه های واجد شرایط و دارای صلاحیت را طراحی نمایند. اگر چنین شود باشگاه ها تمامی پروسه های کشف استعداد، آموزش، پرورش و اعزام به رقابت ها را در یک روند مشخص دنبال می کنند و در تعامل با فدراسیون ها -که آنها نیز باید غیردولتی و مستقل باشند- قهرمانان شناخته شده در رشته های انفرادی و تیمی را با بودجه های اختصاص یافته و کمک گرفتن از اسپانسرها، زیر چتر حمایتی خود قرار می دهند.به طور مثال یک قهرمان بیست تا بیست و پنج ساله که در رشته خود، شاخص شده و به رقابت های برون مرزی اعزام می شود، پیش از حضور در میدان رقابت، مباحث تحصیلی، استخدام ، مسکن و حقوق ماهیانه مناسب برای او حل شده باشد که به هنگام شرکت در مسابقه دغدغه اصلی او نمایش حداکثری توان، مهارت و تکنیک برای کسب افتخار باشد نه اینکه با انبوهی از مشکلات اقتصادی گام به میدان رقابت بگذارد و درصد عمده ای از نیروی ذهنی او درگیر این مسائل باشد. در صورت حل نشدن این مسائل نزد او ، حضور در میدان آسیایی، جهانی و المپیک همانند شرکت کردن در یک «قمار بزرگ» برای او جلوه کند. او اگر مقام بیاورد می تواند با پول های دریافتی بدهی های خودش را پاس کند و تنگناهای مالی و اقتصادی زندگی اش را برطرف نماید و در صورت شکست همچنان با این معضلات درگیر خواهد بود.

از سویی می توان فعالیت های ورزشی را به چهار گروه تقسیم کرد با مروری گذرا در می یابیم که مهمترین رده یعنی ورزش آموزش و پرورش که خاستگاه و پرورشگاه استعدادهای ناب ورزشی در سنین طلایی زندگی است در ایران مورد بی مهری و بی توجهی قرار می گیرد و آن چنان که شایسته است به موضوع ورزش در سن نونهالی و نوجوانی، بها داده نمی شود. به هر حال دسته بندی گونه های چهار گانه فعالیت های ورزشی در این چهار دسته قرار می گیرد:

1-ورزش آموزش و پرورش 2-ورزش همگانی 3-ورزش قهرمانی 4-ورزش حرفه ای

از این چهار دسته در حوزه آموزش و پرورش در هر دو رده دختران و پسران راهبرد مشخصی وجود ندارد و به منظور استعدادیابی و هدایت افراد مستعد هرگز از تجربه های کشورهای موفق الگو برداری نمی شود. تحقیقات و ارزیابی ها در رابطه با روند استعدادیابی و سرمایه گذاری ورزشی کشورهای مدعی در رقابت های المپیک و اصلا ورزش نشان می دهد ایالات متحده آمریکا، چین، روسیه ، استرالیا ، ژاپن، آلمان، فرانسه، بریتانیا، کره جنوبی و فنلاند بیشترین حجم برنامه در رابطه با استعدادیابی را دارند. در ورزش این کشورها ارزش و اهمیت آموزش و پرورش در پیشبرد اهداف ورزشی به بهترین شکل ممکن درک شده و استعدادهای ورزشی از سنین 10 تا دوازده سال از بین دانش آموزان دبستانی معرفی می شوند. در مجموع در چرخه پرورش و ارتقا سطح مهارت های ورزشی آموزش و پرورش و ورزش مدارس بسیار اهمیت بالایی دارند. چرخه استعدادیابی از ورزش مدارس هرگز به شکل حرفه ای ، برنامه دار و ممتد در ایران وجود نداشته است.

بسیاری از استعدادهای ورزشی ایران به صورت کاملا خودجوش به عرصه قهرمانی معرفی شده اند و هرگز از دل جریان های حرفه ای استعدادیابی برنخاسته اند. در واقع تعداد ورزشکارانی که بر اساس برنامه های اصولی استعدادیابی به ورزش ایران معرفی شوند خیلی کم است. در حالی که سنین زیر 18 سال و حتی در بسیاری از موارد زیر 14 در استانداردهای بین المللی به عنوان نقطه ای برای ورزش حرفه ای و آموزش های اصولی به شمار می رود در بسیاری از موارد در بدنه ورزش ایران برخی از استعدادهای خودساخته در سنین بالای 18 با مراجعه شخصی به باشگاه ها برای ارائه توانایی خود پافشاری می کنند. در واقع این استعدادها در یک چرخه غیر علمی و سنتی ، ورزش حرفه ای به سبک ایرانی را دنبال می کنند.

در شرایطی که همیشه شرایط نابرابری در میان ورزش مردان و بانوان در ایران وجود داشته است ورزش آموزش و پرورش برای دختران اوضاع ناگوارتری دارد. استعدادهای بسیار زیادی در ورزش مدارس دختران به دلیل فقدان نگاه حرفه ای و برنامه های استاندارد بین المللی به هدر رفته و این استعدادها حتی در سطح منطقه هم موفق نشدند توانایی های خود را نشا بدهند. فقدان سرمایه گذاری بر روی ورزش بانوان و البته ورزش مدارس دخترانه کاملا از یک روند غیرحرفه ای نشات می گیرد. نگاه های سرشار از تعصب های خشک که از ورزش کردن دختران به خصوص در شهرهای محروم و دور افتاده جلوگیری می کند نیز عامل دخیل دیگری در رونق نگرفتن ورزش در مدارس دخترانه است.

گاهی اوقات استعدادیابی انجام می شود و امکان ورزش کردن هم فراهم است اما اینجا هم یک مشکل دیگر از راه می رسد، مشکلی به نام کمبود منابع مالی. در این مورد باز هم ورزش دختران بیشتر از ورزش پسران آسیب می بیند.

مسلم سالاری/ تهیه کننده برنامه های زنده و مستند ورزشی