یکی یکدانه‌ها را از آسیب حفظ کنید

قدیمی‌ها برای این که در مورد تک فرزندی به ما هشدار بدهند ضرب‌المثل‌هایی درست کرده بودند که در آن برای بچه‌های یکی یکدانه ویژگی های مثبت کمی قائل بودندیا این که آنها را اسیر افراط و تفریط می‌دانستند.

«یکی یه دونه، خل و دیوانه. یکی یه دونه یا ننگ می‌شود یا نهنگ» از این دست ضرب‌المثل‌ها گرچه پیشداوری‌هایی به همراه دارد، اما چندان از واقعیت دور نیست. در مقابل عباراتی چون «یکی یه دونه، چراغ خونه یا عزیز دردونه» هم هست که به مهم بودن این گوهر نایاب اشاره دارد که بسیار در خانواده عزیز می‌شود و خود این موضوع نیز مشکلاتی به همراه دارد.

سال‌های سال یکی یکدانه‌ها، وارث یک قلمرو و نام بودند و همه چیز معطل بود تا برسد به دستشان!

این روزها چنین انگیزه‌هایی کمتر شده است، اما همچنان تک فرزندی معانی خاصی دارد که متاسفانه چندان هم خوشایند نیست.

لوس‌های دردانه

خیلی‌ها فکر می‌کنند هر تک‌فرزندی لوس می‌شود، اما یکی یکدانه‌ها الزاما لوس نیستند، اما این واقعیت وجود دارد که آنها به خاطر نداشتن خواهر و بردار بلد نیستند دارایی‌های خود را با همسالانشان شریک شوند. گرچه کودکان دیگری هم هستند که این اخلاق را دارند، اما این خصوصیت در چنین کودکانی عام‌تر است. ضمن این که بچه‌های لوس در هر خانواده‌ای ممکن است وجود داشته باشند، چه تک‌فرزند و چه دارای فرزندان متعدد. لوس شدن بچه‌ها به نحوه تربیت آنها ربط دارد نه تک‌بودنشان، اما تک‌فرزند بودن زمینه‌ساز تربیتی است که منجر به لوس شدن بچه‌ها می‌شود.

در این وضعیت یک پدر و مادر و چهار پدربزرگ و مادربزرگ تمام توجه خود را معطوف به یک کودک می‌کنند و هر خواسته‌ای که یکی دو نفر از این افراد برآورده نکنند توسط دیگری برآورده می‌شود و همیشه کسی است که موقع تنبیه‌ها به داد این کودکان برسد و نتیجه آن می‌شود یک تربیت لوس‌پرور.

خودخواهی ذاتی

مردم فکر می‌کنند زندگی تک‌فرزندها از همه آسان‌تر بوده است و چون آنها رقیبی نداشته‌اند هرچه خواسته‌اند، کرده‌اند و اکنون خودخواه‌ترین موجودات روی زمین هستند. البته برخی از این کودکان نسبت به محبت کردن از متوسط عادی جامعه فراترمی روند و به نوعی محبت طلب هستند. در مقابل برخی که در کودکی تنها سر کرده‌اند بیشتر دوست دارند دیگران را از خود راضی نگه دارند و به خود جلب کنند. شاید این موضوع در آنها ریشه روانی داشته باشد که قدرت نه گفتن ندارند، چه از سر مهربانی باشد یا هر چیز دیگر.

اما گروهی دیگر از این کودکان با چنان اعتماد به نفس و حب ذاتی پرورش می‌یابند که بعد از یک عمر توجه مطلق حس می‌کنند مهم‌ترین عنصر آفرینش هستند و باید در اولویت همه امور قرار گیرند.

تربیت نادرست

مردم اغلب فکر می‌کنند تک‌فرزندها بد تربیت شده‌اند. آنها تا وقتی بزرگ شوند دائم مورد قضاوت قرار می‌گیرند و وقتی بزرگ شدند شخصیتشان مورد واکاوی قرار می‌گیرد. آنها معمولا یکی از دو واکنشی که مردم انتظار دارند را از خود نشان می‌دهند یا کلا به حرف‌های مردم اهمیتی نمی‌دهند یا به طور پیوسته سعی می‌کنند با خواسته‌های آنان همنوایی داشته باشند. هیچ یک از اینها خوب نیست و هر دو مشکل تربیتی به شمار می‌رود.

آنها تمامیت‌خواه هستند

فرزندان یکی یکدانه واقعا تنها فرزند والدین هستند و آنها همه تلاش و سرمایه خود را وقف آنها می‌کنند و این تقصیر بچه‌ها نیست که شریکی ندارند.

والدین از این بچه‌ها نیز توقعات زیادی دارند. توقعات بسیار زیاد در مقابل توجه صددرصدی. گاه والدین از آنها می‌خواهند یک ستاره سینما یا عضو موفق تیم ملی یا شاگرد اول کنکور شوند، اما خلاف این قضیه هم صادق است؛ یعنی توجه بیش از حد والدین می‌تواند باعث شکست این کودکان درزندگی شود.

بی‌صبری‌های عزیز دردانه

خیلی‌ها نمی‌توانند در مقابل میل فلج‌کننده‌ای که برای ارضای فوری نیازهایشان دارند مقاومت کنند و در این میان تک‌فرزندها پیشتاز میدان هستند.

بالغان زودرس

گاه می‌بینیم کودکان یکی یکدانه دچار بلوغ زودرس یا خیلی زود بزرگ می‌شوند. آنها به خاطر این که با بزرگ ترهای خانواده دمخور هستند رفتار آنها را می‌آموزند. رفتارهای بزرگسالانه این کودکان می‌تواند آنان را دچار اختلال شخصیتی کند. زیرا هر کودکی نیاز به کودکی دارد، اما آنها می‌آموزند خانم یا آقا باشند نه کودک.

سکوت سنگین تک‌فرزندها

بچه‌هایی که تنها بزرگ می‌شوند اوقات بیشتری برای با خود خلوت کردن دارند و می‌آموزند تنها فکر کنند، تصمیم‌گیری یا برنامه‌ریزی کنند و برای اوقاتی فقط با خودشان تنها باشند.

همین نیاز به تنهایی و خلوت خود خواسته می‌تواند به مهارت‌های ارتباطی آنها لطمه بزند و آنان را جمع گریز و فاقد دوست و شبکه‌های دوستانه در تنهایی و انزوا رها کند.تنهایی این کودکان خیلی زود می‌تواند برای آنها سرنوشت تلخی در جامعه یا خانواده رقم بزند. تمام آنچه بر شمردیم آسیب‌هایی است که فقط داشتن یک خواهریا برادر به عنوان یک رقیب یک همکار و یک همراه می‌تواند از آن پیشگیری کند.

نتایج یک تحقیق نشان داده است فواید تک‌فرزندی در جوامعی که با انفجار جمعیت مواجه هستند، بیشتر عاید دولت‌ها می‌شود و مشکلات آن بیش از همه نصیب فرزند تنها و خانواده او می‌شود.