با گذاشتن یخچال غذا برای معتادان مخالفیم / پزشکان از معاینه معتادان یا ایدزی ها می ترسند

همه ما دیدیم آنهایی که از راه کج اعتیاد برگشته‌‌اند مثل همه ما روحیه و احساس دارند و خودشان هم می‌‌‌دانند چرا و چگونه معتاد و کارتن خواب شده‌اند و زمانی که دست مهربانی، دست آنها را گرفته، برگشته‌اند و زندگی عادی خود را ازسر گرفته‌‌اند.

هر کدام از ما می‌توانیم جای یکی از آنها باشیم پس بهتر است، قضاوت یا متهمشان نکنیم! موسسه طلوع بی‌نشان‌‌‌ها که از طریق کمک‌‌‌های مردمی اداره می‌شود، مبدع کمپین تهران شهر بدون گرسنه هم هست.

اکبر رجبی مدیر موسسه مردم نهاد طلوع بی‌نشان‌‌ها حرف‌های زیادی درباره معتادان دارد. موسسه‌ای که او مدیریت آن را عهده داراست، ظرفیت پذیرش اندکی دارد اما بعد از پخش برنامه خندوانه مراجعه‌کنندگان به این موسسه بسیار زیاد شده‌اند و آنها نمی‌توانند همه مراجعه‌کنندگان را پذیرش کنند.

موسسه طلوع بی‌نشان‌‌‌ها تلاش می‌کند در حد استانداردهای جهانی فعالیت کند. بخش آموزش مهارت و کارآفرینی دارد و بخش زنان و کودکان را هم به کمک مردم راه اندازی خواهد کرد. با رجبی درباره گرایش به اعتیاد و چگونگی رفتار با فرد معتاد گفت‌وگو کردیم.

به نظر شما چه عواملی باعث گرایش به اعتیاد است؟

برای گرایش به اعتیاد علاوه بر تنهایی سه‌دلیل وجود دارد؛ سادگی، لذت‌جویی و کنجکاوی. که این سه دلیل هم ریشه در تنهایی دارد. اگر فردی تنها نباشد به سمت لذت‌جویی مفرط نمی‌رود و اگر باز هم تنها نباشد به خاطر کنجکاوی معتاد نمی‌شود چون همزبان و همدلی دارد که او را از این راه بازدارد.

خانواده‌هایی هستند که وقتی فرزندشان به سمت اعتیاد می‌رود از او حمایت می‌‌کنند که ترک کند اما بیشتر آنها نمی‌توانند برگردند، انگار همین که فرد آلوده شود، راه بازگشت بسیار سخت می‌شود؟

برای فرد معتاد، ‌عمق تنهایی بیشتر از اینهاست که انگیزه بازگشت را در او به‌وجود آورد.

یعنی کسی که آلوده می‌شود، راهی را شروع کرده که به آخر زندگی‌اش ختم می‌شود؟

برای خیلی‌‌ها این راه با مرگ به پایان می‌رسد.

وقتی فردی آلوده می‌شود خانواده چه باید بکند؟

واقعیت این است که بیشتر خانواده‌ها فرد معتاد را طرد می‌‌کنند. در این شرایط تنهایی او بیشتر می‌شود. وقتی خانواده او را تنها می‌گذارد کاملا به آدم ته خط تبدیل می‌شودکه این آدم را اجتماع هم طرد می‌کند به همین دلیل تنهایی‌اش سه برابر شده و کاملا به بن بست می‌رسد. در کشورهای پیشرفته انجمن‌های مردم نهاد (NGO) بسیار فعال هستند و به آسیب‌دیدگان کمک می کنند. اما در کشور ما چون تعداد این نهادها بسیار کم است و نهادهای دولتی هم در این زمینه چندان فعال نیستند، فرد معتاد به کارتن خواب تبدیل می‌شود.

به شکل سنتی به افراد معتاد و کارتن‌خواب نگاه خوبی نداریم و کمتر از این زاویه به ماجرا نگاه می‌کنیم که او می‌تواند به فرد سالمی تبدیل شود. برای تغییر این نگرش چه می‌توان کرد؟

مردم کشور ما به جای این که نگاه بدی به موضوع اعتیاد داشته باشند، نگاه بدی به فرد معتاد دارند. معمولا معتادان افرادی خطرناک معرفی می‌شوند که نباید به آنها نزدیک شد. رسانه‌‌ها، بندرت فرد معتاد را از زاویه تازه و متفاوت به مردم معرفی می‌کنند. هر چند در شرایط فعلی همه از اعتیاد می‌ترسند، دولت با معتادان می‌جنگد، خانواده با فرد معتاد می‌جنگد، معتاد با پدر و مادرش می‌جنگد اما به نظر ما روزی می‌رسد که همه از این جنگیدن خسته می‌شوند و آن را کنار می‌گذارند و آن وقت است که تصمیمات و رفتارهای درست شکل می‌گیرد.

برای پایان یافتن این جنگ به بی‌تفاوتی می‌رسند یا به آگاهی؟

به آگاهی. الان در شرایط ترس هستیم. در برنامه شوک نشان می‌دهند معتاد به کراک اجزای بدنش متلاشی می‌شود، معتاد به شیشه پدر و مادرش را می‌کشد. حتی پزشکان هم می‌ترسند افراد معتاد یا کسانی را که آلوده به ویروس HIV هستند، معاینه کنند.

بارها شنیده‌‌ایم که معتادان پر خطر با سرنگ آلوده به مردم حمله می‌کنند و....

من 10 سال است در پاتوق معتادان این شهر رفت و آمد دارم اما هیچ آسیبی از طرف آنها به من وارد نشده است. موسسه ما چند موتور و خودرو دارد که افراد در حال ترک یا بهبود یافته از آنها استفاده می‌کنند. ما حتی آدرس خانه آنها را نداریم اما تاکنون یک مورد سرقت هم نداشته‌ایم.

بنابراین مردم و خانواده‌ها باید با فرد معتاد مهربان باشند تا بتوانند او را برگردانند؟

مهربانی آگاهانه. چون اگر مهربانی از مسیر درست و آگاهانه نباشد امکان آلودگی بیشتر می‌شود.

زنان معتــاد آسیب‌پذیرتــرند و خانواده و جامعــه به آنها نگــاه بی‌رحمانه‌تری دارد تا به یک مرد معتاد...

در موسسه ما وقتی فردی پاک می‌شود با خانواده‌اش تماس می‌گیریم تا بیایند و او را ببرند. وقتی فرد پاک شده مرد است، مادریا پدر او از آن طرف ایران می‌آید و پسرش را با خودش می‌برد اما وقتی به پدری زنگ می‌زنیم و به او می‌گوییم دخترت در موسسه ماست، در اولین واکنش می‌گوید: من دختری با این مشخصات ندارم!

برخــی معتقدند که وقتی مثلا یخچال غذا برای معتادان در میدان هروی گذاشته می‌شود یا پناهگاهی برای معتادان ساخته می‌شود، آنها بیشتر تشویق به مصرف می‌شوند...

ما هم با گذاشتن یخچال غذا مخالفیم چون بر این باوریم که غذا دادن مکانیکی به معتاد، درد او را درمان نمی‌کند، باید به معتاد نزدیک شد، به او محبت کرد، با او حرف زد و بعد به او غذا داد.

یعنی از نظر روانی باید به آنها نزدیک شد؟

روان و جسمی برای آنها باقی نمی‌ماند. فقط می‌توان ارتباط روحی و عاطفی با آنها برقرار کرد. لحن باید آتقدر مهربان باشد که فرد معتاد اعتماد و احساس امنیت کند. درست مثل وقتی که فرزندی با پدر یا مادرش قهر می‌‌کند، چگونه با او رفتار می‌کنیم؟ فرزندمان را که رها نمی‌کنیم بلکه با مهربانی با او آشتی می‌کنیم. با معتاد هم باید همین گونه رفتار کرد تا تشویق به بازگشت شود.

برای حمایت از موسسات مردم نهاد و این که مردم را تشویق کنیم از این انجمن‌ها حمایت کنند، چه باید کرد؟

باید فرهنگ‌سازی شود. رسانه‌ها تاثیر زیادی در این زمینه دارند. از زمانی که ما به برنامه خندوانه رفتیم حامیان و داوطلبان برای همیاری زیاد شده‌‌اند.

خیلی‌ها آمدند تا ترک کنند و گروهی هم آمدند تا به موسسه کمک کنند. در این مواقع من نباید حسادت کنم یا غرور کورم کند، باید کاری را که یاد دارم به دیگران هم آموزش بدهم تا در کنار هم بتوانیم اجتماع سالم‌تری بسازیم. وقتی جامعه سالم باشد، خانواده و افراد بهتر و سالم‌تری خواهیم داشت.

برای همیاران کلاس آموزشی هم می‌گذارید؟

بله آموزش می‌‌‌دهیم. دوره‌های مختلفی داریم مثلا مددکاری کارتن خوابی را آموزش می‌دهیم تا همیاران بتوانند موثرتر به کارتن خواب‌‌ها کمک کنند؛ چون بدون آموزش و بدون این که راه ارتباط با معتادان و کارتن خواب‌ها را بلد نباشی نمی‌توانی به آنها کمک کنی.

طاهره آشیانی - جام‌جم