بسیج مردمی سدی در برابر آتش‌سوزی جنگل‌ها

به گزارش جام‌جم، امروزه بحران‌های متعددی دامنگیر کشورمان شده؛ بحران‌هایی نظیر آتش‌سوزی و تخریب جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی، بحران کمبود آب، آلودگی هوا و... که به گفته کارشناسان جز با فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی برطرف نخواهد شد. گرچه بحث حضور مردم در فعالیت‌های زیست محیطی و اجتماعی در کشور ما سابقه چندانی ندارد، اما حرکت آغاز شده و اولین پویش در این زمینه سال گذشته با راه‌اندازی کمپین سه شنبه‌های بدون خودرو در فضای مجازی واز شهراراک شکل گرفت و با موفقیت نسبی در دنیای حقیقی همراه شد. این امر توانست محرک خوبی برای ایجاد پویش‌هایی در زمینه سایر بحران‌ها باشد که مهم‌ترین و برجسته‌ترین آن کمپین مردمی اطفای حریق «کما» است که با ایده اولیه مهران رشیدی در لرستان و با حمایت حسن اجتماعی، فعال مستقل محیط زیست در فضای مجازی شکل گرفت و در کنار گروه مردمی و بزرگ اطفای حریق زاگرس توانست به کمک نیروهای بخش دولتی آمده و نقش مهمی در این زمینه ایفا کند.

وقتی کما متولد شد

مهران رشیدی، فعال محیط زیست در لرستان، درباره چگونگی شکل‌گیری این ایده به جام‌جم می‌گوید: از چند سال پیش در قالب گروه‌های مردم نهاد و به صورت داوطلبانه در کار اطفای حریق مناطق جنگلی شهر و استانمان فعالیت داشتم، اما از پاییز سال گذشته فکر ساماندهی این‌گونه فعالیت‌ها و حرکت‌های مردمی و جلب مشارکت بومیان هر منطقه در این زمینه، به ذهنم خطور کرد و آن را با حسن اجتماعی، فعال محیط‌زیست و موسس بسیاری از کمپین‌های فضای مجازی همچون قرار سبز درمیان گذاشتم و با همفکری و همراهی ایشان، کانال مجازی «کما» را راه اندازی کردیم که هدف آن در وهله اول اطلاع‌رسانی دقیق و سریع حادثه آتش‌سوزی در مناطق جنگلی غرب کشور و امدادخواهی از مردم و مسئولان برای اطفای این آتش‌سوزی‌ها بود.

وی با بیان این‌که کانال اطلاع‌رسانی کما اهداف دیگری همچون آموزش مردم برای پیشگیری از آتش و اطفای حریق، شناسایی و معرفی قهرمانان مردمی اطفای حریق و هماهنگی بین نیروهای مردمی و دستگاه‌های مرتبط دولتی را در دستور کار دارد، می‌افزاید: کانال کما تقریبا کار خود را از خرداد ماه و همزمان با آغاز آتش سوزی جنگل‌ها آغاز کرد و اهداف مورد نظر خود را از طریق تیم‌های مردمی اطفای حریق که در همین راستا در 9 استان زاگرس‌نشین چون آذربایجان‌های شرقی و غربی، لرستان، خوزستان، فارس، کرمانشاه، کردستان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد تشکیل شد، پیگیری کرده و تاکنون توانسته نقش بسزایی در مهار بموقع و سریع آتش‌سوزی جنگل‌ها داشته‌باشد.

تحقق گروه حریق زاگرس

کانال کما در صورتی می‌تواند موفق عمل کند که در بیرون از فضای مجازی، گروه‌هایی از مردم داوطلب اطفای حریق باشند. این گروه‌ها پیش از این نیز وجود داشته و به طور پراکنده فعالیت‌هایی داشته‌اند، اما پس از شکل گیری کانال اطلاع‌رسانی کما، فعالیت این گروه‌ها نیز ساماندهی شد و تحت گروه حریق مرکزی زاگرس اتحاد و انسجام یافت.

حشمت قربانی که از هموطنان کردستانی و عضو انجمن محیط‌زیستی «چیا» است، اکنون دبیر گروه حریق زاگرس است که هسته مرکزی و اتاق فکر آن در کامیاران کردستان بوده و کمیته‌هایی در 9 استان زاگرس‌نشین دارد. قربانی در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: در تمام این 9 استان، کمیته‌هایی از داوطلبان مردمی و علاقه‌مند به محیط‌زیست تشکیل شده است که آموزش‌های لازم را دیده‌اند و زمانی که در محلی آتش‌سوزی رخ می‌دهد، بلافاصله به ما اطلاع می‌دهند و ما نیز پس از اطلاع از صحت خبر، آن را به گردانندگان کانال کما خبر داده و از طریق کما از مردم داوطلب نیز درخواست کمک می‌کنیم.

وی با بیان این‌که کمیته‌های استانی اطفای حریق کار اطلاع‌رسانی اخبار آتش‌سوزی به نهادهای رسمی چون منابع طبیعی و محیط‌زیست و تعامل و همکاری با آنها را نیز برای اطفای حریق بر عهده دارند، می‌افزاید: نهادهای رسمی و دولتی نیز برخلاف اوایل کار، اکنون همکاری خوبی با پویش مردمی کما و گروه اطفای حریق زاگرس دارند، زیرا تاثیر این حضور را در رفع بحران آتش‌سوزی جنگل‌ها مشاهده کرده‌اند.

پویش‌های مردمی راهی برای پاسخگویی به مطالبات مردمی

حسن اجتماعی، کارشناس رسانه و فعال مستقل محیط‌زیست درخصوص نقش کمپین‌ها و پویش‌های مردمی در رفع بحران‌های اجتماعی و زیست‌محیطی به جام‌جم می‌گوید: در مسائل و موضوعات مختلف همچون پدیده آتش‌سوزی جنگل‌ها، گستردگی کار آنقدر زیاد است که با نیروها و امکانات معدود دولتی نمی‌توان به مقابله با آن پرداخت، اینجاست که نقش تاثیرگذار مشارکت مردمی آشکار می‌شود، اما این مشارکت مردمی به خودی خود صورت نمی‌گیرد و یکی از راه‌های شکل‌گیری آن، ایجاد گروه‌های مردم‌نهاد، پویش‌ها و کمپین‌های مردمی است که برخاسته از خود مردم، زبان مردم، مورد اعتماد مردم و در نهایت رابط مردم و مسئولان بوده و بی‌شک حرف و حدیث و توصیه و آموزش‌های آنان نیز براحتی مورد پذیرش مردم قرار می‌گیرد. به گفته وی، مسئولان نیز زمانی که راه‌اندازی این پویش‌های مردمی را مشاهده می‌کنند و به عبارتی با مطالبه مردمی مواجه می‌شوند، بیشتر و جدی‌تر درصدد پاسخگویی به مطالبات و چالش‌های اجتماعی، فرهنگی و محیط‌زیستی برمی‌آیند.

فاطمه مرادزاده