شمایل یک قهرمان دوست داشتنی

تاریخ سینما و تلویزیون ایران پر است از بازیگرانی که ابتدا از یکی شروع کرده و درادامه به موازات آن دیگری را هم تجربه کرده‌اند. گاه سینما سکوی پرتاب بازیگری توانا شده و گاه تلویزیون به واسطه مخاطبان فراگیرش توانسته ستاره‌ای را به دنیای هنر هفتم ایران معرفی کند. در دو دهه اخیر بنا به دلایل مختلف، بازیگران زیادی که در سینما مشغول به کار بوده‌اند به مرور جذب مجموعه‌های تلویزیونی شده و طیف وسیع‌تری از مخاطبان را از هنر خویش بهره‌مند ساختند. از شاخص‌ترین آنها می‌توان به فرامرز قریبیان اشاره کرد که پس از گذشت بیش از سه دهه حضور موفق در سینما سرانجام به پیشنهادهای تلویزیونی خویش جواب مثبت داده و در چهار سریال به ایفای نقش پرداخت.

شمایلی از یک قهرمان

این بازیگر هفتاد و پنج ساله که سیمرغ‌های بلورین بهترین بازیگر نقش اول را برای فیلم‌های «ترن» و «بندر مه‌آلود» هر دو از ساخته‌های زنده‌یاد امیر قویدل از آن خود کرده، یکی از بهترین بازیگران ایران طی چهار دهه گذشته است که برای ایفای نقش قهرمان یک فیلم یا مجموعه تلویزیونی بهترین انتخاب ممکن به نظر می‌رسد. از نوع نگاه و زبان بدن گرفته تا صدا و بیان که همگی آنها در کنار هم به قریبیان برای خلق قهرمانی ملموس و باورپذیر کمک فراوانی کرده است. به همین خاطر او براحتی می‌تواند مخاطبان را به همذات‌پنداری با خود واداشته و فاصله‌اش با آنها را به حداقل ممکن برساند. بخصوص روی پرده عریض سینما که نماهای درشت بازیگر بیشتر از تلویزیون بوده و دست بازیگر برای هر چه بهتر دیده شدن بازتر است. فرامرز قریبیان پس از یک دوره درخشان بازیگری در دهه 60 و 70 سرانجام در اواخر دهه 80 طلسم را شکسته و بازی در قاب کوچک را هم تجربه کرد. نکته عجیب در رابطه با او این است که هیچ‌گاه در مجموعه‌های پربازیگر و سرشار از شخصیت‌های جذاب تاریخی همچون: مختارنامه و... حضور پیدا نکرده و آثار دیگری را برای حضور خویش انتخاب کرده است. این در حالی است که آثار تاریخی یاد شده با توجه به کاریزمای ذاتی قریبیان بیشتر مناسب او بوده‌اند که متاسفانه تا به امروز شاهد انجام آن نبوده‌ایم.

نخستین دعوت تلویزیون از قریبیان

آخرین دعوت ساخته حسین سهیلی‌زاده نخستین کار تلویزیونی قریبیان به حساب می‌آید که در دو مقطع زمانی روایت می‌شود. کار روایتی آمیخته با تخیل از واقعه کربلاست: یوسف زمانی‌فر (استاد دانشگاه و نماینده سابق مجلس) برای سفری کاری و یافتن اسنادی مهم راهی شهر زادگاهش شده و در حادثه‌ای زخمی شده و به کما می‌رود. وی پس از چشم باز کردن خود را در سال 61 هجری قمری و در شهر کوفه در آستانه عاشورا می‌یابد. سهیلی‌زاده با تلفیق این دو دنیای متفاوت، از زاویه تازه‌ای به این رویداد عظیم و جانگداز نگاه کرده و یوسف را با قرار دادن در ماشین زمان شاهد واقعه قرار می‌دهد.

در پایان داستان این دو دنیا با هم پیوند خورده و جسد یوسف با زخم‌های شمشیر روی بدن کشف شده و بیننده را به حیرت وا می‌دارد! آخرین دعوت از لحاظ کیفی و روایت داستان کار قابل توجه و موفقی است. بازی خوب و به‌اندازه فرامرز قریبیان از نقاط قوت این مجموعه است که بسیار به کلیت کار کمک کرده است. بخصوص در قسمت‌های مربوط به گذشته که متفاوت از یوسف زمان حال ظاهر شده و کاملا به باور مخاطب می‌نشیند و در نهایت هم تاثیر عمیقی روی مخاطبان خود بر جای می‌گذارد. قریبیان پس از این تجربه نسبتا موفق، در روز حسرت ساخته سیروس مقدم در نقش همسر زنی وکیل ظاهر شده که در خواب‌های زن وضع ناگواری در برزخ داشته و حال زن می‌خواهد با پرده برداشتن از گذشته به همسر خود کمک کند. بخش مهمی از قصه روز حسرت حول محور زن داستان می‌چرخد و مرد نقش مکمل او به حساب می‌آید. به همین خاطر هم بازی افسانه بایگان بیشتر به چشم می‌آید، اما حضور پر قدرت قریبیان هم در کنار او سنگینی می‌کند. وی در روز حسرت از چشمان نافذ خود بیشترین بهره را برای القای حس پریشانی به مخاطب گرفته است. انتخاب بازیگری مانند قریبیان برای ایفای نقش در کاری کمدی اشتباه بزرگی است که سازندگان باغ شیشه‌ای مرتکب آن شده و نقش قربان پیرمرد خشک و بداخلاق و در عین حال بزرگ خانواده را به او سپرده‌اند. آن هم در کنار بازیگرانی همچون: یوسف تیموری، هومن برق‌نورد و مهتاج نجومی که هیچ تناسبی با سبک بازیگری قریبیان ندارند. نتیجه کار هم به همین دلیل در کنار برخورداری از فیلمنامه‌ای آشفته و ضعیف چنگی به دل نزده و مورد توجه مخاطبان قرار نگرفته است، اما بازی او در تکیه بر باد با توجه به نوع نقش و برخورداری از همبازی قدرتمندی همچون: مهدی فخیم‌زاده، دلنشین و جذاب از کار درآمده و فراز و فرودهای نقش به شکل مطلوبی اجرا شده است. در این بین سکانس‌های میان فخیم زاده و قریبیان بهتر از باقی سکانس‌ها از کار درآمده که می‌تواند برای مخاطب علاقه‌مند به بازیگری همچون کلاس درس به حساب بیاید.