سایه شوم طلاق بر سر کودکان

بچه‌ها هنگام طلاق عموما به این خاطر که نمی‌دانند چه اتفاقی قرار است بیفتد، دچار استرس و ناامنی می‌شوند. آنها باید زندگی با یکی از والدین خود را انتخاب کنند، از دوستان خود جدا شوند و به مدرسه‌ای جدید بروند که عادت کردن به شرایط جدید یک یا دو سال طول خواهد کشید. برخی کودکان زیر 9 سال، خود را به خاطر طلاق پدر و مادر سرزنش می‌کنند و حتی در مورد زندگی مجدد پدر و مادر باهم خیالبافی می‌کنند و این موضوع برای آنها تبدیل به یک آرزو می‌شود. برای کودکان کوچک‌تر، پدر و مادر کانون دنیایی است که آنها در آن زندگی می‌کنند و جدا شدن پدر و مادر به معنای از بین رفتن این مرکز
زندگی است.

اثرات روان‌شناختی

جدایی پدر و مادر باعث می‌شود کودکان وابسته‌تر شوند و کارهای ساده‌ای را که پیش از این انجام می‌دادند، دیگر انجام ندهند و با این بهانه به پدر یا مادر خود نزدیک‌تر شوند و زمینه برای وابستگی‌های بیش‌ازحد به وجود می‌آید. کودکانی که در سنین 9 تا 13 سال در جریان طلاق و جدایی قرار می‌گیرند واکنش متفاوتی نشان می‌دهند و معمولا مستقل‌تر عمل می‌کنند. آنها احساس می‌کنند از جانب پدر و مادر به آنها خیانت شده است و آنها از این پس باید مستقل باشند و خودشان مواظب خودشان باشند. احساسات منفی در میان کودکان طلاق بیشتر از سایر کودکان دیده می‌شود و ترس، خشم، استرس، احساس طرد شدگی و عدم اعتماد به نفس در میان این کودکان بیشتر دیده می‌شود. مطالعات طولانی‌مدتی که روی کودکان طلاق صورت گرفته، نشان داده است 15 تا 25 سال پس از جدایی، افراد بیشترین اثر طلاق را زمانی که وارد روابط عاطفی می‌شوند، احساس می‌کنند.

به عبارتی، اثرات طلاق در روابط عاشقانه و عاطفی آینده آنها اثر می‌گذارد. این افراد که در معرض جدایی پدر و مادر بوده‌اند، گاه نگران از دست دادن شریک عاطفی خود هستند. این فرزندان به دلیل قرار گرفتن در معرض استرس طولانی‌مدت، گاه مشکلات رفتاری در مدیریت روابط عاطفی خود خواهند داشت. کودکان که در میان جر و بحث طولانی مدت در خانواده بوده‌اند، به نسبت مدت این جدال‌ها، از مشکلات بیشتری در آینده رنج خواهند برد.

نوع جدا شدن همسران می‌تواند روی اثرات منفی جدایی اثرگذار باشد و پدر و مادرهایی که در صلح و آرامش از هم جدا می‌شوند، مشکلات کمتری را برای کودکان خود به میراث خواهند گذاشت و در مقابل طلاق‌های پربحث و جدال، کودکانی با مشکلات عاطفی و رفتاری بیشتر را وارد جامعه می‌کند. تحقیقات نشان داده است 82 درصد از فرزندان 14 تا 22 سال ترجیح می‌دهند پدر و مادرشان به خاطر آنها با هم زندگی نکنند. 60 درصد کودکان نیز اعلام کرده‌اند، نظرشان در این فرآیند پرسیده نشده و آنها در رابطه با این مساله مشارکتی نداشته‌اند. همچنین 31 درصد نوجوانان اعلام کرده‌اند دوست دارند پدر و مادرشان در مقابل آنها همدیگر را مورد انتقاد قرار ندهند. مشاهده نبود مهر و عاطفه میان پدر و مادر برای کودکان دردآور است و ازنظر روان‌شناختی تأثیر زیادی بر کودکان خواهد گذاشت.

بایدها و نبایدها

با آگاهی از عوارض منفی طولانی‌مدت روی کودکان طلاق هر یک از والدین می‌توانند با شناخت بهتر این آثار در جهت کاهش اثرات آن اقداماتی عملی و مؤثر انجام دهند. برای مقابله بااحساس عدم‌امنیت پدر و مادر باید این اطمینان را به کودک بدهند که او همچنان پدر و مادر دارد و آنها از او مراقبت خواهند کرد. کودک باید بتواند با والدین خود صحبت کند و این اطمینان را داشته باشد که می‌تواند هر سوالی را که دوست دارد، از آنها بپرسد و همچنین حق دارد بداند چه اتفاقی در حال رخ دادن است. هیچ‌گاه از کودکان خود به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار به‌طرف مقابل استفاده و از طریق آنها شریک زندگی قبلی خود را سرزنش نکنید. به روابط خانوادگی و دیدار با دوستان خود ادامه بدهید و به خاطر این جدایی در انزوا زندگی نکنید. روش‌های بسیار زیادی برای مقابله با احساسات و اثرات منفی جدایی پدر و مادر روی کودکان وجود دارد. از این جهت استفاده از مشاوره‌های دوره‌ای را فراموش نکنید چراکه کودکان در سنین مختلف نیازهای متفاوتی دارند و ممکن است شما نتوانید در شناخت این نیازها درست عمل کنید. از این جهت مشاوره با روان‌شناسانی که در زمینه طلاق و کودکان تخصص دارند، بهترین راه‌حل خواهد بود.

منابع: روزنامه گاردین

www.divorce.co.uk

سعید ضرور