خلیج‌فارس تا خلیج فنلاند؛ بدون توقف

در دوره پسابرجام، شرکت‌های فنلاندی آیا صرفا بحث فروش محصولاتشان را به ایران مدنظر دارند؟

من با این پیش فرض حداقل برای فعالان اقتصادی فنلاند موافق نیستم، چون سیاست تجاری شرکت‌های فنلاندی این نیست که صرفا فروشنده محصولات باشند. این تفکر وجود دارد به جای این‌که کالایی را در فنلاند تولید کنیم و با استفاده از کشتی به دیگر نقاط جهان ارسال کنیم، می‌توانیم با سرمایه‌گذاری مناسب و هدفمند در همان بازار هدف، محصول را تولید و به بازار ارائه کنیم. پس این سیاست تجاری بازرگانان و تولیدکنندگان فنلاندی است و آنها اصلا به دنبال فروش محصولات خود به دیگر بازارها نیستند بلکه در محاسبات خود به دنبال سرمایه‌گذاری اصولی و عملی هستند. به همین دلیل است که امروز می‌بینید شرکت‌های فنلاندی بسیاری به صورت سرمایه‌گذاری‌های مشترک در آمریکای لاتین، چین، آفریقا و آسیا حضور فعال دارند.

این قانون درباره ایران هم دقیقا اجرا شده است به صورتی که شرکت‌های فنلاندی علاقه‌مندند به دیگر کشورها فناوری صادر کنند نه محصول تکمیل شده. به عنوان مثال، یک شرکت بسیار معروف فنلاندی به نام «اوتو تک» که در بخش معدن فعال است، مدت‌هاست که در بازار ایران بخصوص در شهرستان‌هایی مثل کرمان سرمایه‌گذاری کرده است.

منظور شما این است که شرکت یاد شده حتی هنگام اجرای تحریم‌ها نیز ایران را ترک نکرده است؟

بله. این شرکت با سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی که در ایران انجام داده، نزدیک به چهار دهه است که در بازار ایران فعالیت دارد و هرگز همکاری‌های خود را قطع نکرده است و این نشاندهنده این است که فنلاند به دنبال فروش محصول به ایران نیست و علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری است.

مهم‌ترین کالاهای تجاری مبادله شده میان دو کشور چیست و حجم تجارت میان دوکشور از سال 2010 تا امروز چه عددی بوده است؟

محصولات اصلی صادراتی فنلاند به ایران براساس آمارهای سال 2014، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل ونقل (با سهم 7/35 درصدی از کل صادرات)، محصولات شیمیایی (با سهم 6/23 درصدی)، مواد خام به غیر سوخت (با سهم 5/14 درصدی)، محصولات پایه (با سهم 1/20 درصدی) و 1/6 درصد سایر تولیدات فنلاند بوده است. این درحالی است که حجم صادرات محصولات فنلاند به ایران طی سال‌های اخیر بسیار پایین بوده، ولی از سال گذشته این حجم روبه افزایش گذاشته و همچنان آرام اما ادامه‌دار در حال افزایش است، البته نباید فراموش کنیم که فرصت‌های جدید تجاری مثل تجهیزات پزشکی، محیط زیست، اقتصاد سبز و همچنین انرژی‌های پاک مثل تولید بنزین از گیاهان مطرح شده است.

بخش اصلی صادرات ایران به فنلاند نیز 40 درصد محصولات غذایی و دامی، 17‌درصد محصولات پایه مثل فرش یا صنایع دستی و 4/13 درصد محصولات پتروشیمی بوده است. نکته جالب درباره محصولات صادراتی ایران به فنلاند این است که فرصت‌های جدید اقتصادی نیز مانند گردشگری، بهداشت، کشاورزی، فناوری اطلاعات، صنایع ساختمانی و خدمات، باعث توجه بیشتر شرکت‌های فنلاندی به موقعیت‌های مناسب برای واردات محصولات ایرانی بود.

چرا هیات‌های تجاری بیشتر علاقه‌مند به انعقاد قرارداد با دولت ایران هستند و زیاد تمایلی برای سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی ایران ندارند؟

من به هیچ عنوان با این عقیده موافق نیستم. به عنوان مثال، به نشست اخیر اقتصادی هلسینکی اشاره می‌کنم، چون اگر به فهرست شرکت‌کنندگان در سمینار یاد شده توجه کنیم یا به فهرست شرکت‌های تجاری حاضر در هیات‌های تجاری‌ای که از ایران بازدید می‌کنند نیز توجه داشته باشیم، می‌بینیم که بیشتر شرکت‌های خصوصی هستند که وارد مذاکره می‌شوند نه دولت، بنابراین شرکای تجاری هر یک از دو طرف کاملا توسط خودشان انتخاب می‌شود، گرچه در برخی موارد به ناچار دولت باید حضور داشته باشد.

به عقیده شما مهم‌ترین مانع سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ایران چیست؟

مهم‌ترین مانع همان‌طور که قبلا هم صحبت شد، این است که دو کشور هنوز نسبت به یکدیگر خوب شناخت ندارند و سمینارها می‌تواند اطلاعات مناسبی را به دو طرف انتقال دهد. چون با توجه به برگزاری این‌گونه سمینارها بی‌تردید شرکت‌ها می‌توانند شناخت دقیق‌تری نسبت به یکدیگر داشته و دریابند در چه چارچوبی باید وارد عمل شوند.

آیا امکان برقراری خطوط راه‌آهن میان تهران و هلسینکی وجود دارد؟

بله، در گذشته این امکان برقرار بود و پس از واقعه قره‌باغ قطع شد اما با ساخت و تکمیل پل آستارا، امکان دارد از تهران با یک بلیت قطار به هلسینکی سفر کنیم که البته این امکان نه تنها برای گردشگری مناسب است بلکه در زمینه توسعه صادرات و کاهش هزینه‌ها نیز بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

به عنوان مثال، صادرات کاشی، سنگ و سرامیک ایران بسادگی به فنلاند انجام خواهد شد. به این صورت می‌توانیم بگوییم خلیج‌فارس ـ خلیج فنلاند بدون توقف، چون درصورت تکمیل این پل و با استفاده از این راه‌آهن، خلیج فارس به خلیج فنلاند وصل می‌شود.

به نظر شما فضای کسب و کار اکنون در ایران چگونه است؟

در شرایط فعلی فضای کسب و کار یا ایجاد شرایط برای سرمایه‌گذاران در ایران بسیار مناسب است و می‌تواند عاملی برای دستاوردهای گسترده‌تری در آینده باشد. اما به هر حال ایران لازم است که فعالیت زیادی انجام دهد تا فضایی را که در طول تحریم‌ها از دست داده، دوباره به دست آورد.

مقامات کشور ایران، دستاوردهای برجام برای ایران را تقریبا هیچ توصیف کرده‌اند. کشورهای اروپایی تا چه اندازه از سوی آمریکا تحت فشارند تا روابط با ایران را گسترش ندهند؟

در این زمینه اگر نظر سفارت فنلاند در ایران را بخواهیم لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که در بخش دیپلماتیک در واقع فصل تازه‌ای از ارتباطات ایجاد شده است که می‌تواند دورنمایی بهتر از آنچه توافق هسته‌ای برای ایران به ارمغان آورده، ایجاد کند. به عنوان مثال، اینقدر که دو کشور طی دو سال اخیر با یکدیگر در سطح مقام‌های دولتی دیدار داشته‌اند، طی 30‌سال گذشته کم‌سابقه بوده است. این در حالی است که در روابط اقتصادی هم فصل تازه‌ای باز شده که شاهد مثال آن سمینار اقتصادی اخیر ایران بوده است.

البته در روابط فرهنگی هم شاهد گشایش‌های قابل توجهی میان دو کشور بوده‌ایم. به عنوان مثال برای اولین بار شاهنامه به زبان فنلاندی ترجمه شده است.

بنابراین بااین مثال‌ها، لازم است بگویم که طی دو سال اخیر اتفاقات قابل توجهی در ارتباطات ایران با دیگر کشورها مثل فنلاند افتاده و دستاورهای زیادی داشته است. هرچند نباید فراموش کنیم که تنها شش ماه از توافق هسته‌ای گذشته است بنابراین هنوز در اول راه هستیم.