تفریح یا کابوس؟

کارشناسان بر این باورند برنامه‌ریزی‌های صحیح و اصولی برای کلاس‌های تابستانی تاثیر بسزایی در رشد خلافیت و استعداد کودکان و نوجوانان دارد و تا حد زیادی از کسالت و بی‌حوصلگی آنها پیشگیری می‌کند. البته در این میان اگر برنامه‌ریزی‌ها درست نباشد باعث خستگی بچه‌ها و به اصطلاح زده شدنشان از درس و ورزش خواهد شد. دکتر مسعود اسدی، روان‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: قرار نیست بچه‌ها سه ماه، درس و مدرسه و هر نوع آموزشی را تعطیل کنند و فقط خوش بگذرانند؛ اما کلاس‌های تابستانی نباید بلافاصله بعد از آخرین امتحان باشد بلکه باید ده روز به فرزندتان اجازه دهید هر طور دوست دارد حسابی استراحت کند. از طرفی شرکت در کلاس‏های تابستانی اگر همراه با فشار روانی خانواده باشد، تاثیر ‌نامطلوبی به‌جا می‏گذارد. در واقع پدر و مادر باید نقش راهنما و هدایتگر را ایفا کنند، نه تصمیم‌گیرنده. بچه‏ها در طول سال تحصیلی فشارهای زیادی را بابت انجام تکالیف، امتحانات و رعایت نظم و مقررات مدرسه متحمل می‏شوند و فشار مضاعف بر آنها سلامت روانشان را به خطر می‌اندازد. با این حساب برای تجدید قوا به استراحت در تابستان نیاز دارند و قرار گرفتن تحت فشار روانی ناشی از صبح زود بیدار شدن، حاضر شدن سر کلاس‌ها و استرس ناشی از انجام تکالیف کلاس‌های آموزشی فشرده نه تنها بر عملکرد تحصیلی آنها اثر منفی می‌گذارد بلکه آنها را دچار دلزدگی و بی انگیزگی می‌کند.

درست برنامه‌ریزی کنید

دکتر اسدی ادامه می‌دهد: همین که فرزند شما بداند مثلا هفته‏ای دو روز باید ساعت 10 صبح به کلاس شنا برود، شاید چند روز اول کمی غر بزند، اما با گذشت چند جلسه به تحرک و فعالیت عادت می‏کند و از این کار لذت می‌برد. در مقابل اگر طوری برنامه‌ریزی کنید که مجبور باشد ساعت 8صبح به کلاس شنا و 10 تا 12 به کلاس زبان برود و بعد از ظهر را هم در کلاس تقویتی ریاضی بگذراند نه‌تنها هیچ پیشرفتی نمی‌کند، بلکه برای باز شدن مدرسه‌ها و خلاص شدن از این برنامه‌های خسته‌کننده لحظه شماری خواهد کرد. بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم شرکت در کلاس‏های تابستانی می‏تواند موجب تقویت اعتماد به نفس و بهبود روابط اجتماعی دانش‌آموزان شود و رشد استعدادها و جهت‌دهی مثبت به توانایی‏های دانش‌آموزان را به همراه داشته باشد، به شرطی که به کابوس تبدیل نشوند.

کشف علاقه و استعداد بچه‌ها

بسیاری از والدین با این پرسش مواجه‌اند که چطور بفهمیم استعداد فرزندمان در چه زمینه‌ای است تا او را در کلاس مربوط به همان شاخه ثبت نام کنیم؟ به گفته دکتر اسدی بسیاری از تست‌های روان‌شناسی حتی در سنین پایین استعدادهای کودک را مشخص می‌کنند و والدین می‌توانند بفهمند فرزندشان چه توانایی و استعدادی دارد. البته قرار نیست برای کلاس‌های تابستانی فقط استعداد فرزندتان را در نظر بگیرید و اتفاقا 50درصد ماجرا به علاقه خود بچه‌ها برمی‌گردد. متاسفانه برخی والدین تمام ساعت‏های روز فرزندشان را با انواع کلاس‏های تابستانی پر می‏کنند، در حالی‌که بهتر است بچه‏های مقطع دبستان را در یک کلاس ورزشی یا هنری و دانش‌آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان را در یک کلاس آموزشی و حداکثر دو کلاس هنری و ورزشی ثبت‌نام کنید. همچنین به دانش‌آموزانی که در یکی دو سال آینده کنکور در پیش دارند و برای درس خواندن برنامه‌ریزی کرده‌اند یا طی تابستان کلاس‌‌های‏ کنکور را تجربه می‏کنند، توصیه می‏شود در کنار موضوعات آموزشی و درسی برای آرام‌سازی روانی، حتما در یک کلاس تفریحی ورزشی بوی‍ژه شنا شرکت کنند. در تمام موارد هم باید درباره کلاس‌ها از فرزندتان سوال کنید. این که چه ورزشی را دوست دارد، اصلا به هنرهایی مثل نقاشی، بازیگری، کاشی کاری و‌... علاقه‌مند است و اگر قرار است به یک کلاس آموزشی برود کدام را ترجیح می‌دهد. چه سنی؟ کدام باشگاه ورزشی؟

دکتر احمد باقری‌مقدم، متخصص پزشکی ورزشی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: آمادگی برای شرکت در کلاس‌های ورزشی تابستانی به تکامل سیستم عصبی، تکامل اجتماعی و سطح شعور و فهم بچه‌ها بستگی دارد. اصولا کودکان قبل از شش سالگی توانایی لازم را برای پرداختن به ورزش‌های سازمان یافته مانند فوتبال ندارند.

در این محدوده سنی، ورزش‌هایی مانند دویدن و شنا را توصیه می‌کنیم. در واقع ورزش‌هایی برای این رده سنی مناسب هستند که تکنیک‌های کمی داشته باشند و در عین حال لذت بالایی در کودکان ایجاد کنند، اما در ده تا 12 سال، بچه‌ها می‌توانند در کلاس‌های ورزشی گروهی مثل فوتبال، والیبال، بسکتبال و... شرکت کنند.

کلاس‌های ورزشی نه اجبار آموزشی!

به گفته دکتر احمدی‌مقدم، کلاس‌های ورزشی نباید به یک اجبار آموزشی تبدیل شوند. به عنوان مثال شکست یا ترس از شکست در مسابقه، احساس اجبار و نظم ارتشی در ورزش و خستگی ناشی از تمرین شدید از جمله مواردی هستند که باعث می‌شوند بچه‌ها نسبت به کلاس‌های ورزشی بی‌‌انگیزه شوند و حتی از باشگاه متنفر باشند و هزار و یک بهانه مثلا دل درد و سردرد و ... بیاورند تا به کلاس نروند.

در این میان عواملی مثل علاقه فرزندتان به یک ورزش خاص (نه اجبار خانواده)، مفرح بودن فعالیت ورزشی، رفتن به باشگاه‌های ورزشی در سئانس‌های بعدازظهر، همراهی با دوستان و تشویق و حمایت خانواده از کودک یا نوجوان مانع دلزدگی کودک از کلاس‌های ورزشی می‌شود.

آسیب‌های ورزشی در کودکان‌را جدی بگیرید

دکتر احمدی مقدم با بیان این که عملکرد انجام ورزش‌های هوازی در کودکان مشابه بزرگسالان است، می‌افزاید: تمرین‌های قدرتی نیز با بهبود کیفیت عصبی و هماهنگی عصب و عضو، باعث افزایش قدرت عضلانی در کودکان می‌شوند؛ ولی باید مراقب آسیب صفحه رشد استخوانی در کودکان باشیم. بد نیست بدانید بیشترین شکستگی در صفحه رشد استخوانی در ناحیه مچ دست است که در کودکان چاق بیشتر اتفاق می‌افتد. آسیب ناشی از ضربه‌های مکرر در ورزش هم می‌تواند به صفحه رشد آسیب بزند؛ مثلا باعث شکستگی مزمن انتهای تحتانی استخوان ران در شناگران قورباغه، ناحیه فوقانی استخوان بازو در رشته‌های پرتابی و ناحیه مچ دست در ژیمناستیک شود. از طرفی ضعیف ترین نقاط در کودکان، محل اتصال عضلات به استخوان و صفحه رشد استخوانی است، بنابراین صدمه‌هایی مانند پیچ خوردگی مفاصل که در بالغان شایع‌تر است، در کودکان کمتر اتفاق می‌افتد و در عوض، آسیب‌های صفحه رشد و آسیب محل اتصال عضله به استخوان شیوع بیشتری دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از ورزش، مربی اقدام‌های لازم برای گرم کردن و حرکات کششی را انجام دهد و مراقب باشد کودکان از تجهیزات حفاظتی مانند کلاه ایمنی، عینک، ساق بند و کفش مناسب حتما استفاده کنند.

پریسا اصولی

جام‌جم