معادن زغال‌سنگ کرمان در مرز تعطیلی

به گزارش جام‌جم، بخش عمده اقتصاد شهرستان‌های شمالی استان کرمان همانند زرند، راور و کوهبنان به فعالیت معادن زغال‌سنگ وابسته است و بخش عظیمی از مردم این مناطق در معادن زغال‌سنگ مشغول به کار هستند، اما طی دو سال گذشته به دلیل مشکلات مالی و به تبع آن کاهش تولید زغال‌سنگ هر روز بر تعداد کارگران اخراجی معادن زغال‌سنگ افزوده شده و این معادن یکی پس از دیگری در حال تعطیل شدن هستند. معضلی که باعث بیکاری سرپرست صدها خانوار ساکن این مناطق و مهاجرت آنها به شهرهای دیگر برای یافتن کار شده است.

استخراج سنتی و مشکلات کارگران

زغال‌سنگ در کشور ما به دلیل زیرزمینی بودن معادن به روش‌های سنتی چند دهه قبل استخراج می‌شود و همین موضوع در کنار بالا بودن تعداد کارکنان شاغل در معادن زغال‌سنگ باعث افزایش هزینه‌های استخراج شده که به پایین‌ترین قیمت نیز خریداری می‌شود. در شمال استان کرمان در معادن زغال‌سنگی همچون معدن «همکار» که بزرگ‌ترین معدن زغال‌سنگ کرمان به شمار می‌آید، بخش قابل توجهی از کارگران به جای استخراج در کارهای دیگر به کار گرفته شده‌اند و همین سبب شده میزان استخراج زغال‌سنگ کاهش چشمگیری داشته باشد.

به گفته یکی از مسئولان معدن «همکار»، بسیاری از کارگران بعد از این‌که ابتدا در بخش استخراج مشغول به کار می‌شوند با گذشت چند ماه با مراجعه به طب‌کار و عنوان این‌که به دلیل مشکلات جسمانی قادر به کار در داخل تونل نیستند، در خارج از تونل به‌کار گرفته می‌شوند که نه کارایی لازم را دارند و هم باعث می‌شوند از تعداد کارگران بخش استخراج کاسته شود. این در حالی است که بخش استخراج به دلیل درآمدزایی مهم‌ترین بخش یک معدن زغال‌سنگ محسوب می‌شود.

از سوی دیگر بسیاری از کارگران که طی یک دهه گذشته در اعماق معادن زغال‌سنگ مشغول به کار بوده‌اند به دلیل سوءاستفاده پیمانکاران در ارائه فهرست کامل تعداد روزهای اشتغال آنها، فقط ده تا 15 روز در ماه برای آنها بیمه محاسبه شده و اکنون در حالی که به دلیل مشکلات جسمی قادر به کار در معادن نیستند، نمی‌توانند بازنشسته شوند. موضوعی که بیانگر رعایت نشدن حقوق قانونی هزاران نفر از کارگرانی است که در اعماق معادن زغال‌سنگ مشغول به کار هستند.

چالش‌های صنعت زغال‌سنگ

از جمله مشکلات صنعت زغال‌سنگ کشور و استان کرمان پایین بودن قیمت خرید آن توسط شرکت‌های تولید‌کننده فولاد همچون ذوب‌آهن اصفهان، بدهی شرکت ذوب‌آهن به صنعت زغال‌سنگ و واردات آن از خارج کشور توسط این شرکت بیان شده است. نماینده مردم شهرهای کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی و نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که شرکت زغال‌سنگ کرمان مطالباتی از شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران دارد و این شرکت نیز از ذوب‌آهن طلب دارد که باعث شده این چرخه حلقه بدهی شرکت ذوب‌آهن به شرکت زغال‌سنگ برسد، به جام‌جم می‌گوید: در حال حاضر پیمانکاران بخش خصوصی بابت تحویل زغال‌سنگ حدود 12 میلیارد تومان طلب دارند که تاکنون پرداخت نشده است.

دکتر محمدرضا پورابراهیمی با انتقاد از واردات زغال‌سنگ به کشور و لطمه زدن به تولید داخلی می‌افزاید: طبق آمار ما سالانه حدود 300 میلیارد تومان برای واردات زغال‌سنگ طی سه سال گذشته هزینه شده که از قیمت‌های داخلی گران‌تر بوده است. او با شاره به این‌که سال گذشته در جلسه مشترک مدیران شرکت‌های زغال‌سنگ کشور با معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام شد بیش از دو میلیارد دلار زغال‌سنگ به کشور وارد شده است، عنوان می‌کند: این در حالی است که معادن زغال‌سنگ کرمان و راور نیمه‌تعطیل و قیمت زغال‌سنگ وارداتی نیز حدود 300 میلیون تومان گران‌تر بود. به گفته این نماینده مجلس، خرید و واردات زغال‌سنگ و کک طی دو سال اخیر یک نوع خیانت به استانی همچون کرمان بوده است که از معادن غنی زغال‌سنگ و کارخانه‌های تولیدکننده کک، برخوردار است.

پورابراهیمی با بیان این‌که خرید انحصاری کک و زغال‌سنگ در کشور توسط شرکت ذوب‌آهن اصفهان سبب ایجاد مشکلات کنونی صنعت زغال‌سنگ شده است، می‌گوید: باوجود مصوبه سال گذشته دولت مبنی بر لزوم افزایش 15 درصدی قیمت خرید زغال‌سنگ توسط شرکت ذوب‌آهن، این مصوبه اجرایی نشد. به گفته نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نهم، بخشی از مصرف کک در صنعت فولاد است و بقیه آن باید در پالایشگاه‌ها به موادی با ارزش افزوده بیشتر همچون قطران تبدیل شود تا از خرید انحصاری آن جلوگیری شود.

پورابراهیمی، ممنوعیت واردات کک و زغال‌سنگ، افزایش 15 درصدی قیمت خرید زغال‌سنگ، پرداخت مطالبات معادن زغال‌سنگ و شکستن خرید انحصاری زغال سنگ را از راهکارهای رفع مشکلات این صنعت در کوتاه‌مدت عنوان می‌کند و می‌افزاید: برنامه راهبردی بلندمدت صنعت زغال‌سنگ کشورباید توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت نوشته شود، زیرا در حال حاضر این صنعت هیچ برنامه‌ای برای آینده خود ندارد.

کیفیت پایین زغال‌سنگ تولیدی کشور

در حالی که انتقادات نسبت به بدهی شرکت ذوب‌آهن به صنعت زغال‌سنگ کشور و واردات زغال‌سنگ توسط این شرکت مطرح شده است، محمد یاسر طیب‌نیا عضو هیات‌مدیره شرکت ذوب‌آهن اصفهان با بیان این‌که کیفیت زغال‌سنگ تولیدی کشور نسبت به زغال‌سنگ وارداتی پایین‌تر است، به جام‌جم می‌گوید: این موضوع باعث شده که ما به اجبار در دهه‌های اخیر از استرالیا زغال‌سنگ وارد کنیم و با ترکیب آن با زغال داخلی کیفیت مطلوب کک را به دست آوریم. به گفته او، معادن زغال‌سنگ کشور توان تامین کل نیاز ما را ندارند و ما هیچ گونه محدودیتی برای خرید زغال‌سنگ داخلی نداریم و به دلیل کاهش تولید زغال‌سنگ داخلی مجبوریم مابقی نیاز خود را با زغال‌سنگ وارداتی تامین کنیم: «ما به کک نیاز مبرم داریم و در حال حاضر به دلیل کافی نبودن تولید زغال‌سنگ داخلی، واحد کک‌سازی ذوب‌آهن با دو سوم ظرفیت خود کار می‌کند.»

طیب‌نیا با اشاره به این‌که به لحاظ کیفیت برتر زغال‌سنگ وارداتی، این زغال‌سنگ هر کیلو 200 تومان ارزان تر از تولید داخلی است، می‌گوید: دولت هر گاه قصد داشته به معادن زغال‌سنگ کمک کند، از شرکت ذوب‌آهن خواسته قیمت خرید را بالا ببرد و در طول سالیان گذشته در حالی که قیمت جهانی فولاد 40 درصد پایین آمده، قیمت خرید ما از شرکت‌های زغال‌سنگ افزایش داشته است. او با بیان این‌که شرکت ذوب‌آهن امکان پرداخت بدهی هایش به شرکت‌های زغال‌سنگ را به صورت یکجا ندارد، به مصوبه سال گذشته دولت برای پرداخت وام صد میلیارد تومانی به ذوب‌آهن اشاره می‌کند که هیچ گاه عملیاتی نشد.

حکمت قاسم‌خانی

جام‌جم کرمان