انگ و اتهام در نبود قانون کپی‌رایت!

در عرصه تولیدات تلویزیونی همواره پلتفرم‌هایی برای انواع برنامه‌های تلویزیونی وجود دارد که اتفاقا شبکه‌های تلویزیونی مهم و مطرح دنیا از این پلتفرم‌ها بهره‌های بسیار می‌گیرند که از آن جمله می‌توان به انواع مسابقه‌های تلویزیونی از جمله مسابقات آشپزی یا استعدادیابی اشاره کرد یا همین‌طور انواع برنامه‌های تاک شو، رئالیتی شو و مستند.

این پلتفرم‌ها حکم ابزار و وسیله را دارند مثل همان نقشی که تلویزیون، تلفن همراه، اتومبیل یا حتی الکتریسته بازی می‌کند. می‌توان برای شیوه بهره‌بردای از این ابزارها برنامه‌ریزی کرد و ایده‌های خلاقانه در آنها گنجاند.

برنامه «خندوانه» یکی از نمونه‌های موفق تلویزیون در استفاده از چنین پلتفرم‌هایی است؛ گپ و گفت صمیمی یک مجری با مهمانان که در حضور تعدادی شرکت‌کننده انجام می‌شود، برگزاری مسابقه، اجرای استنداپ کمدی یا برگزاری مسابقه لباهنگ، اتفاقات تازه‌ای نیستند اما این فرمول در خندوانه با رامبد جوان که ادای راحتی و صمیمت را در نمی‌آورد، جواب داده و کسی آن را کپی قلمداد نمی‌کند.

برنامه «دورهمی» نیز قالبی نوآورانه و تازه ندارد؛ اما ارائه‌ای ایرانی از نوعی برنامه‌ تلویزیونی است که در هند و آمریکا و احتمالا چند کشور دیگر هم سابقه دارد. آنچه درباره دورهمی اهمیت دارد، محتوای آن است که باید مورد نقد و بررسی قرار بگیرد. درباره هر برنامه‌ای و بخصوص برنامه‌هایی از این دست، کیفیت اولین و آخرین معیار برای بررسی موفقیت محسوب می‌شود.

اگرچه بومی‌سازی که معمولا به خودی خود و متاثر از فرهنگ هر جامعه‌ای در محتوای برنامه‌های اینچنینی نمود پیدا می‌کند، یکی از راهکارهای ایجاد تفاوت است؛ اما در برخی موارد برنامه‌هایی که از پلتفرم‌های یکسان بهره می‌گیرند چندان هم نیازی به ایجاد تفاوت ندارد. به عنوان نمونه «شب کوک» از آن دست برنامه‌هایی است که با وجود شباهت بسیار به یک نمونه ماهواره‌ای نمی‌توان آن را کپی دانست، چرا که اگر چنین باشد باید شبکه‌های تلویزیونی بیش از 30‌کشور جهان را به کپی برداری متهم کرد.

مسابقات خوانندگی بخصوص برای خوانندگان پاپ، برای اولین بار در زلاند نو در قالب یک برنامه تلویزیونی به نمایش درآمد و بعد از آن در آمریکا، هند، اندونزی، کانادا، فنلاند، سوئد و بسیاری از کشورهای دنیا چنین برنامه‌ای تولید شد.

آنچه سبب می‌شود گاهی برنامه‌های تلویزیونی به کپی‌کاری متهم شوند یا در برخی رشته‌های هنری به راستی با کپی‌کاری مواجه شویم، نبود قانون کپی‌رایت است. در نبود چنین قانونی نه کسی می‌تواند مسیر اصولی را در الگو برداری طی کند و سرش را بالا بگیرد که کارش درست و قانونی بوده و نه تنبیه و مجازاتی در انتظار قانون‌شکن است.

آذر مهاجر‌